Povodom stogodišnjice od objavljivanja priče “Smrt u Veneciji” Tomasa Mana, u Minhenu, “gradu u kojem je sve počelo”, otvorena je izložba na kojoj su izložena pisma, fotografije i ostala dokumenta, koja povlače paralele između autora i glavnog protagoniste priče.
Man i Ašenbah su imali slične životne sudbine
Udovica Tomasa Mana, Katja, svojevremeno se prisjećala kako se njen muž, jednom prilikom, na plaži zagledao u jednog prelijepog dječaka i kako je bio toliko fasciniran njegovom ljepotom da nije mogao da skrene pogled. Katja je tom prilikom izjavila da Tomas Man nije pratio dječaka.
On je to u svojoj priči prepustio Gustavu fon Ašenbahu, takođe piscu, čije putovanje u Veneciju zapravo počinje u Minhenu. Na izložbi predstavljenoj u Minhenu se, preko pisama, fotografija i ostalih dokumenata povlače paralele između Tomasa Mana i glavnog protagonoste njegove priče.
Kulturni pejzaž na prekretnici
Man i Ašenbah su imali slične životne sudbine. I Tomas Man, koji je od 1894. godine živio u Minhenu, našao se 1911, kao i Ašenbah, u stvaralačkoj krizi i to upravo kada je počeo da piše “Smrt u Veneciji“. Tada je kompletan kulturni pejzaž bio na prekretnici.
Tomas Man opisuje asketski život Gustava fon Ašenbaha
Kako je rekao šef “Literarne kuće“ u Minhenu, Rajnhard Vitman, “tada je počelo da se kristalizuje nešto novo“. Izložba, koja je otvorena do šestog januara 2013, prvo je predstavljena u “Kući Budebrokovih“ u Libeku, rodnom gradu Tomasa Mana.
Sam pisac je svojevremeno iznio veoma interesantne veze između grada laguna u Italiji i njegovog rodnog Libeka: “To je kao da biste u orijentalnoj fantaziji zapravo preveli grad Libek“, pisao je Tomas Man o Veneciji u svom pismu iz 1916. godine.
Usamljenost i posvećenost
Dekadentna Venecija 1912, morbidni šarm, bjelosvjetska buržoazija, luksuzni hotel na Lidu, ulični muzikanti koji i – pored zabrane – žele da dobiju koju šaku lira i zabave bogate goste, ili da ih na kraju ismiju…
Ašenbah uvjerava sebe da je njegovo zanimanje za dječaka estetske naravi
Tomas Man opisuje asketski život Gustava fon Ašenbaha, koji u svojoj usamljenosti i posvećenosti na kraju nailazi na 14-godišnjeg Tadzija, kao inkarnaciju savršene ljepote. Svoju fasciniranost njim on opravdava filozofskim argumentima u kojima ponavlja platonski dijalog Sokrata i Fedra, po kome je ljepota “jedina forma duhovnog, koju možemo da prihvatimo našim čulima”.
Ašenbah uvjerava sebe da je njegovo zanimanje za dječaka estetske naravi. Na kraju postaje opsjednut njime i umire na plaži na Lidu gledajući ga - dok mu niz lice padaju kapi tek svježe ofarbane kose i šminke…
Gustav fon Ašenbah umire 1912. Godinu dana ranije umro je Gustav Maler. „Smrt u Veneciji“ – novela Tomasa Mana i film Lukina Viskontija ostaju djela majstora.
Viskontijev Ašenbah
Godine 1971. “Smrt u Veneciji“ je na filmsko platno prebacio italijanski reditelj Lukino Viskonti. U njegovom filmu, po noveli Tomasa Mana, kompozitor i dirigent Gustav fon Ašenbah parobrodom stiže u Veneciju.
"Imao sam ideju da se u filmu neprestano čuje muzika Gustava Malera"
Početna scena, u kojoj kamera slijedi glavnog junaka jedne knjige, traje više od šest minuta praćena djelovima 3. i 5. simfonije Gustava Malera… Venecija, početkom XX vijeka, grad kome je suđena propast, simbolična je kulisa za priču Tomasa Mana o Gustavu fon Ašenbahu, u filmu posustalom dirigentu i već duže vremena udovcu, koji se u tada kolerom zaraženoj Veneciji “zaljubi“ u mladog i prelijepog Tadzija.
“Promijenio sam Ašenbaha, koji je u knjizi pisac, u kompozitora u filmu. Mislim da je to bila i ideja Tomasa Mana. Mi smo o tome mnogo istraživali i imao sam ideju da se u filmu neprestano čuje muzika Gustava Malera…“, rekao je jednom Viskonti.
Galerija
Bonus video:
