Neće "čistiti" puteve dok ne pitaju Brisel: Predložene izmjene zakona o javnim okupljanjima biće povučene iz Skupštine

Skupština Crne Gore neće se do daljeg izjašnjavati o predloženim izmjenama zakona o javnim okupljanjima, kojima je vlast namjeravala da onemogući blokade saobraćajnica u znak protesta, dok o tom predlogu ne dobije mišljenje Evropske komisije (EK), saznaju nezvanično Vijesti.

Izvor redakcije iz vladajućeg Pokreta Evropa sad (PES), rekao je da na za danas zakazanoj sjednici parlamenta neće biti odlučivanja o predloženim izmjenama, što znači da će one po sili Poslovnika najvišeg zakonodavnog doma biti povučene iz procedure (jer se završava redovno zasjedanje), iako su poslanici završili raspravu o njima.

“Nećemo glasati dok ne dobijemo zvanično ili interno mišljenje EK, uz prethodno objašnjenje normi. Nije nam namjera da se izglasa nešto loše, ako postoje argumenti koji to potvrđuju”, kazao je sagovornik “Vijesti”.

Izmjenama je predloženo onemogućavanje “traženja pravde na ulici”, odnosno zabrana blokade auto-puteva, brzih saobraćajnica, magistralnih, regionalnih ili lokalnih puteva i graničnih prelaza, ako time oni koji protestuju onemogućavaju ili otežavaju saobraćaj i kretanje drugih građana. Za one koji to ne budu poštovali, predviđene su novčane kazne u iznosima od 500 do 10.000 eura.

Aktuelni Zakon o javnim okupljanjima i javnim priredbama ne prepoznaje javne puteve i saobraćajnice kao prostor neprikladan za proteste.

Predlog izmjena tog propisa potpisali su poslanici vlasti: Seid Hadžić (koji je u klubu poslanika PES-a), Duško Stjepović (Demokrate), Jelena Kljajević (Demokratska narodna partija), Dejan Đurović (Nova srpska demokratija) i Bogdan Božović (Socijalistička narodna partija).

Dio crnogorske javnosti tvrdi da bi izglasavanje izmjena predstavljalo uvođenje blanko zabrane javnih okupljanja, odnosno da bi to bio udar na Ustav.

Odluci da se ne odlučuje o predlogu izmjena prethodila je, kako je rekao izvor “Vijesti” iz jedne od stranaka vlasti, nedavna “razmjena mišljenja” između funkcionera PES-a i Demokrata i predstavnika briselske administracije. Partijama vladajuće većine navodno je sugerisano da ne usvajaju sporne izmjene.

Taj sagovornik je naveo da dio partija vlasti nije bio protiv takvog predloga, navodeći da je turistička sezona faktiči prošla, te da blokade puteva na nju neće značajnije uticati.

Osim opozicije i dijela nevladinog sektora, predlog izmjena zakona kritikovali su i iz međunarodnih organizacija.

Rezidentni koordinator Ujedinjenih nacija (UN) u Crnoj Gori Dijego Sorilja, dostavio je nedavno šefu parlamenta Andriji Mandiću (Nova srpska demokratija) i svim šefovima poslaničkih klubova dopis u kom izražava zabrinutost povodom predloga.

U dokumentu koji potpisuju Sorilja i savjetnica UN-a za ljudska prava Anjet Lanting, upozorava se na mogućnost da predložene izmjene “nisu kompatibilne sa članom 21 o mirnom okupljanju koji garantuje Međunarodni pakt o građanskim i političkim pravima (International Covenant on Civil and Political Rights - ICCPR)”, koji je Crna Gora potpisala 2006. godine.

Naveli su da izmjene predviđaju opštu zabranu javnih okupljanja na magistralnim putevima, brzim cestama, auto-putevima, regionalnim putevima i graničnim prelazima, poručujući da se, prema međunarodnom pravu, ograničenja korišćenja javnih prostora mogu nametnuti samo kad takva okupljanja nameću “nesrazmjerno opterećenje”, i da u tom slučaju vlasti moraju da daju “detaljno opravdanje za bilo kakva ograničenja”.

“Takva ograničenja ne smiju biti opšte zabrane, mogu se nametati samo u pojedinačnim slučajevima, treba da budu najmanje nametljiva i da budu opravdana u skladu s legitimnim razlozima dozvoljenim u članu 21 ICCPR-a, da budu neophodna u demokratskom društvu, srazmjerna i nediskriminatorna. Drugo, povećanje novčanih kazni djeluje nepotrebno, nesrazmjerno visoko i može imati odvraćajući učinak, ograničavajući ostvarivanje prava na slobodu okupljanja”, ocijenili su iz UN-a.

Sličan stav imao je i komesar za ljudska prava Savjeta Evrope (SE) Majkl O’Flaerti, koji je 24. jula pozvao poslanike da ne usvajaju izmjene, tvrdeći da nisu u skladu s međunarodnim standardima ljudskih prava.

Poručio je da je sloboda okupljanja temelj svakog demokratskog društva i da omogućava pojedincima da javno izraze svoje stavove, pozovu vlasti na odgovornost i doprinesu političkom i društvenom dijalogu.

“Države imaju pozitivnu obavezu da olakšaju i zaštite mirna okupljanja. Svaki pokušaj ograničavanja tog prava mora se tretirati s najvećim oprezom i biti predmet stroge kontrole, kako je naznačeno u Smjernicama o mirnom okupljanju koje su pripremili Venecijanska komisija i Kancelarija OEBS-a za demokratske institucije i ljudska prava (ODIHR)”, naveo je O’Flaerti, pozivajući skupštinare da o predlogu sprovedu javne rasprave i konačni tekst dostave “venecijancima”.

Ustavom Crne Gore (član 52) garantovana je sloboda okupljanja, uz prethodnu prijavu skupa nadležnom organu.

“Vijestima” je iz Uprave policije sredinom juna rečeno da građani u znak protesta blokiraju više saobraćajnica širom države. Posebno su se osvrnuli na blokade u mjestu Kruševo ždrijelo (Belveder), na magistralnom putu Cetinje-Podgorica, naglašavajući da im nijedan protest nije bio prijavljen.

Saopštili su i da je protest građana u Šavniku, odnosno blokada magistrale ka Žabljaku, do tada bila prijavljena devet puta.

Šavnička opozicija, koju čini dio konstituenata državne vlasti, svakodnevno je od kraja februara do sredine juna blokirala put u znak protesta zbog reizbora Jugoslava Jakića za predsjednika te opštine i činjenice da lokalni izbori u njoj nijesu završeni iako su počeli u oktobru 2022.

Evropska konvencija ne štiti namjerno ometanje saobraćaja

U Vodiču kroz član 11 Evropske konvencije o ljudskim pravima (koji su izradili Savjet Evrope i Evropski sud za ljudska prava), koja garantuje slobodu okupljanja i udruživanja, navodi se da je ometanje saobraćaja kao dio demonstracija “ponašanje koje se, samo po sebi, smatra mirnim”, ali i da se fizičko ponašanje kojim se namjerno ometa saobraćaj i uobičajeni tok života, “u cilju ozbiljnog remećenja aktivnosti koje obavljaju drugi”, ne nalazi u srži slobode zaštićene tim članom.

U više presuda Evropskog suda za ljudska prava, ta institucija odlučila je u korist tužene države koja je osporavala pravo na blokade saobraćajnica (Barako protiv Francuske, Lukas protiv Ujedinjenog Kraljevstva, Kudrevičius i drugi protiv Litvanije).

Milatovićev kabinet: Izmjenama bi da ućutkaju javnost

Iz kabineta šefa države Jakova Milatovića saopštili su juče da izmjene ne štite ni saobraćaj, ni građane, i da je njihova jedina svrha da obeshrabre svaki oblik građanskih demonstracija i ućutkaju javnost.

“Zato i uvodi kazne koje dostižu 10.000 eura, više nego za mnoga krivična djela”, naveli su u saopštenju.

Umjesto da, kako su kazali, štiti slobodu izražavanja i pravo na protest, “kao osnovne stubove svake evropske demokratije”, vlast predlaže zakon “koji unaprijed proglašava svaki građanski protest prijetnjom”.

“Takvo rješenje nema uporište ni u evropskoj praksi, ni u evropskim vrijednostima”, poručili su.