Jedan od najznačajnijih kompozitora 20. vijeka, Enio Morikone, stvaralac filmske muzike, s čak 500 filmova i Oskarom za životno djelo (2007), ne smatra sebe plodnim autorom i usporedi li se s Bahom i Mocartom, kaže da je praktično besposlen.
Najplodnije razdoblje kompozitora kojeg je proslavila saradnja sa Serđom Leoneom na špageti-vesternima smatra se sredina šezdesetih godina prošlog vijeka, ali često je pogrešno mišljenje da je Morikone komponovao u tom periodu za od 20 do 25 filmova godišnje. Morikone skromno kaže da je to bio tek film mjesečno i u poređenju s Bahom, koji je komponovao za četiri mise mjesečno, osjeća se kao klinac.
Zabuna nastaje jer biografija kreće s datumom izlaska filma, a ne s datumom stvaranja glazbe. Najočitiji primjer toga je film “Bilo jednom u Americi”, za koji je Morikone komponovao šest godina prije nego što je Leone odlučio da snimi film.
Uobičajena je praksa da kompozitor stvara muziku samo 15 dana prije izlaska filma, no Morikoneu se taj princip ne sviđa jer ne ostavlja reditelju vremena da shvati muziku koju će da stavi u film. Zbog toga je počeo stvarati muziku i snimati je unaprijed i tako radi sve do danas.
“Pustim reditelju da unaprijed posluša muziku, pa je može i cijeniti i razumjeti, jer muzika ima originalne i različite elemente koje treba mnogo puta poslušati. Tada reditelj ima vremena da je razumije i stavi u scene koje želi, jer se nekad događa, ako ne razumije muziku, da bude neprimijetna u filmu pa ne može biti ni poslušana na odgovarajući način”, objašnjava Morikone, čiju bi unaprijed snimljenu muziku Serđo Leone puštao na setu kako bi postigao potrebnu atmosferu za određene scene.
Šezdesetih godina Morikone se pridružio grupi improvizatora pod nazivom “Nuova Consonanza” i počeo eksperimentisati sa zvukovima koji se inače ne povezuju s muzikom, što je s vremenom postalo njegov zaštitni znak. Pretvarali bi zvukove iz svakodnevnice u drugu vrstu muzike, a ona više nije imala veze sa stvarnošću.
Na koncertu u Firenci, na kojem je “Nuova Consonanza” bila jedan od dva izvođača, dogodio se skandal koji je uspio da šokira i eksperimentima sklonog Morikonea. Dok su ljudi čekali u tišini početak koncerta, jedan čovjek je krenuo ljestvama na balkon iznad pozornice. Publika ga nije primjećivala jer su mislili da radi i trebalo im je dosta vremena da shvate da je micanjem i škripom ljestava koncert već započeo. Iako i sam potresen, Morikone je tada shvatio da svaki zvuk izdvojen iz svoje okoline dobija potpuno drugačije značenje.
“Ispričao sam to Serđu Leoneu i on je primijenio taj princip u 'Bilo jednom na Divljem zapadu' pa smo dobili duboku tišinu, škripanje vjetrenjače, telegraf, zvuk kapanja vode na šešir i tako dalje. Od tada je sve počelo. Istina, u tom slučaju filmske slike su pripomogle', kaže Morikone.
U svojoj bogatoj karijeri Morikone je komponovao muziku za film, televiziju, radio i koncertne dvorane. Tu muziku naziva primijenjenom dok onu koju je stvarao kao kompozitor naziva apsolutnom muzikom i ističe da je to ono za što se školovao. Proces nastanka primijenjene i apsolutne muzike potpuno je drugačiji, kaže.
“Kad pišem simfonijsku ili komornu muziku, moram čekati nekoliko dana da bih komponovao filmsku muziku jer želim da izbjegnem međusobni utjicaj na komponovanje filmske ili apsolutne muzike”, kaže Morikone.
Potom su uslijedili poslovi na aranžmanima za televiziju i orkestracije, što mu je omogućilo važno iskustvo. Iskoristio je naučeno na fakultetu i pokušavao kreirati aranžmane - čak i one jednostavnije - tako da postigne ono što je želio.
“Cilj koji sam sam sebi zadao jeste osnažiti se kako bih mogao komponovati nešto što ima red i što se može slušati i izvan aranžmana, a to je bilo važno pri korištenju tuđih melodija, te kako bih jednog dana postao dobar kao aranžer”, objašnjava početke svoje impresivne karijere Enio Morikone.
Legendarni kompozitor stiže u Arenu Zagreb 11. aprila. Posjetiće Hrvatsku u okviru svoje turneje “My Life in Music” (50 Years of Music - World Tour), a prestižan događaj zamišljen je kao spektakl s više od 200 muzičara na sceni, predvođenih maestrom.
Po želji oca, završio studije trube za pola godine
Morikone je po preporuci oca, koji je izdržavao porodicu svirajući trubu, upisao dvogodišnji studij trube i završio ga za šest mjeseci. Jednostavne zadatke iz komplementarne harmonije napravio bi tako kompleksnim da su mu na kraju studija predložili da studira kompoziciju, što je i učinio.
Bilo je to u vrijeme Drugog svjetskog rata u Evropi i Morikone je paralelno sa studijem kompozicije počeo da svira trubu u malom orkestru, prvo njemačkim trupama, a potom američkim. Svirao je s ljudima koji su, u stvari, sinhronizovali filmsku muziku. Tada je počeo i shvatati razliku između dobrih i loših kompozitora.
“Da budem iskren, nisam nikad imao želju da komponujem filmsku muziku, ali sam tada počeo razvijati kritičko shvatanje muzike. Bilo je i ljudi koji nisu ni znali što su komponovali, zato što je neko drugi to radio za njih.
S druge strane, bilo je i kompozitora koje sam obožavao, kao što je Anđelo Frančesko Lavanjino i drugi, ali bilo je i onih koji nisu briljirali”, priznaje Morikone.
Bonus video:
