Skulptor Osman So - gigant afričke umjetnosti, preminuo je prvog decembra u Dakaru u 81. godini. Sahranjen je na groblju Yoff u prisustvu predsijednika Senegala.
U Francuskoj, u zemlji u kojoj je stekao slavu, emocije su duboke povodom smrti ovog vajara, a gradonačelnik grada Besancona, u kome su i postavljene dvije bronzane skulpture Osmana Soa, najavio je da će u skulptorovu čast jedna ulica u gradu nositi ime ovog vajara, umjetnika van normi i usamlijenika u svijetu skulpture. U isto vrijeme, prestižna fondacija “Louis Vuitton” u Parizu predvidjela je veliku izložbu skulptura Osman Soa od sedmog aprila do 28. augusta 2017. godine.
Osman So je rođen 1935. kao šesto dijete Moctar Soa učesnika Prvog svjetskog rata, a po liniji svoje majke njegoov ujak Lat Dior Ngone Latur Diop bio je istorijska ličnost Senegala koji je vodio armiju i poginuo u borbi protiv francuskog kolonijalizma.
Vijek kasnije Crni Mikelanđelo, kako su iz respekta zvali Osmana Soa, inspirisan borbom svoga ujaka preuzeo je motive ove borbe afričkog naroda kao svoj glavni inspirativni motiv. Poslije smrti oca (1956) odlazi za Pariz, gdje završava kurs za fizioterapeuta. Družeći se sa studentima pariske Likovne akademije živio je od marginalnih poslova nerijetko grijući se zimi u policiskoj stanici u koju je bio pritvaran zbog sitne delinkvencije.
Posvetio se zanimanju fizioterapeuta koje mu je omogućilo finansijsku sigurnost i kojoj duguje svoje besprekorno poznavanje ljudske anatomije. Koristio je svaki slobodni trenutak da provede u ateljeu u kome je izrađivao marionete sa istorijskim scenama, a zatim ih koristio za snimanje animiranih filmova.
Godine 1978. definitivno se vraća u Senegal, zemlju svog porijekla, i posvećuje se kompletno skulpturi. Svoje džinovske skulpture i kompozicije izvodio je materijalima nađenim na terenu koristeći niti stabljike kukuruza pomiješane sa glinom, pijeskom i ljepilom.
U vrijeme modernističkih stega, kada je pomisao na svaku analitičku figuru sa prezirom odbacivana i u kojoj nije bilo milosti ni za jednog giganta poput Lusijana Frojda, Osman So ni pored ogromnog talenta nije našao mjesta ni u Francuskoj ni na internacionalnoj sceni. Uostalom, mnogo puta u umjetnosti, tako i u slučaju Osmana Soa nije umjetnik taj koji se “prevario” već je to istorija umjetnosti.
Tek devedesetih godina prošlog vijeka britanski fotograf Džordž Rodžer i Leni Rifenštal, slavna njemačka kinematografkinja poznata po svojim filmovima koji su slavili naciste, otkrili su crnog Mikelanđela. Ova dva umjetnika posvetili su mu reportaže koje su Osman Soa digle u nebesa.
Karijera Osmana Soa se poslije ovih reportaža vinula meteorskom brzinom i izložbama koje su mu priređene u Dakaru, Parizu, Ženevi, Njujorku a zatim na renominiranim izložbama poput Dokumentima u Kaselu 1992. godine i Bijenalu u Veneciji, 1995. godine.
Preispitivanje aktuelne umjetnosti
Njegove figure natprirodne veličine sugerisale su precizni pokret poduprijet sigurnom anatomskom disciplinom. Modeluje moćne atlete koje rivalizuju sa Titanima u italijanskom maniru, donekle zagledan u djela Mikelanđela. Od 1999. radi na istorijskoj problematici bitke kod Litlle Bighorn u kojoj su pleme Siuksi uništili Sedmu konjičku regimentu pukovnika Kastera.
Scene ratnika i konja ove bitke bile su izložene u ljeto 1999. na pariskom mostu Pont des Arts. Sa tri miliona posjetilaca izložbe na otvorenom prostoru u srcu Pariza Osman So je stekao oreol internacionalne slavljene artističke figure. U Panteon poznatih, u Francusku akademiju nauka i umjetnosti ulazi 11. decembra 2013. i to kao prvi umjetnik crnac.
Tadašnji direktor Nacionalnog muzeja moderne umjetnosti Žorž Pompidu u Parizu, izjavio je povodom Osmanovih skulptura:
“Vjerujem da zahvaljujući ovom skulptoru živimo istorijski momenat preispitivanja aktuelne umjetnosti sa samom istorijom umjetnosti. Skulpture Osmana Soa mi liče na veličanstvene alagorije kulture i naroda koji on reinkarnira. On je jedna veličanstvena ličnost”.
Uspjesi njegove izložbe na pariskom mostu dopustili su Osmanu Sou da i po prvi put, dakle u kasnim godinama svog života, izlije tri prve skulpture u bronzi. Godine 2002. izvešće skulpturu Viktora Igoa, a zatim Šarla Degola i Nelsona Mandelu. Godine 2015. izvešće skulpturu - omaž Tusentu Luvertiru, heroju nezavisnosti Haitija, koja je postavljena u francuskom gradu La Rochelle.
Zadatak umjetnika je da kreira duboku misteriju
"Moj zanat fizoterapeuta dozvolio mi je izučavanje anatomije bez koje nismo skulptori, bez poznavanja anatomijre pravimo monstrume. Treba poštovati realizam. Izučavao sam Rodena, Burdela, zatim Đakometija ali je život taj koji me je inspirisao. Pikaso i Brak su izučavali afričku umjetnost, a meni to nije bilo potrebno, ja sam Afrikanac. Ostao sam figurativac. Pred jednom skulpturom koja predstavlja razlupani automobil Ferari umjetnika Bertranda Laviera ja se dosađujem, to što on radi je lako i jeftino. Za mene umjetnik kreira duboku misteriju, dramaturgiju. Ako tražimo dramaturgiju pred skulpturom izloženog uništenog automobila poput skulptura Laviera ili Cezara, zašto odmah ne odemo na otpad razlupanih automobila? Izbjegavam da posjećujem i Fiac (najveće evropsko tržište umjetnina) tamo nemam šta da vidim i galeristi nas uzimaju za imbecile. Sa konceptualnom umjetnošću je ista stvar, dosadna je i objašjavaju je”, kazao je poznati vajar.
Bonus video:
