Dramski tekst “Enciklopedija izgubljenog vremena” autora Slobodana Šnajdera, koji je 2010. godine dobio nagradu na konkursu za dramski tekst inspirisan djelom Danila Kiša, Kraljevskog pozorišta Zetski dom, praizveden je u hrvatskom HNK Varaždin, u prvoj polovini ove godine.
Propuštena prilika
Prema propozicijama konkursa iz 2010. godine, pozorište Zetski dom steklo je pravo da isplatom nagrade objavi, dramaturški obradi, pripremi i izvede nagrađeni dramski tekst, bez ograničenja, te se obavezalo da u roku od tri godine izvede nagrađeni dramski tekst.
“Pozorište nije obavezno da realizuje navedeni tekst već slobodno i samostalno procjenjuje svrsishodnost realizacije”
Po riječima dramske spisateljice Milice Piletić, “Kraljevsko pozorište je propustilo priliku da bude prvo u regionu koje će realizovati ekskluzivan tekst, ekskluzivnog autora koji je otkupljen putem ekskluzivnog konkursa po ekskluzivnoj cijeni od 10 000 eura”.
Pozorište „Zetski dom“ dodjelom nagrade za dramski tekst „Enciklopedija izgubljenog vremena“ autora Slobodana Šnajdera, steklo je trajno pravo koje uključuje mogućnost “da bez novog ugovora i bez posebnog novčanog autorskog honorara, autonomno, bez ograničenja, odluči o terminu i načinu realizacije navedenog djela”, kazao je “Vijestima” direktor tog pozorišta Slobodan Božović.
“Pozorište dakle nije obavezno da realizuje navedeni tekst već slobodno i samostalno procjenjuje svrsishodnost realizacije”, kazao je Božović. On je dodao da je realizaciju navedenog dramskog djela, pozorište planiralo u toku 2010. godine, ali da je iz objektivnih razloga odložena za ovu godinu.
Umjetnički i marketinški promašaj u kulturi
Piletić kaže da je neshvatljivo da se u Crnoj Gori organizuje regionalni konkurs sa dosad najvišom ponuđenom cijenom za otkup dramskog teksta, a da unaprijed nije obezbijeđen novac i za njegovu realizaciju, odnosno produkciju, te da se ostavi prostor da isti tekst bude realizovan u regionu, kao što se uostalom i desilo (HNK Varaždin, praizvedba i premijera, april 2011).
"I sama sam, kao autor dramskog teksta, više puta potpisala, za mene lično, vrlo ograničavajuće ugovore"
“To je rezultat prostora koji je ostavljen u Ugovoru koji organizator konkursa precizira sa autorom. Te autor, ovdje očigledno ne snosi krivicu. Vjerujem da se radi o umjetničkom, ali i marketinškom promašaju u kulturi.
I sama sam, kao autor dramskog teksta, više puta potpisala, za mene lično, vrlo ograničavajuće ugovore povodom prava eksploatacije mog teksta, a u korist producentske kuće, pozorišta. U ovom slučaju to bi značilo da je Zetski dom u Ugovoru sa autorom teksta precizirano definisao svoje pravo kao producent na praizvedbu u Crnoj Gori i inostranstvu, a možda i to da se djelo ne izvodi još godinu dana poslije premijere”, kazala je “Vijestima” Milica Piletić.
Izgubljena Enciklopedija
Božović pak, objašnjava: “Cijeneći okolnost da je u pitanju, za naše prilike, finansijski zahtjevan projekat, a u toku te iste godine bilo je obavezno obilježiti adekvatnim programom značajan jubilej za crnogorsku kulturu 100. godina od osnivanja Kraljevskog pozorišta.
Piletić pretpostavlja da se Slobodan Šnajder sigurno držao ugovora
Dodatno se nametnuo i prioritet objavljivanje, prvi put u Crnoj Gori, monografije “Stoljeće crnogorskog državnog teatra”, tako da su navedeni razlozi dominantno uticali da planiranu realizaju projekta odložimo za 2011. godinu”.
Piletić pretpostavlja da se Slobodan Šnajder sigurno držao ugovora i vjerovatno, što kao pisac apsolutno razumijem, nije dozvolio da kvalitetan dramski tekst skuplja prašinu u nekoj od mnogih zaboravljenih fioka pozorišta, te je ponudio svoj tekst ostalim zainteresovanim subjektima u svojoj zemlji, možda i u regionu.
U posljednje tri godine Kraljevsko pozorište Zetski dom imalo je deset premijera pozorišnih predstava
Menadžment i organizatori konkursa Zetskog doma su morali da budu svjesni činjenice da će praizvedba pozorišne predstave „Enciklopedija izgubljenog vremena“ Slobodana Šnajdera biti vrhunski promovisana gdje god se desila u regionu.
“Time je obesmišljen cilj možda najskupljeg konkursa za dramski tekst – da Kraljevsko pozorište dobije ekskluzivan tekst ekskluzivnog autora i da ga ekskluzivno predstavi publici u Crnoj Gori i regionu. Finansijeri ovog projekta bi trebalo da se zapitaju: zbog čega je organizovan regionalni konkurs u Crnoj Gori, a promovišu ga druge institucije kulture u regionu”, kazala je Milica Piletić.
Kada je riječ o premijernom izvođenju dramskog teksta u produkciji HNK Varaždin u prvoj polovini ove godine, Božović kaže da nijesu povrijeđena prava Kraljevskog pozorišta jer je HNK Varaždin samostalno otkupio tekst, a Šnajder ispoštovao svoju obavezu da tekst ne ustupa drugim producentima do isteka 2010.godine.
Uglavnom koprodukcije
U posljednje tri godine Kraljevsko pozorište Zetski dom imalo je deset premijera pozorišnih predstava, veliki broj gostovanja, muzičkih koncerata, otišlo na više festivala i takmičenja, a radilo je i na izdavačkoj djelatnosti.
Uglavnom su ovi projekti bili koprodukcije Zetskog doma sa nekim drugim pozorišnim institucijama i festivalima u Crnoj Gori ili šire.
Kada je riječ o predstavama, u 2008. pozorište je koproduciralo operu “Balkanska carica” u režiji Radmile Vojvodić, zatim u 2009. godini predstavu „Suza“ u režiji Nick Uppera, “Ekspolozija sjećanja 5“ u režiji Eduarda Milera, „Otelo“ u režiji Veljka Mićunovića i “Dobri zloćko” u režiji Petra Pejakovića, zatim u 2010.
“Saloma” u režiji Eduarda Milera, “Tiresijina laž” u režiji Slobodana Milatovića i “Njegoš, vatre” u režiji Radmile Vojvodić i Paola Magellia, te u 2011. „Rozamunda“ u režiji Senke Bulić.
Zetski dom bez upravnika
Kraljevsko pozorište Zetski dom sa Cetinja već više od tri godine nema umjetničkog direktora, od kada je ostavku na tu funkciju podnijela glumica Ivana Mrvaljević, a ima već pola godine kako je mandat istekao i direktoru pozorišta Slobodanu Božoviću.
Prema Zakonu o pozorišnoj djelatnosti, imenovanje i razrješenje direktora pozorišta je obaveza i pravo osnivača, u ovom slučaju Vlade Crne Gore
Prema Zakonu o pozorišnoj djelatnosti, imenovanje i razrješenje direktora pozorišta je obaveza i pravo osnivača, u ovom slučaju Vlade Crne Gore. Kako je “Vijestima” saopšteno iz Zetskog doma, ministarstvo kulture već je pokrenulo proceduru za imenovanje direktora tog pozorišta.
Na pitanje “Vijesti”, kako je pozorište moglo da funkcioniše više od tri godine bez umjetničkog direktora, iz Zetskog doma nam je rečeno da je tu funkciju, prema pomenutom zakonu, obavljao direktor Slobodan Božović, koji je inače po vokaciji pravnik.
Bonus video:
