U Crnoj Gori, proces pristupanja Evropskoj uniji (EU) predstavlja ključni prioritet za državu, uz jasno političko opredjeljenje vlasti, što se uopšteno ogleda i u donošenju politika. Evropska komisija (EK) smatra da je Crna Gora, pod uslovom da održi sadašnji tempo reformi, na dobrom putu da zatvori pregovore o pristupanju do kraja 2026. godine.
To se navodi u saopštenju EK upućenom Evropskom parlamentu, Evropskom savjetu, Evropskom ekonomskom i socijalnom komitetu i Komitetu regija EU o politici proširenja EU za 2025. godinu.
U dokumentu, u koji su "Vijesti" imale uvid, navodi se da je Crna Gora stopostotno usklađena s zajedničkom spoljnom i bezbjednosnom politikom EU, uključujući i sankcije.
Konstatovali su da su nedostatak jasnih pravila i sukobljene odredbe podzakonskih akata o imenovanju sudija doveli do institucionalne krize u decembru 2024. godine, koja je prevaziđena sredinom marta 2025, te da je Vlada djelovala u "uglavnom stabilnom političkom okruženju", sprovodeći reforme i značajno ubrzavajući pripreme za pristupanje EU tokom prethodne godine.
U saopštenju se aludira na krizu u radu parlamenta koja se desila zbog konstatovanja prestanka sudske funkcije bivšoj sutkinji Ustavnog suda Dragani Đuranović.
Đuranović je Skupština, na osnovu zaključka Ustavnog odbora, krajem prošle godine konstatovala prestanak funkcije zbog sticanja uslova za penziju shodno Zakonu o penzijsko invalidnom osiguranju. Na insistiranje opozicije, koja je jedno vrijeme blokirala rad parlamenta, zatraženo je mišljenje Venecijanske komisije, koja je, između ostalog, sugerisala donošenje jasnog zakonskog okvira koji izričito uređuje starosnu granicu za penzionisanje sudija Ustavnog suda.
"Međuvladine konferencije iz decembra 2024. i juna 2025. privremeno su zatvorile još četiri pregovaračka poglavlja, a ambiciozan plan je uspostavljen za privremeno zatvaranje dodatnih poglavlja kada se ispune uslovi", piše u dokumentu EK.
Prema procjeni EK, u skladu s pregovaračkim okvirom, trenutno je obezbijeđena ukupna ravnoteža između napretka u poglavljima o vladavini prava, s jedne strane, i napretka u pregovorima o pristupanju kroz ostala poglavlja, s druge strane.
Dodali su da je izvršna vlast nastavila da potvrđuje svoj cilj da zatvori pregovore o pristupanju do kraja 2026.
Da bi se to postiglo, iz EK poručuju da bi Crna Gora trebalo da se fokusira na sprovođenje reformi u poglavljima o vladavini prava i dalji napredak u ključnim oblastima - slobodi izražavanja i medija, borbi protiv korupcije i organizovanog kriminala, te ubrzanju i produbljivanju reformi u pogledu nezavisnosti, profesionalizma i odgovornosti pravosuđa, kao i potpunom usklađivanju s viznom politikom EU.
NE PROPUSTITE
Istakli su da je pravovremeno popunjavanje najviših sudskih i tužilačkih pozicija i dalje je izazov koji treba riješiti.
"U sektorskim pregovaračkim poglavljima neposredni prioritet je sprovođenje ključnih preostalih reformi povezanih sa EU i ispunjavanje završnih mjerila, na osnovu strukturisanog i dobro planiranog pristupa napretku u procesu evropskih integracija. Široki politički konsenzus o ključnim reformama ostaje od presudnog značaja", navodi se.
Kazali su da će EK, ukoliko Crna Gora održi tempo napretka u pripremama za članstvo, u skladu s utvrđenom praksom, predstaviti nacrt finansijskog paketa, zatim nacrte zajedničkih pozicija za zatvaranje pregovora o finansijskim i budžetskim odredbama, i započeti pripreme nacrta zajedničke pozicije za poglavlje o institucijama.
Albanija
U istom dokumentu navodi se i da su pregovori o pristupanju s Albanijom dostigli "dosad nezabilježen zamah", s četiri dodatne međuvladine konferencije koje su dovele do otvaranja pregovora u pet klastera.
"Ovaj izvanredan rezultat predstavlja jasno priznanje čvrstog političkog opredjeljenja Albanije i jasnih evropskih aspiracija njenog društva. Njeno potpuno usklađivanje sa zajedničkom spoljnom i bezbjednosnom politikom EU potvrđuje strateški izbor zemlje", piše u dokumentu.
Istaknuto je da je procjena EK da, u skladu s pregovaračkim okvirom, trenutno postoji opšta ravnoteža između napretka u poglavljima o vladavini prava i napretka u pregovorima kroz druga poglavlja.
"Vlada Albanije nastavila je da potvrđuje cilj da zatvori pregovore do kraja 2027. godine. Komisija smatra da je, uz zadržavanje tempa reformi, Albanija na dobrom putu da ostvari taj cilj", dodaje se.
Ukrajina
EK je poručila da je Ukrajina, "uprkos veoma teškim okolnostima izazvanim ruskim ratom agresije", tokom protekle godine nastavila da pokazuje "izuzetnu posvećenost evropskom putu".
"Ukrajina je nastavila da jača integritet i meritokratiju u pravosuđu, izgrađuje rezultate u borbi protiv visoke korupcije i pokreće reforme u više organa za sprovođenje zakona. Ograničenja osnovnih prava uvedena tokom ratnog stanja ostaju uglavnom proporcionalna", piše u dokumentu.
Poručili su da negativni trendovi, poput pritiska na antikorupcijske agencije i civilno društvo, moraju biti odlučno zaustavljeni, te da je potreban dalji napredak u jačanju nezavisnosti, profesionalnosti i efikasnosti u pravosuđu, tužilaštvu i policiji, kao i u borbi protiv organizovanog kriminala.
"Ukrajinska vlada postavila je cilj da završi pregovore o pristupanju do kraja 2028. godine. Komisija podržava taj cilj, ali smatra da će za njegovo ostvarenje biti potrebno ubrzanje reformi, naročito u oblasti vladavine prava", rekli su iz EK.
Moldavija
Komisija je notirala da su građani Moldavije na parlamentarnim izborima 28. septembra izabrali posvećenost evropskom putu zemlje.
Naveli su da je proces pristupanja Moldavije napredovao završetkom skrininga u septembru 2025. godine. Poručili su da je Moldavija nastavila s važnim reformama na evropskom putu, uključujući provjeru i imenovanje visokih sudija i tužilaca, borbu protiv korupcije i unapređenje slobode medija.
"Vlada je izrazila cilj da privremeno zatvori pregovore o pristupanju početkom 2028. godine. Komisija podržava ovaj ambiciozni, ali ostvariv cilj, pod uslovom da Moldavija ubrza sprovođenje reformi", istakli su.
Srbija
Komisija je konstatovala da se polarizacija u srpskom društvu produbila u kontekstu masovnih protesta koji se održavaju širom te države od novembra 2024. godine.
"... Što odražava razočaranje građana zbog, između ostalog, korupcije i percipiranog nedostatka odgovornosti i transparentnosti, uz slučajeve prekomjerne upotrebe sile protiv demonstranata i pritiska na civilno društvo", pojasnili su iz EK.
Poručili su da Srbija treba jasno da iskaže svoju geopolitičku orijentaciju ka EU, uključujući početak usklađivanja s restriktivnim mjerama EU koje su uvedene u kontekstu ruskog rata agresije protiv Ukrajine.
Pohvalili su činjenicu da je Srbija izmijenila medijsko zakonodavstvo kako bi ga dodatno uskladila s pravnom tekovinom EU i evropskim standardima.
Napomenuli su da je potrebna stalna pažnja kako bi se sačuvala ravnoteža između napretka u poglavljima o vladavini prava i normalizaciji odnosa sa Kosovom, s jedne strane, i ukupnog tempa pristupnih pregovora kroz druga poglavlja, s druge strane.
Sjeverna Makedonija
Iz EK su ocijenili da je Sjeverna Makedonija nastavila potpuno usklađivanje s zajedničkom spoljnom i bezbjednosnom politikom EU.
Kazali su da je vlast u toj državi nastavila rad na mapama puta o vladavini prava, reformi javne uprave i funkcionisanju demokratskih institucija, kao i na akcionom planu za zaštitu manjina.
Naveli su da je potrebno dalje brzo i odlučno djelovanje u vezi s početnim kriterijumima, u skladu sa pregovaračkim okvirom, kako bi se otvorio prvi klaster što je prije moguće, kad se ispune relevantni uslovi.
"Sjeverna Makedonija treba da pojača napore na sprovođenju reformi povezanih sa EU, posebno u okviru klastera osnovnih principa, naročito u pogledu očuvanja vladavine prava, nezavisnosti i integriteta pravosuđa, te jačanja borbe protiv korupcije i organizovanog kriminala", piše u dokumentu.
Bosna i Hercegovina
Komisija je poručila da su politička kriza u entitetu Republika Srpska i raspad vladajuće koalicije oslabili napredak Bosne i Hercegovine (BiH) ka pristupanju EU.
"Kao rezultat, usvojeno je samo nekoliko reformi. Ipak, pozitivan korak je što je u septembru 2025. Bosna i Hercegovina dostavila svoju Agendu reformi Komisiji na saglasnost. Njeno potpuno usklađivanje sa zajedničkom spoljnom i bezbjednosnom politikom EU potvrđuje strateški izbor zemlje. Nakon nedavnih institucionalnih promjena u entitetu Republika Srpska, Bosna i Hercegovina ima priliku da sprovede reforme na evropskom putu", rekli su iz EK.
Konstatovali su da u skladu s odlukom Evropskog savjeta iz marta 2024. godine o otvaranju pregovora o pristupanju, vlasti u BiH moraju ponovo usmjeriti pažnju na sprovođenje svih relevantnih koraka navedenih u preporuci Komisije iz oktobra 2022. godine.
Kosovo
Komisija je kazala da je Kosovo potencijalni kandidat s postojanom posvećenošću evropskom putu svih političkih aktera, uz visoku podršku javnosti, i u potpunosti je usklađeno s zajedničkom spoljnom i bezbjednosnom politikom EU.
"Međutim, domaća scena Kosova bila je obilježena razdorom u retorici uoči parlamentarnih izbora u februaru 2025, nakon čega je uslijedila nesposobnost političkih aktera da formiraju ključne institucije sve do konstituisanja Skupštine u oktobru, uz malo spremnosti za kompromis", piše u dokumentu.
Rekli su da je nakon februarskih izbora u toj državi, došlo do opšteg usporavanja reformi, uz nastavak podjela u politici, te da Kosovo u narednom periodu treba da se vrati na evropski kurs.
"Komisija je spremna da pripremi Mišljenje o zahtjevu Kosova za članstvo, ukoliko to zatraži", dodaje se.
Turska
Iz EK su kazali da je Turska zemlja kandidat i ključni partner EU.
"Pregovori o pristupanju sa Turskom su u zastoju od 2018. godine, u skladu s odlukom Savjeta. Osnovne činjenice koje su dovele do takve procjene i dalje su na snazi, posebno u svjetlu dodatnog nazadovanja u oblastima osnovnih prava i vladavine prava, uključujući pravosuđe, zabilježenog ove godine", piše u dokumentu.
Poručili su da Turska treba da primjenjuje najviše demokratske standarde u skladu sa svojim obavezama kao dugogodišnja članica Savjeta Evrope i zemlja kandidat za članstvo u EU, te da preokrene trend nazadovanja.
"EU ima strateški interes za stabilno i bezbjedno okruženje u istočnom Mediteranu i za razvoj saradničkih i obostrano korisnih odnosa sa Turskom, posebno u pogledu regionalne bezbjednosti i povezanosti, kako bi se EU približila Južnom Kavkazu i Centralnoj Aziji i ojačala bezbjednost regiona Crnog mora. Geopolitički izazovi, kao i izazovi povezani sa zelenom i digitalnom tranzicijom, zahtijevaju snažnije partnerstvo sa Turskom", dodaje se.
Gruzija
EK je istakla da je spreman da nastavi da podržava građane Gruzije na njihovom putu ka evropskoj budućnosti.
"Postupci koje su preduzele gruzijske vlasti ne ispunjavaju očekivanja EU od zemlje kandidata. Došlo je do ozbiljnog nazadovanja u svim osnovnim oblastima kroz usvajanje represivnih zakona koji podrivaju osnovna prava i slobode, političku instrumentalizaciju pravosuđa, progon opozicionih lidera, proizvoljna hapšenja demonstranata i novinara i sužavanje prostora za djelovanje civilnog društva", piše u dokumentu.
Naveli su i da su gruzijske vlasti sistematski širile anti-EU retoriku i dezinformacije, te da nisu pokazale političku volju za sprovođenje relevantnih reformi navedenih u preporukama Komisije od 8. novembra 2023, koje su neophodne za napredak zemlje na evropskom putu.
"Dok gruzijske vlasti ne promijene kurs, Komisija je, u saradnji sa Savjetom, smanjila nivo političkih kontakata na visokom nivou, obustavila bilateralnu pomoć koja direktno koristi vlastima, te pojačala podršku civilnom društvu i nezavisnim medijima", dodaje se.
Poručili su da Komisija smatra da je Gruzija zemlja kandidat samo formalno.
"Gruzijske vlasti moraju pokazati odlučnu posvećenost da preokrenu kurs i vrate se na put evropskih integracija", navodi se.
Bonus video:
