Za Cluster se može sa sigurnošću reći da su najpotcijenjeniji kraut-rock bend. Uz Faust najeksperimentalniji od svih autora tog doba, nikada nisu uspjeli da izađu iz okvira avangarde koju su fanatično njegovali zbog čega su ostali dobro čuvana tajna njemačke eksperimentalne scene 70-ih. I dok su Kraftwerk i Tangerine Dream od sintetičke buke sintisajzera došli do čvrste forme, Cluster je ostao dosljedan svojim anarhičnim počecima, ne praveći apsolutno nikakav kompromis u pravcu svoje populaziracije.
Istorija Clustera se vezuje, kao što je to bilo sa Tangerine Dream i Klausom Šulceom za čuveni klub muzičkih radikala ”Zodiak Free Arts Lab” u Zapadnom Berlinu. Dva osnivača ovog kultnog mjesta iz kojeg će se roditi kraut-rock, Konrad Šnitcer i Hans Joahim Rudelius zajedno su sa Diterom Mubiosom formirali Cluster (prvobitno Kluster).
Praveći sa različitim instrumentima i svim što bi im palo u šake (kuhinjski uređaji, baterija za kola) buku propuštenu kroz eho efekat, Cluster je nastupio kao nepomirljivi avangardni bend koji nije imao namjere da slušaocu olakša apsorpciju njihove muzike.
Prva dva albuma ”Klopfzeichen” (1970) i ”Zwei-Osterei” (1971) koja su snimili za lokalnu crkvu koja je od njih tražila da dodaju religiozne recitate, objavljeni su u 300 primjeraka i tek 80-ih godina zahvaljujući reizdanjima šira publika je imala uvid u ove radove.
Kao pioniri industrijala, Cluster su na ovim albumima otjelotvorili atmosferu najstrašnijih noćih mora kroz dezorjentišuću napetost klaustrofobične metalne škripe.
Posljednji nastup koji je imao originalni sastav benda (koncertni ”Eruption” iz 1971.) sintetizovao je cjelokupne eksperimentalne strategije ovog benda u jednosatno kakofonijsko ”istjerivanje demona”.
Sredinom godine Šnitcer je napustio bend, reizdajući njihov posljednji album kao solo projekat da bi potom sa bivšim članom Tangerine Dream osnovao Eruption.
Ostala dvojica su promjenili ime u anglo-saksonizirano Cluster i nastavili sa radom u kolaboraciji sa najčuvenijim kraut-rock producentom Konijem Plankom.
Već iste godine izlazi veoma cijenjeni ”Cluster ’71” koji su objavili za zvaničnu izdavačku kuću ”Philips”. Album je označio zaokret prema eksperimentalnoj elektronici i kao preteča ambijentalne muzike uzima se za prvi pravi kosmische-rock album.
Bez ikakvog ritma i melodije, kao melanž saundskejp tekstura ”Cluster ’71” je opisan kao ”sirovi, nemuzički terorizam”. U gotovo istom pravcu se kretao i naredni ”Cluster II” (1972) na kojem su pošli još dalje u istraživanju kosmičkih zvukova.
Nakon toga u saradnji sa Mihailom Ruterom iz benda Neu! osnivaju kraut-rock super-bend Harmonia čiji prvi album ”Musik von Harmonia” (1974) spaja eletroniku sa motoričkim ritmom.
Ova saradnja je imala veliki impakt na Cluster koji pod uticajem karakterističnog ritmičkog Ruterovog stila snima “Zuckerzeit“ (1974) na kojem se bend prvi put suočava sa distinktivnim ritmom i melodijom. Ova uvrnuto avangardna preteča synth-popa sa Kraftwerkovim ”Autobahn” koji je izašao iste godine, postavio je standarde pop forme u elektronici.
U sličnim okrivirima sa suptilnijom atmosferom i atmosferičnim sintisajzerskim pasažima se kretao i ”Sowiesoso” (1976). U to vrijeme počinju saradnju sa Brajanom Inom na albumima ”Cluster & Eno” (1977) i ”After the Heat” (1978) koji su kao savršena sinteza njemačkog i anglo-saksonskog pojmanja ambijetalnosti u muzici donjeli Clusteru zbog saradnje sa Inom prvu internacionalnu pažnju.
Podcjenjivani ”Großes Wasser” (1979) je pošao još dalje implementiravši eksperimentalizam sa tada aktuelnim new-waveom. Ova interesantna kohezija ponudila je najbolje od dva svijeta dok je neobični ”Curiosum” (1981) označio kraj kontinuiranog rada ovog benda.
Nakon toga Cluster su se nekoliko puta okupljali, na filmično minimalističkom ”One Hour” (1994) i nesvakidašnje modernom za Cluster albumu ”Qua” (2009), na kojem postaje jasno koliko je sa savremenim tehnologijama zapravo Cluster duboko utemeljen u ambijentalne radove Amon Tobina i Aphex Twina.
Hipnotička muzika ranog Clustera u većoj mjeri se nego bilo koji kosmische rock bend bavi teksturom zvuka. Modelovanje saundskejpa je njihov primarni stilski manir, potraga za zvučnim pejzažom lišenog klasičnog pojmanja muzičkog jezika.
Kao vrtlog koji vas uvlaći u novi univerzum, neotkrivenu muzičku dimenziju, nalik na elektronski zapis meteorske kiše, zvuk prvih albuma grupe Cluster je veliki prasak elektronike nakon kojeg su se od novonastalih raspršenih elektronskih materija počele formirati prve galaksije.
Negostoljubiv za slušaoca koji se sreće prvi put sa njim, svijet prvih albuma Clustera izaziva zvučnu agorafobiju analognu astronautskoj prepuštenosti stravičnim dimenzijama svemira. Posebno kada su radili pod imenom Kluster, upotreba gitara i metalnih objekata dovelo je do stvaranja izvjesnog proto-industrial ugođaja, koji je prethodio motoričnom senzibilitetu Einstürzende Neubautena.
Neurološke elektronske amplitude na određenim frekvencijama jasno govore da u našem mozgu postoji oscilator - osnovna komponenta svakog analognog sintisajzera
Izvjesna anksioznost ranih albuma, napeta hororičnost disonantnih zvučnih efekata zamijeniće harmonični sklad sintisajzerskih sfera koje se prožimaju. U osnovi psihodelično iskustvo, ambijental grupe Cluster nudi magnovenje u prostornosti muzičkog izraza, a ne u njenoj strukturalnoj konkretizovanosti. Iako se Brajan Ino uzima za pionira ambijentalne muzike, Cluster su svakako preteče tih ideja.
Kada slušamo Cluster i Brajana Ina iz sredinje 70-ih postaje nejasno ko je na koga uticao, jer se gotovo sinhrono dešava njihova autorska transformacija, ali je sigurno da je njihov susret, iniciran od strane Ina, ostavio jak dvosmjerni uticaj koji će definisati dalju istoriju ambijentalne muzike.
Iako je mogao da sarađuje sa bilo kojim kraut-rock bendom, Ino je ipak izabrao Cluster opčinjen njihovim osobenim eksperimentalnim pristupom koji je zahvaljujući njemu imao jak uticaj na Bouvijev čuveni album ”Low” (1977), mnogo više nego Neu! i Kraftwerk, kao što se to često navodi.
U odnosu na sve ono što će se događati 80-ih godina, posebno u tehnološkom smislu favorizovanja komericjalno dostupnije digitalne tehnologije, Cluster zvuče u potpunosti kao organski bend.
U odbranu rane elektronike ne samo njih, nego i Tangerine Dream i Klausa Šulcea, čiju muziku zbog upotrebe sintisajzera etiketiraju pogrdno kao sintetičku, može se reći da i naš centralni nervni sistem zapravo proizvodi električne repetativne ritmičke paterne.
Neurološke elektronske amplitude na određenim frekvencijama jasno govore da u našem mozgu postoji oscilator - osnovna komponenta svakog analognog sintisajzera.
U tom smislu muzika Clustera je neka vrsta potrage za subsoničnim frekvencijama nesvjenog, centrom elektronskog bića u nama.
Zbog toga je slušanje Clustera poput duboke meditacije, poniranje u samu srž koja i na tom mikro-elektronskom nivou iskazuje svoje postojanje i kroz bendove kao što je Cluster, pokušava da progovori jezikom muzike.
Bonus video:
