Iako je unutar Evropske narodne partije (EPP) prije mjesec pokrenuta interna istraga o djelovanju Srpske napredne stranke aktuelnog predsjednika te države Aleksandra Vučića zbog dešavanja u Srbiji, nijedna od članica, uključujući i crnogorsku Bošnjačku stranku (BS), ne iznosi stav po tom pitanju.
To proizlazi iz odgovora poslanice te stranke Edine Dešić, ali i komentara glavnog i odgovornog urednika portala “European Western Balkans” Nemanje Todorović Štiplije.
EPP je saopštila 25. septembra da je započela internu istragu djelovanja SNS-a, koja u toj konzervativnoj evropskoj stranci ima status pridruženog člana od 2016. godine. Zadatak je povjeren generalnoj sekretarki EPP Dolors Montserat, nekadašnjoj ministarki zdravlja Španije, sada poslanici u Evropskom parlamentu (EP), kao i potpredsjedniku Kostisu Hadžidakisu, aktuelnom zamjeniku premijera Grčke.
Takođe, tim povodom su se sa liderima EPP-a sastali predsjednik SNS-a Miloš Vučević i međunarodna sekretarka te partije Ana Brnabić, a prema nezvaničnim saznanjima N1, taj razgovor “nije dobro prošao”, ali “malo ko u ovom trenutku očekuje da će SNS zaista biti kažnjen”.
Evropski parlament (EP) je u srijedu usvojio rezoluciju o “Polarizaciji i povećanoj represiji u Srbiji, godinu dana nakon novosadske tragedije” u kojoj se, između ostalog, ističe da ni godinu dana nakon tragedije u Novom Sadu istraga nije završena, ali i da EP podržava pravo srpskih studenata i građana na mirne proteste, koji pozivaju na odgovornost i demokratske reforme, direktno povezane sa vladavinom prava koje EU očekuje od Srbije, te da su srpske vlasti pribjegle nasilju protiv političkih protivnika i upotrebi prekomjerne sile protiv demonstranata širom zemlje.
Protesti u Srbiji počeli su zbog pada nadstrešnice na Željezničkoj stanici u Novom Sadu 1. novembra prošle godine, u kojoj je poginulo 16 ljudi, i još traju...
BS će o tome kad bude vrijeme
Dešić ističe da će BS o tome zauzeti stav kad dođe na red.
“U redovnom smo i intenzivnom kontaktu sa prijateljima iz EPP o ovom kao i o svim drugima pitanjima. Ukoliko se i kada se u okviru organa EPP zvanično otvori pitanje statusa SNS u EPP, mi ćemo o tome svakako kao partija zauzeti veoma jasan stav”, kazala je Dešić “Vijestima”.
Ona dodaje i da su primili k znanju rezoluciju koju je usvojio EP.
“U tom kontekstu pružamo snažnu podršku svim demokratskim procesima u Srbiji i oštro se suprotstavljamo svakoj vrsti represije i nedemokratskog odnosa prema pravu na mirni protest, slobodu izražavanja i slobodu medija”, rekla je listu.
Postupak skriven od javnosti
Todorović Štiplija ocjenjuje da je EPP odlučio da sama istraga bude interna.
“Očigledno je da je EPP odlučio da ovaj proces vodi dalje od očiju javnosti, o istrazi se ne oglašava ni sama EPP, dok partije članice objavljuju tek štura, gotovo birokratska saopštenja, bez ikakvog osvrta na suštinu postupka”, objašnjava on.
Sagovornik lista ističe da, prema njegovim saznanjima, proces ne obuhvata samo razgovore sa samim SNS-om, već i saslušanja drugih članica EPP-a, naročito onih koje već duže vrijeme ukazuju na problematično ponašanje vladajuće stranke u Srbiji.
“U proces su, prema svemu sudeći, uključene i partije iz regiona Zapadnog Balkana, kao i predstavnici civilnog društva, akademske zajednice i medija iz Srbije. Neki od tih sastanaka, koliko mi je poznato, već su održani”, kazao je “Vijestima”.
On objašnjava da su, sa Zapadnog Balkana, pored Hrvatske demokratske zajednice Hrvatske koja je punopravna članica EPP-a, tu i pridružene partije - Stranka demokratske akcije, Partija demokratskog progresa i Hvatska demokratska zajednica iz BiH, BS iz Crne Gore, VMRO-DPMNE iz Sjeverne Makedonije, koja je, takođe, imala slične probleme do 2018. godine, Demokratski savez Kosova (LDK), Demokratska partija iz Albanije, kao i Savez vojvođanskih Mađara iz Srbije, poznat po “izuzetnoj bliskosti sa Fidesom Viktora Orbana” (vladajuća stranka u Mađarskoj).
