Nacrtom Zakona o finansiranju političkih subjekata i izbornih kampanja, o kom bi danas trebalo da raspravlja Odbor za izbornu reformu, predviđeno je povećavanje izdvajanja novca iz budžeta za stranke, kao i više donacija iz privatnih izvora za njih, saznaju nezvanično “Vijesti”.
U dokumentu u koji je list imao uvid, predloženo je da se za redovan rad parlamentarnih partija iz budžeta izdvaja 0,8 odsto, umjesto dosadašnjih 0,5 odsto ukupnih budžetskih sredstava, umanjenih za kapitalni i budžet državnih fondova (tekući budžet).
Tekući budžet za ovu godinu iznosi oko 1,5 milijardi eura, od čega strankama pripada 7,55 miliona (0,5 odsto). Ako se izdvajanja povećaju na 0,8 odsto, partije bi, prema tekućem budžetu, dobile 12,08 miliona, odnosno 4,5 miliona više.
U dokumentu je predloženo i da fizičko lice može za redovan rad i finansiranje izbornih kampanja političkog subjekta uplatiti najviše 10.000 eura, a pravno lice najviše 40.000 eura na godišnjem nivou. Prema aktuelnom zakonu, fizičko lice može da uplati najviše 5.000 eura, a pravno najviše 20.000.
Ako se Odbor usaglasi o nacrtu, on će biti poslat na javnu raspravu, a plan je da bude usvojen do kraja proljećnjeg zasjedanja Skupštine, odnosno - do poslednjeg dana jula.
Jedan izvor “Vijesti” rekao je prošle sedmice da mu djeluje da sve partije traže povećanje iznosa novca koji dobijaju iz budžeta.
“Svi su za to, ali je stvar u tome ko će da ispadne ‘kriv’ u javnosti što je to tražio”, kazao je drugi izvor lista.
Sagovornik iz najjače vladajuće stranke, Pokreta Evropa sad (PES), tvrdio je da opozicija traži povećanje izdvajanja iz budžeta i da time navodno uslovljava dalji rad Odbora.
U nacrtu u koji su “Vijesti” imale uvid navodi se i da budžetska sredstva za finansiranje redovnog rada političkih subjekata u skupštini opštine, glavnog grada i prijestonice iznose (kao do sada) 1,1 odsto planiranih ukupnih budžetskih sredstava, umanjenih za sredstva kapitalnog budžeta (tekući budžet), za godinu za koju se donosi.
“Izuzetno, za opštine čiji je budžet manji od pet miliona eura, budžetska sredstva za finansiranje redovnog rada političkih subjekata u skupštini opštine iznose od 1,1 odsto do 3 odsto planiranih ukupnih budžetskih sredstava, umanjenih za sredstva kapitalnog budžeta (tekući budžet), za godinu za koju se budžet opštine donosi”, piše u dokumentu.
Drugačija raspodjela, ali ”svima više”
Umjesto dosadašnjih 20 odsto, predloženo je i da se 30 odsto novca iz budžeta za redovan rad stranaka raspodijeli u jednakim iznosima svim političkim akterima, a da se 50 odsto, umjesto važećih 60, dijeli srazmjerno broju osvojenih mandata (preostalih 20 odsto raspodjeljuje se, prema zakonu, u jednakim iznosima srazmjerno broju izabranih predstavnika manje zastupljenog pola).
Nacrtom koji će danas biti pred članovima Odbora, predviđeno je da budžetska sredstva za finansiranje redovnog rada ženskih organizacija u političkim subjektima u Skupštini ostanu na 0,05 odsto planiranih ukupnih budžetskih sredstava. Takođe, predviđeno je da se za troškove izborne kampanje izdvaja 0,25 odsto tekućeg budžeta (bez kapitalnog i budžeta fondova), kao i do sada.
Za izmjene izbornih zakona potrebna je podrška dvije trećine ukupnog broja poslanika (54 od 81), što znači da se taj proces ne može obaviti bez glasova opozicije.
Odbor za izbornu reformu nastavio je 27. marta rad nakon tromjesečne blokade. Tada je to skupštinsko tijelo donijelo zaključke da do 9. aprila bude održan sastanak radne grupe kojoj će do tada biti dostavljene sve sugestije na nacrt zakona o finansiranju partija, kao i da NVO dostave mapu puta koja podrazumijeva formiranje radnih grupa za rad na preostalim zakonima u okviru izborne reforme.
Radna grupa za izradu nacrta zakona je na sastanku 24. aprila razmatrala pristigle sugestije na aktuelni predlog nacrta, koje su dostavili Državna revizorska institucija, Agencija za sprečavanje korupcije, kao i pridruženi članovi iz nevladinog sektora i akademske zajednice.
Tada je, kako je saopšteno iz Skupštine, dogovoreno da će, nakon usaglašavanja predloženih normi, nacrt zakona biti upućen na javnu raspravu.
Odbor će danas razmatrati i Plan rada Odbora do kraja 2025, analizu situacije u Šavniku “usljed nemogućnosti održavanja izbora”, kao i tekuća pitanja.
U novom neformalnom dokumentu (non-pejper) Evropske komisije (EK) koji se odnosi na napredak Crne Gore u poglavljima 23 (pravosuđe i osnovna prava) i 24 (pravda, sloboda, bezbjednost), a koji je objavljen u medijima prošle sedmice, ukazuje se da je pravni okvir koji reguliše finansiranje stranaka i dalje opterećen nedostacima u pogledu obuhvata, jasnoće i sprovođenja.
“Zakon o finansiranju političkih subjekata i izbornih kampanja još nije izmijenjen kako bi bio u potpunosti usklađen s evropskim standardima, uprkos obavezi Crne Gore da to učini kao prioritet do kraja 2024. Posebno, postojeće zakonodavstvo nije u skladu s preporukama GRECO-a i ODIHR-a, koje zahtijevaju značajno povećanje transparentnosti, efikasniju kontrolu trošenja sredstava političkih partija, sprečavanje zloupotrebe državnih resursa, uključujući uvođenje odvraćajućih sankcija”, piše u non-pejperu.
Dodaje se da, shodno tome, sadašnji pravni okvir i dalje ne obezbjeđuje efikasne mehanizme zaštite od zaobilaženja pravila, niti djelotvorne kazne za njihovo kršenje.
Bonus video:
