Samo glasanje Šavnik spasava - sedmogodišnji parlament biraće danas čelnika grada iako izbori nijesu okončani

Jedini redovni izlaz iz situacije u Šavniku je okončanje izbornog procesa, a uvođenje prinudne uprave bilo bi nezakonito, ocijenio je programski saradnik u Centru za građansko obrazovanje (CGO) i član Državne izborne komisije (DIK) Damir Suljević.

On je ‘’Vijestima’’, komentarišući zakazivanje sjednice Skupštine opštine (SO) Šavnik na čijem je dnevnom redu izbor predsjednika opštine, rekao da je nesporno da je još nezavršenim izborima iz 2022. godine prethodio politički inženjering, u kojem su sve strane učestvovale, i partije lokalne vlasti i opozicije, ‘’ali se ove druge sad pokušavaju oprati od te odgovornosti i prebaciti punu odgovornost na partije šavničke vlasti’’.

Smatra da je lokalna opozicija, bliska šefu Skupštine (Andriji Mandiću), do sada onemogućavala da se izbori u Šavniku sprovedu do kraja, svjesno ulazeći i u kršenja zakona.

’’Da je tada izabrana vlast, iduće godine bi već bili novi izbori. Dodatno, u četiri godine mogle su se urediti stvari u sistemu i prevenirati slične situacije. Ostaje pitanje zašto nije bilo volje da se to uredi i da li se planira nešto slično u budućnosti’’, kazao je Suljević.

Mandat trenutnog saziva šavničkog parlamenta počeo je krajem juna 2018, ali nije okončan nakon četiri godine, jer lokalni izbori u toj opštini nisu završeni od jeseni 2022. Prema Zakonu o lokalnoj samoupravi (član 37), mandat lokalnim skupštinama traje četiri godine, a predsjednik opštine bira se (član 56) najkasnije u roku od 30 dana od njihovog konstituisanja, odnosno (član 66) najkasnije 30 dana od prestanka mandata prethodnom predsjedniku opštine. Članom 5 propisano je da mandat članovima lokalnog parlamenta traje četiri godine, ali i da im (član 14) prestaje danom potvrđivanja mandata odbornicima u novom sazivu lokalnih parlamenata.

Sjednica SO Šavnik zakazana je za danas, a za predsjednika opštine vjerovatno će ponovo biti izabran Jugoslav Jakić iz Demokratske partije socijalista (DPS), kojem je mandat juče istekao. On je izabran na funkciju 18. februara 2021. glasovima DPS-a i Socijaldemokrata (SD), kad je na toj poziciji zamijenio Vlatka Vukovića (DPS) koji je podnio ostavku.

Ministar javne uprave Maraš Dukaj pozvao je juče odbornike šavničkog parlamenta da odluke donose u skladu sa principima demokratske odgovornosti i “da ne daju sebi više prava nego što im Ustav daje”.

On je podsjetio Mandića i predsjednika Vlade Milojka Spajića, da je Ministarstvo javne uprave (MJU) krajem prošlog mjeseca poslalo parlamentu i Vladi informaciju o potrebi hitnog rješavanja problema u sistemu lokalne samouprave, ali da odgovor nijesu dobili, niti vide reakciju.

’’Ako se ovako nastavi, svako će sebi davati za pravo da tumači zakon po mjeri svoje političke potrebe”, rekao je Dukaj.

On je u toj informaciji koju je uputio Mandiću i Spajiću ukazao da je odgovornost za sistemsko rješavanje izazova u ovim opštinama na Skupštini i nadležnom odboru.

’’MJU je iscrpilo sve zakonske mogućnosti da utiče i djeluje na navedene negativne pojave, a skupštinski Odbor za sveobuhvatnu izbornu reformu preuzeo obavezu da riješi krizu u opštini Šavnik. Ministarstvo javne uprave ostaje posvećeno reformama na djelu’’, naveo je Dukaj u toj informaciji.

Mandić je juče pozvao Vladu da zakaže elektronsku sjednicu i uvede prinudnu upravu u Šavnik, ali i Kotor, gdje takođe izbori nijesu završeni jer Ustavni sud nije donio odluku o izbornim žalbama.

On je na mreži X napisao i da je ‘’licemjerno da odgovorni ministar iz Vlade problem prebacuje na predsjednika Skupštine ili predsjednika Vlade’’ i da je ‘’poštenije reći da nema političke snage da riješi problem’’.

Izvor ‘’Vijesti’’ iz Vlade rekao je da elektronska sjednica o Šavniku nije zakazana i da se taj problem ne može riješiti ‘’preko noći’’, već da tome moraju da prethode zakonske procedure, kao što je odluka o upozorenju.

Vlada je prošle godine u aprilu donijela odluku o uvođenju prinudne uprave u Šavniku, ali predsjednik Jakov Milatović nije raspisao izbore. On je tada pojasnio, da, imajući u vidu da je mandat aktuelnom sazivu Skupštine opštine istekao u junu 2022. godine, njeno raspuštanje Odlukom Vlade nakon isteka vremena na koje je birana, ne može ishodovati raspisivanjem novih izbora.

“Mandić se predstavlja kao vatrogasac koji gasi požar koji je sam izazvao”

Dukaj je u odgovoru Mandiću kazao da njegovo Ministarstvo, on lično, ali ni Vlada nisu krivi što je Odbor za sveobuhvatnu izbornu reformu blokiran. Odbor je blokirala opozicija krajem prošle godine, nakon zaključka Ustavnog odbora o penzionisanju sutkinje Ustavnog suda Dragane Đuranović.

Damir Suljević kaže da je neobično da je svima, osim predsjedniku Skupštine Crne Gore, i do sada bilo jasno da je jedini redovni izlaz iz situacije u Šavniku okončanje započetog izbornog procesa.

’’I on se sada pokušava predstaviti kao vatrogasac koji gasi požar, ali niko nije zaboravio da je taj požar potpalio sa saborcima, jer su proces okončanja ovih izbora blokirale upravo njegove i pristalice dijela vladajuće većine na nacionalnom nivou’’, rekao je Suljević.

Na dva birališta, u zgradi Opštine i selu Kruševice, gdje pravo glasa ima 541 birač, glasalo se devet puta, posljednji put 18. decembra 2022, kad su izbori opet prekinuti, jer predstavnici koalicije Za budućnost Šavnika nijesu dozvoljavali glasanje novoupisanim biračima. Državna izborna komisija (DIK) redovno održava sjednice na kojima postupa po prigovorima u vezi sa izborima u Šavniku i donosi isto rješenje (ima ih preko 150) kojim nalaže Opštinskoj izbornoj komisiji (OIK) Šavnik da donese odluku o ponavljanju izbora. Međutim, kad predsjednik OIK-a zakaže sjednicu, rezultat glasanja o ponavljanju izbora budu takvi da se odluka ne može donijeti - četiri glasa za i četiri uzdržana.

Do sada je pred pravosudnim organima procesuirano više desetina osoba zbog dešavanja u vezi s izborima u Šavniku, koja su uključivala brojne incidente, pa i fizičke sukobe.

Suljević smatra da reagovanje Dukaja, iako utemeljenije od Mandićevog, šalje javnu poruku da unutar vladajuće većine postoje ozbiljni disonantni tonovi, ali i da oni nemaju usaglašenu strategiju, ciljeve, a još manje misiju.

’’Već ranije smo mogli čuti najave da će se od strane nelegitimnih skupština u Šavniku i Kotoru birati predsjednici opština, a na to su svi iz institucija ćutali, osim Ministarstva javne uprave’’, dodao je.

Napominje da je jasna potreba lokalne samouprave da kroz davanje mandata ključnoj izvršnoj figuri - predsjedniku opštine, osigura redovno funkcionisanje i servisiranje potreba građana.

Kotlica: Dukaj ne tumači zakon jednako za sve

Predsjednica Skupštine opštine Šavnik Nadežda Kotlica (DPS) Dukaju je juče poručila da se u toj Opštini sve radi po Ustavu i zakonu i da nigdje kao u Šavniku ‘’država nije pogazila građanina kao nosioca suverenosti i onemogućila mu da ostvari biračko pravo i preko neposredno i slobodno izabranih odbornika izabere vlast na lokalnom nivou’’.

Ona je, kako je prenijela RTV Nikšić, kazala da je nakon jučerašnje izjave Dukaja, jasno što mu ne odgovaraju Mandić i Spajić, kada je riječ o mandatu trajanja Skupštine, jer mandat prema Zakonu o izboru odbornika i poslanika, traje do izbora novog.

’’Zašto izborni proces nije još završen ne zavisi od nas, već upravo od državnih institucija’’, rekla je Kotlica, dodajući da izgleda da ministar ne tumači zakon jednako za sve.

Ministar je, kako je kazala, to nekad umio da prepozna “u cilju zaštite javnog interesa”, kao na primjer u Plužinama.

Navela je i da se Dukaj u tumačenju lokalnih dilema upravlja duplim aršinima i da je imao jedno mišljenje za glavni grad i Plužine, a drugačija saopštenja i tumačenje za Šavnik.

Iz Ministarstva javne uprave Kotlici su odgovorili da je mišljenje Glavnom gradu Podgorica dato povodom potpuno drugačije pravne situacije i da je u konkretnoj situaciji izborni proces bio okončan, u smislu da je opštinska izborna komisija objavila rezultate izbora, a da je u periodu do potvrđivanja mandata nastala potreba za održavanjem sjednice Skupštine glavnog grada.

MJU je u decembru uputio Vladi predlog za sazivanje sjednice novoizabrane Skupštine glavnog grada sa jednom tačkom dnevnog reda - izbor predsjednika Skupštine.

U odgovooru Kotlici navode da cilj i smisao primjene odredbe člana 14 Zakona o izboru odbornika i poslanika nije u obezbjeđivanju neograničenog trajanja mandata odbornika, kako to ona tumači, već upravo da se stvore uslovi za nesmetano funkcionisanje lokalne samouprave u kratkom vremenskom periodu, kada to zahtijevaju konkretne okolnosti.

Iz DPS-a su juče saopštili da je rješenje za krizu u Šavniku i Kotoru da se u oba grada završi izborni proces i proglase konačni rezultati izbora.

Poslanik Pokreta Evropa sad (PES) Vasilije Čarapić ocijenio je da bi izbor predsjednika opštine Šavnik od nelegitimne SO putem, kako je kazao, zoom aplikacije predstavljao nezapamćeni čin urušavanja ustavno-pravnog poretka koji bi otvorio vrata političkoj anarhiji čije se posljedice teško mogu i zamisliti.

Koalicija Za budućnost Šavnika saopštila je da je problem izazvao Opštinski odbor DPS-a u Šavniku i njihova centrala u Podgorici i ‘’bez procesuiranja istih nema rješenja ovog problema’’.

U Kotoru situacija komplikovanija, ali je rješenje izvjesnije

Suljević ističe da je u Kotoru situacija nešto drugačija, ali i značajno komplikovanija, s tim da ima izvjestan potencijal da bude riješena kroz izbor nedostajućih sudija Ustavnog suda, kod kojeg su trenutno na čekanju ustavne žalbe DPS-a.

’’Ipak, imajući u vidu da je izbor sudija Ustavnog suda uvijek i pitanje političkog dogovora, ostaje da se vidi da li će se politički stavovi novih sudija preliti na njihovo pravničko rasuđivanje’’, kazao je.

Smatra da rješenje nije u uvođenju prinudne uprave i umjesto da kroz silu i represiju pokušavaju održati ili zauzeti vlast na lokalnom nivou, partije vladajuće većina na nacionalnom nivou bi morale usmjeri napore da se obezbijedi okončanje započetih izbornih procesa, ali i otklone oni problemi koji i u budućnosti mogu dovoditi do blokade tih procesa.

Predsjedniku Opštine Kotor Vladimiru Jokiću (Demokrate) mandat je istekao krajem oktobra prošle godine. Zbog žalbi u vezi sa dva biračka mjesta, konačni rezultati septembarskih izbora još nisu proglašeni, pa stoga ni nova vlast nije uspostavljena.

Jokić je nedavno kazao da postoje tri moguća rješenja krize: da DPS povuče žalbe pred Ustavnim sudom, izbor novog sudije Ustavnog suda, ili aktiviranje “starog” saziva SO, koji je konstituisan 2020. godine.