“HDZ Hrvatske, iako je još prilikom prijema SNS-a u EPP bio skeptičan, tada je ostao usamljen u svom stavu. Njemačka Hrišćansko-demokratska unija (CDU) je odlučno gurala proces članstva SNS-a, predstavljajući je kao ‘modernu, demokratsku i proevropsku’ partiju, što je u tom trenutku mnogima djelovalo kao korisna fikcija u službi stabilnosti regiona”, podsjeća on.
Kako dodaje, danas u EPP-u postoji vidljiv oprez prema novim partijama iz Srbije koje traže članstvo.
“Ipak, postoji interesovanje za dvije partije koje su već uspostavile kontakte i učestvovale u pojedinim inicijativama i radnim tijelima EPP-a - SRCE Zdravka Ponoša i Narodni pokret Srbije Mikija Aleksića. Obje partije, podržane od članica EPP-a koje bi rado vidjele kraj SNS-a u svojim redovima, polako se pozicioniraju kao potencijalni nasljednici evropskog desnog centra u Srbiji”, objašnjava Todorović Štiplija.
Bez jedinstvenog stava
Sagovornik “Vijesti” ističe da je EPP podijeljen po pitanju SNS-a.
“Situacija je zaista složena i neizvjesna. U ovom trenutku, unutar EPP-a postoje i oni koji bi najradije vidjeli kraj saradnje sa SNS-om i Aleksandrom Vučićem, ali i oni koji bi to rado izbjegli - ne zbog simpatija prema Vučiću, već zbog straha da bi njegovo eventualno izbacivanje proizvelo političku radikalizaciju sličnu onoj Viktora Orbana nakon odlaska Fidesa iz EPP”, ocjenjuje Todorović Štiplija, dodavši da, za razliku od Orbana, Vučić ne može blokirati funkcionisanje EU institucija, ali može ono što se u Briselu “još uvijek smatra jednom od najuspješnijih politika Unije - proširenje i stabilnost Zapadnog Balkana”.
On napominje da problem nije nov, te da traje najmanje od 2018.
“Do sada je uglavnom guran pod tepih, i od strane nekih uticajnih članica partije, i od samog rukovodstva EPP. Legitimitet koji je SNS crpio iz formalnog članstva u EPP, naročito u periodu kada je Vučić imao odlične odnose sa tadašnjom kancelarkom Njemačke Angelom Merkel, služio je kao politički štit za potpunu kontrolu institucija i medija u Srbiji. Njemačka je tada, zarad regionalne stabilnosti i dijaloga Beograda i Prištine, tolerisala autoritarni zaokret u Srbiji, što se, očekivano, vratilo kao bumerang”, objašnjava.
Isključenje bi Vučića gurnulo u zagrljaj Orbanu
Govoreći o eventualnom isključenju, Todorović Štiplija ističe da birači SNS-a o članstvu u EPP-u ne razmišljaju previše, ali da bi ono za Vučića predstavljalo ozbiljan udarac.
“Njegova pažljivo građena slika o sebi kao ‘evropskom lideru’ i ‘poželjnom sagovorniku’ zapadnih partnera počela bi da se urušava. U tom smislu, čitava propagandna mašinerija SNS-a već godinama služi upravo da održi tu iluziju. EPP je, sa svoje strane, u SNS-u vidio korisnog partnera za ostvarivanje svojih ciljeva na Balkanu.
Ali ako taj balans više ne bude moguć, sasvim je vjerovatno da će Vučić krenuti putem Orbana, prema oštrom animozitetu prema Briselu i retorici koja bi dodatno zaoštrila prilike u regionu”, smatra on.
Prema njegovim riječima, ukoliko dođe do isključenja, Vučić bi, vjerovatno, krenuo Orbanovim stopama.
“Njegovo prirodno političko utočište tada bi bile partije evropske populističke desnice okupljene u grupaciji ‘Patrioti za Evropu’ – nasljednici nekadašnjeg Pokreta za Evropu nacija i slobode. Tamo su već okupljeni njegovi ideološki saveznici - Fides, Nacionalno okupljanje, Slobodarska partija Austrije i slični”, ocjenjuje sagovornik “Vijesti”.
Kako dodaje, ta grupacija jeste treća po veličini u EP, ali je “suštinski izolovana iz svih ključnih procesa odlučivanja u EU”.
“Što bi, ironično, bilo i sasvim prikladno društvo za Aleksandra Vučića”, navodi Todorović Štiplija.
Bonus video:
