Dok zapadne demokratije nastoje da očuvaju postojeću arhitekturu međunarodnog sistema, Kina ulaže napore da izgradi novu, multipolarnu strukturu.
To je na predstavljanju studije Digitalnog forenzičkog centra (DFC) “Kina u globalnoj tranziciji moći: Geopolitičke ambicije i transformacija međunarodnog poretka” kazao analitičar DFC-a Marko Banović.
Naveo je da je centralni cilj Kine ostvarenje tzv. velike obnove kineske nacije do 2049. godine, čime bi, kaže, preuzela ulogu ključnog aktera u oblikovanju nove globalne ravnoteže, dodajući da Zapadni Balkan i dalje ostaje podložan širenju kineskog uticaja.
“Kina će nastaviti da jača svoj uticaj na Zapadnom Balkanu kako bi olakšala pristup jedinstvenom tržištu Evropske unije (EU). Potencijalni udaljavanje Crne Gore od EU, omogućio bi, kako Kini tako i Rusiji, učvršćivanje društveno-političkih pozicija koje su uspostavile u prethodnoj deceniji”, piše u studiji.
Banović je rekao da je kineska strategija zasnovana na držvanom dirigovanju, digitalnoj i vojnoj modernizaciji i sofisticiranim metodama hibridnog uticaja.
Kao kineski “modus operandi” u Evropi i na Zapadnom Balkanu navedeni su institucionalna i kulturno-obrazovna saradnja, medijska partnerstva, obavještajni rad, ekonomski projekti…
Crna Gora i Kina
U studiji DFC-a se navodi da su od obnove crnogorske nezavisnosti 2006. dvije zemlje potpisale 17 sporazuma o saradnji i memoranduma o razumijevanju, te da oblasti saradnje uključuju diplomatiju, kulturu, obrazovanje, infrastrukturu, zdravstvo i poljoprivredu.
Banović je kazao da, za razliku od ruskih, kineski interesi u Crnoj Gori nijesu motivisani političkim aspiracijama, barem ne u smislu direktnog miješanja u unutrašnje stvari ili spoljnopolitičku orijentaciju zemlje.
“To se ogleda i kroz podršku Kine crnogorskom članstvu u EU”, rekao je on.
Dodao je da Kina još uvijek nije najveći investitor kao što je slučaj u okruženju, kao i da su projekti te države netransparentni, a često i dosta skuplji od prvobitne cijene.
Ukazao je da istraživanje DFC-a iz maja 2024. pokazalo da 33.8 odsto građana smatra da Kina ima veliki uticaj u Crnoj Gori, dok 63.2 odsto smatra da je taj uticaj pozitivan.
Uticaj na Zapadnom Balkanu
Banović je kazao da je Srbija jedno od ključnih uporišta kineskog uticaja u Evropi, dodajući da su, od dolaska na vlast Srpske napredne stranke (SNS) i Aleksandra Vučića 2012. godine, odnosi dvije zemlje u kontinuitetu unaprijeđivani.
Poručio je da je Kina postala najveći spoljnotrgovinski partner Srbije prošle godine, sa uvozom koji je prošle godine iznosio 5.13 milijardi eura.
Napomenuo je i da angažman Kine bilježi rast u Bosni i Hercegovini, naročito u entitetu Republika Srpska, ali i da je kinesko prisustvo u Albaniji relativno ograničeno.
Mediji kao instrument meke moći
Banović je saopštio da Kina koristi medije kao alat u propagandnoj strategiji s ciljem preoblikovanja međunarodnog izvještavanja.
“Primarni zadatak njene taktike je suprotstavljanje zapadnom medijskom prostoru, prikazajući Kinu u afirmativnom kontekstui ograničavajući kritičke narative”, rekao je on.
Naglasio je da je osnivanjem Kineske medijske grupe 2018. Kineska komunistička partija centralizovala najvažnije medije kako bi pojačala kontrolu nad njima, te da medijska saradnja sa javnim servisima u Srbiji i Crnoj Gori (RTS i RTCG) jačaju pozitivnu percepciju građana o Kini.
Bonus video:
