Druga faza sanaciono-konzervatorskih radova na kulturnom dobru Medun počela je krajem oktobra, mada radove stručnog tima JU Muzeji i galerije Podgorice otežava nepristupačnost terena i vremenske prilike.
Sve restaurirane i rekonstruisane partije bedema i platna zida će se fugovati malterom odgovarajućeg sastava boje i teksture
Prema riječima organizatorke planiranih intervencija konzervatorke savjetnice mr Magdalene Radunović u ovoj fazi koja je trenutno u toku predviđene su mjere tehničke zaštite na potezu zapadnog i južnog tvrđanskog perimetra gdje su se sačuvali značajni ostaci odbrambenih zidova bedema iz turskog srednjovjekovnog, a u nižim partijama i antičkog perioda.
"U okviru ove faze radova planirano je da se izvodi konsolidacija i djelimična restauracija bedemskih zidova sa zapadne, a u manjoj mjeri i sa južne strane. Svako odlaganje konsolidacije i konzervacije zidanih struktura uzrokovalo bi kolapsom nestabilnih partija, dakle nesagledivim i nenadoknadivim gubicima, i zato su ovo bili urgentni radovi jer je evidentno svakodnevno propadanje ovog kulturnog dobra zato što je u toku proteklih godina došlo do značajne degradacije graditeljske baštine", objasnila je Radunović.
Konzervatorski principi
Ona dalje ističe da će “detaljan stvaran oblik ovih intervencija zbog kompleksnosti posla biti utvrđeni naknadno u toku pripremnih konzervatorsko - restauratorskih radova kako se ne bi narušili konzervatorski principi gdje se po pravilu ne pristupa restauraciji gdje za to ne postoje nedvosmisleni dokazi i podaci”.
"Najbolja ilustracija ovog konzervatorskog principa je segment bedema južno od sjeverozapadne prošlogodišnje rekonstruisane kule. Na ovom potezu bedem je gotovo u potpunosti nestao tako da se ne može odrediti čak ni njegova trasa, već je u projektu dat hipotetično.
Površina vrha bedema prekriva se zaštitnim malternim slojem, tzv. “konzervatorskom kapom” koja sprečava prodor vode u strukturu bedema
Stoga, trenutno u toku sanacionih radova vršimo istraživanje sa ciljem da se pronađu tragovi na terenu koji bi nedvosmisleno dali podatak o trasi prvobitnog bedema, znači tražimo trag temelja, ostatke maltera na kamenu, zasječenu stopu u stijeni koja je služila kao oslonac zidu”, rekla je Radunović.
Ona je kazala da su nakon tog “nedvosmislenig dokaza” počeli sa rekonstrukcijom i da su na lsičan način počeli sa obradom sjeverozapadne kule u prvoj fazi radova kada je u stijeni nađeno uklesano zaravnjeno ležište oslonac zida.
Sve restaurirane i rekonstruisane partije bedema i platna zida će se fugovati malterom odgovarajućeg sastava boje i teksture, čiji je konačan sastav i receptura utvrđuju brojnim probama.
Površina vrha bedema prekriva se zaštitnim malternim slojem, tzv. “konzervatorskom kapom” koja sprečava prodor vode u strukturu bedema. Pri tom se formira tzv. “konzervatorska linija”, odnosno površine se ne izvode idealno ravne već blago nepravilne, ali na taj način da se omogući njihovo nesmetano odvodnjavanje, oticanje vode i sprečavanje prodora vlage u strukturu bedema, u strukturu zida.
Zanatske radove izvodi DOO Dema iz Kotora, firma koja je specijalizovana za ovu vrstu poslova, koja ima iskustva u radu nad skulpturnim dobrima
Da bi se postiglo nedvosmileno razdvajanje originalnih od restauiranih i rekonstruisanih partija nabavili smo, pripremili i ugradili olovne trake koje se postavljaju u dodirnoj spojnici. Na ovaj način obezbjeđujemo fizičko i trajno obilježavanje mjesta, razdvajanja originalnih od rekonstruisanih restauriranih partija zidnog platna. Takođe, rade se tehnički crteži u veoma preciznoj razmjeri 25 i 50 gdje se vidi i najsitniji kamen.
Za ovogodišnje radove druge faze na Medunu, Glavni grad je odvojio 21.000 eura, a Ministarstvo kulture Crne Gore 8.000.
Stručnu ekipu za realizaciju predmeta i radova čine rukovodilac arhitekta prof.dr Ilija Lalošević, koji je i autor projekta, nadzorni organ je arhitekta konzervator prof. dr Goran Radović, organizator radova magistar Magdalena Radunović, konzervatora savjetnica, arhiteka Andreja Mugoša i arheolog Miloš Živanović.
Zanatske radove izvodi DOO Dema iz Kotora, firma koja je specijalizovana za ovu vrstu poslova, koja ima iskustva u radu nad skulpturnim dobrima i koja je putem javnih tendera dobila ovaj posao. Ova firma je izvodila radove u prošlogodišnjoj prvoj fazi.
Napravili 3D bazu
Radunović je kazala da je tokom 2008. godine Glavni grad opredijelio movac za fotogeometrijsko snimanje i tom prilikom je urađena 3D digitalna topografska podloga sa integrisanim ortofoto planom i visinskom predstavom cijelog područja, a ova dokumentacija je baza za sva buduća istraživanja, zaštitu u uopšte valorizaciju.
Radilo se o veoma složenim i specifičnim radovima koji po prirodi posla moraju biti nastavljeni u vidu višegodišnjih konzervatorsko-restouratorskih kampanja
Ona je podsjetila “Tokom 2011. godine JU Muzej i galerije Podgorice su odradili prvu fazu konzeratorskih mjera i preventivne konzervacije jednog dijela najugroženijih bedema i ugaone sjeverozapadne kule.
Sve ove akcije na izvođenje konzervatorsko-restauratorskih radova u 2011. godini i radovi koji su u toku sanaciono-konzervatorski imaju za cilj zaustavljanje značajne degradacije graditeljske baštine usljed zapuštenosti atmosferalija i razornog dejstva vegetacije.
Radilo se o veoma složenim i specifičnim radovima koji po prirodi posla moraju biti nastavljeni u vidu višegodišnjih konzervatorsko-restouratorskih kampanja. Prošle godine u konzervatorskim radovima i predviđenom projektnom dokumentacijom prioritet je dat srednjovjekovnoj četvrtastoj kuli u unutrašnjosti “kao starijem i važnijem spomenično-kulturnom dobru, a mlađa kula iz turskog perioda je sačuvana u zatečenom stanju. Na taj način je moguće istovremeno sagledati obje faze gradnje kao jasna i čitljiva hronologija“, kazala je Radunović.
Srednjovjekovni ostaci dominiraju
Medun je izrazito slojeviti kompleks sa velikom istorijskom kulturnom vrijednošću, kategorisan kao spomenik kulture prve kategorije i zaštićen je Zakonom o zaštiti spomenika kulture rješenjem iz 1961. godine.
"Čitav ovaj kompleks zaslužuje poseban tretman zaštite valorizacije"
“Današnji izgled Meduna uglavnom daju ostaci srednjovjekovnog utvrđenja sa mjestimično očuvanim zidovima polukružnim, u ranijem periodu ugaonim kulama iz srednjeg vijeka, odbrambenim zidovima, kapijom i objektima iz kasnog srednjeg vijeka.
Zbog izrazite hronološke slojevitosti sačuvan je u zapisima i graditeljskim i materijalnim ostacima. Čitav ovaj kompleks zaslužuje poseban tretman zaštite valorizacije i prezentacije”, kazala je Radunović.
Bonus video:
