Velike su šanse da Crna Gora uđe u Evropsku uniju (EU) 2028. ili 2029. godine, i potrebno je da dođe do nevjerovatnih promjena u državi u negativnom smislu da se to ne desi.
To tvrde sagovornici “Vijesti” analizirajući može li Crna Gora u naredne tri godine postati dio EU, šta bi se moglo dogoditi ako se taj scenario ne ostvari, odnosno - kuda će, u tom slučaju, ići zemlja, šta su joj alternative, ako ih uopšte ima, mogu li političke prilike ostati kakve jesu, te kako bi, u okolnostima neulaska u Uniju, izgledala politička scena.
Iz crnogorske opozicije tvrde da je, iako partije vlasti plasiraju retoriku da su okupljene oko ideje evropske integracije, svima u Crnoj Gori jasno da je to daleko od istine.
“U parlamentarnoj većini danas sjede zakleti i dokazani neprijatelji evropske ideje odnosno vrijednosti i principa na kojima počiva EU. Takođe, jasno je da partije vlasti na okupu ne drži nikakva ideja, već ogoljeni interesi, zbog kojih imamo odnose u parlamentarnoj većini kakve imamo, zbog čega imamo najglomazniju Vladu u Evropi”, kazao je potpredsjednik i poslanik Demokratske partije socijalista (DPS) Ivan Vuković.
Da Crna Gora ima šansu da postane dio Unije 2028, poručuju u posljednjih godinu dana i domaći i EU zvaničnici.
Novinar Željko Pantelić ocjenjuje da bi promjene koje bi onemogućile članstvo značile da se zaista pogoršao proces reformi i stanje po pitanju implementacije obaveza iz poglavlja 23 (pravosuđe i temeljna prava) i 24 (pravda, sloboda i bezbjednost), koja se tiču pravne države.
“I, naravno, promjene na spoljnopolitičkom planu, pošto se ovdje često insinuira ta veza (Podgorice) s Moskvom i Beogradom”, napominje on za “Vijesti”.
Pantelić stoga poručuje da je potrebno da se dogodi “mnogo ružnog” da Crna Gora ne uđe u EU 2028. ili 2029.
“Nije alternativa da se ode u ‘srpski svet’, već da se na vlast vrati Demokratska partija socijalista (DPS). Jer pad Vlade Milojka Spajića (Pokret Evropa sad) ne znači dolazak (Milana) Kneževića i (Andrije) Mandića na vlast, već povratak DPS-a”, tvrdi sagovornik.
Spoljnopolitički komentator Boško Jakšić kazao je redakciji da bi neulazak u EU do 2028. prije svega bio poraz Crne Gore, ali da bi se potom postavljalo pitanje raspodjele krivice.
“Mi smo skloni da krivicu svalimo na naše političare, a da aboliramo ‘evropljane’, ali oni takođe snose krivicu”, navodi on.
Na pitanje kako bi izgledala budućnost Crne Gore ako bi “izvisila” za skori ulazak u EU, da li bi to eventualno značilo zbližavanje ili udruživanje s režimima u Beogradu i Moskvi, Jakšić odgovara da neulazak ne bi imao “toliko katastrofalne posljedice”, već da bi rezultat bio smanjenje eurooptimizma među građanima.
“Vidite, isto kako Danci ili Holanđani imaju pravo da budu umorni od priče o ulasku novih država u EU, tako i ljudi ovdje imaju potpuno pravo da budu zamoreni od praznih obećanja. Rusi bi to definitivno prepoznali kao šansu da povećaju svoj uticaj, a svakako bi postojale i geostrateške posljedice”, podvukao je on.
Pregovori o pristupanju Crne Gore s EU počeli su 29. juna 2012. Od tada je Crna Gora otvorila sva poglavlja, 33, a privremeno zatvorila sedam (tri krajem prošle godine, a jedno u junu ove).
Iz Vlade su više puta tokom prošle i ove godine rekli da planiraju da zatvore sva poglavlja do kraja 2026, kako bi sproveli plan da Crna Gora postane članica 2028.
Evropska komisija i evropski zvaničnici ranije nijesu vezivali pristupanje za fiksnu godinu, već za ispunjenje pregovaračkih obaveza. Međutim, na izjave iz Podgorice da je cilj 2028, reagovali su komentarima - “ambiciozno, ali ostvarivo”, pominjući i 2029. kao moguću godinu proširenja EU.
Komesarka za proširenje Marta Kos nedavno je rekla da su novi pristupi mogući 2028. ili 2029.
“Crna Gora ima cilj da završi pregovore do kraja 2026. Nakon toga dolaze odluke u krugu šefova vlada EU i proces ratifikacije. Za Crnu Goru bi, dakle, pristupanje bilo moguće 2028. ili 2029, za Albaniju nešto kasnije”, rekla je Kos nedavno za austrijske dnevne novine “Klajne cajtung”.
“ZATVARA SE JEDNO OKO, NEKADA I OBA”
Željko Pantelić ističe da EU zaista želi prijem Crne Gore, jer se, tvrdi, kompletna situacija promijenila u odnosu na prethodnih 15 godina, u kojima je Podgorica tapkala u mjestu.
“Sad je došlo do velike promjene zato što je Uniji potrebno da ima rezultat kad je u pitanju proširenje, iz geopolitičkih razloga. Sve ono na čemu se insistiralo zbog ispunjavanja uslova - sada se zatvara ne samo jedno oko, nego nekad i dva da bi se to poguralo”, ocjenjuje on.
Dodaje da, iako se često pominju veze s Moskvom i Beogradom, Podgorica, zvanično, svoju spoljnu politiku nigdje nije dovela u pitanje.
“To što pojedinci imaju neke stavove i izjave - nikad se nije reflektovalo na zvanični stav Crne Gore. Kao što nekad EU nije imala alternativu, tako EU nema drugu alternativu osim Crne Gore i Albanije, da ih uvede u EU i da to bude dokaz da je politika proširenja još živa”, rekao je Pantelić.
Crna Gora i Albanija najdalje su odmakle u pregovaračkom procesu EU i država Zapadnog Balkana. Evropski zvaničnici često naglašavaju da bi njihov ulazak mogao poslužiti kao “dokaz života” politike proširenja, naročito nakon invazije Rusije na Ukrajinu. Strah od novih destabilizacija i jačanja ruskog uticaja, natjerao je Brisel, tvrde poznavaoci geopolitičkih prilika, da ubrza proces proširenja.
Unija je 2022. usvojila “Strateški kompas”, dokument kojim se definiše budućnost bezbjednosne politike, kojim je obuhvaćen i Zapadni Balkan.
“Bezbjednost i stabilnost na cijelom Zapadnom Balkanu još nije potpuna, takođe zbog sve većeg stranog miješanja, uključujući kampanje manipulacije informacijama, kao i zbog potencijalnog prelivanja iz trenutnog pogoršanja evropske bezbjednosne situacije”, piše u dokumentu.
Istraživanje Eurobarometra koji se odnosi na stavove EU prema proširenju, objavljeno početkom septembra, pokazalo je da građani Švedske, Slovenije, Danske i Hrvatske najviše žele da vide Crnu Goru kao sljedeću članicu Unije, dok je najmanja podrška tome među članicama bloka zabilježena u Austriji, Francuskoj i Češkoj.
Istraživanje je pokazalo da, na nivou EU, 51 odsto građana podržava članstvo Crne Gore u toj zajednici kad ispuni sve uslove, protiv je 38 odsto, odsto dok je 11 odsto neopredijeljeno.
Ipak, nešto veću podršku ima Ukrajina, koju bi 52 odsto ispitanika željelo da vide u EU kad ispuni sve uslove, dok je 41 odsto protiv. Posebno se izdvaja Švedska (91 odsto), zatim Danska i Finska (po 81 odsto) kao države s najvišim nivoom podrške Ukrajini.
VEĆI TEST ZA BRISEL, NEGO ZA DOMAĆE POLITIČARE
Boško Jakšić je kazao da je od samita EU u Solunu 2003, na kom je poručeno da je balkanskim zemljama otvoren put u Uniju, samo Hrvatska primljena u tu zajednicu, što je, navodi on, loš izgled za EU.
U Grčkoj je u junu te godine održan samit na kom su šefovi država te zajednice usvojili deklaraciju o Zapadnom Balkanu, poručivši Crnoj Gori i susjedima da su dobrodošli u njihov klub, i ističući da će brzina tog procesa zavisiti od kandidata ponaosob.
Jakšić ističe da je pitanje članstva Crne Gore “veći test” za Brisel, nego za domaće političare.
“Ulazak Crne Gore je prilika za EU da pošalje širu poruku. Evo, vidite, ako neko radi i reformiše se - može da uđe u zajednicu”, rekao je on, poručivši da proces ulaska mora ići u sadejstvu s EU.
Na pitanje šta ako se proširenje ne desi do 2028. ili 2029, Željko Pantelić odgovara da se onda ulazi “u tvajlajt (twilight) zonu u kojoj svašta može da se dogodi”.
“Niko nije mogao ni ovo da pretpostavi. Na primjer, do 2020-2021. nismo mogli da sanjamo da ćemo u 2025. imati inverziju uloga - da će EU biti ta koja gura proširenje, a ne države Zapadnog Balkana... S ovakvom geopolitičkom situacijom - gdje imamo (Vladimira) Putina u Moskvi, Si Đin Pinga u Kini, (Redžepa Tajipa) Erdogana u Turskoj... nezahvalno je prognozirati šta bi moglo da se dogodi”, kazao je on.
Pantelić, međutim, tvrdi da proruski i prosrpski dio javnog mnjenja nema snagu da preokrene politiku Crne Gore.
“Jedno su ovi koji su za (predsjednika Srbije Aleksandra) Vučića, a drugo je to što neki prema Srbiji imaju pozitivan sentiment koji nije politički, nego, jednostavno, rodbinski... To je emotivni dio koji nema veze s političkim. To neki pokušavaju da zloupotrijebe...”, konstatovao je on.
Jakšić: I Fon der Lajen gura stabilokratiju
Boško Jakšić je kao loš primjer odnosa EU prema državama koje žele da budu članice naveo Srbiju, ističući da je zvanična politika Beograda takva da stremi ka Uniji, ali da se ništa povodom toga ne radi.
“(Predsjednica EK) Urusla fon der Lajen sprovodi istu politiku stabilokratije kao (bivša njemačka kancelarka) Angela Merkel. Oni moraju da se sjete - da bez demokratije nema stabilnosti”, poručuje on.
Anketa sprovedena u šest zemalja Zapadnog Balkana, Ukrajini, Moldaviji i Gruziji, pokazala je da u svim zapadnobalkanskim državama postoji barem natpolovična podrška ulasku u EU, s izuzetkom Srbije. U Srbiji se, prema rezultatima ankete objavljenim početkom septembra, za članstvo u EU izjasnilo 33 odsto ispitanih.
Vuković: DPS će preuzeti vlast i uvesti Crnu Goru u EU
Ivan Vuković upozorava da bi prolongiranje završetka pristupnih pregovora s EU moglo Crnu Goru uvesti u zonu rizika, “imajući u vidu činjenicu da se političke prilike u Evropi mijenjaju”.
“Svjedočimo kontinuiranom rastu populističkih i nerijetko euroskeptičnih partija koje, ukoliko bi došle u priliku da vrše vlast, a što nije isključeno kao mogućnost u bliskoj budućnosti, sigurno ne bi imale pozitivan stav prema pitanju proširenja EU kakvom imamo priliku da svjedočimo prethodnih godina. To je ono na šta mi u Demokratskoj partiji socijalista u kontinuitetu upozoravamo i pozivamo Vladu da se fokusira na ono što mora biti prioritet u njenom radu, a to je pitanje evropskih integracija”, rekao je.
Kako je dodao, prozor šansi, koji je otvoren Crnoj Gori s početkom ruske agresije na Ukrajinu u februaru 2022, mogao bi se u dogledno vrijeme zatvoriti, “zato Crna Gora mora raditi puno bolje, puno posvećenije, puno fokusiranije kako bi iskoristila istorijsku šansu koja nam se pružila”.
Prema riječima Vukovića, zbog toga što partije vlasti na okupu ne drži nikakva ideja, već ogoljeni interesi, “imamo jednu zapanjujuću neefikasnost na planu realizacije javnih politika u gotovo svim oblastima odnosno sada već prilično haotično stanje u državi”.
“Nemam nikakvu dilemu da su građani to prepoznali i da će dati vrlo jasan sud o kvalitetu te ‘politike’ na narednim parlamentarnim izborima nakon kojih će vlast preuzeti DPS i njeni tradicionalni koalicioni partneri, i u tom formatu zvanično uvesti Crnu Goru u EU”, naveo je.
Kako dodaje, svima koji nijesu lično zainteresovani za to da se održi postojeće stanje stvari u Crnoj Gori, jasno je na današnji dan da je ono neodrživo i da vladajuća koalicija radi isključivo u interesu partija koje je konstituišu, a ne u državnom i nacionalnom interesu.
“Zato nemam nikakvu dilemu da su dani ovoj vlasti odbrojani i da će prvom narednom prilikom građani podvući crtu ispod perioda propadanja Crne Gore kojem svjedočimo posljednjih pet godina i da će stabilna, suštinski, a ne samo deklarativno proevropska građanska većina krenuti u rješavanje nagomilanih problema i ispuniti ono što je najznačajniji politički zadatak naše generacije, a to je pristupanje Crne Gore EU”, poručio je.
Bonus video:
