Homoseksualnost i nasljeđe
Kod homoseksualnosti se nasljeđuje predispozicija.
U prilog nasljeđa govori veća učestalost homoseksualnosti po vertikali (očevi i sinovi) i horizontali (među braćom).
Primjeri su Filip Makedonski i Aleksandar Veliki, Tomas i Klaus Man, Peter i Modest Čajkovski.
Ali, geni očigledno ne moraju biti sudbina jer se dešava da u okviru iste familije jedna ili dvije generacije budu preskočene.
Interesantno je da se u familijama gdje ima homoseksualaca rađa 25% više muške djece nego u opštoj populaciji.
Malo je vjerovatno da će ikada biti pronađen određeni gen za homoseksualnost, nego je vjerovatnije da se radi o određenoj kombinaciji gena koja stvara predispoziciju.
Aktivacija ovih gena zavisi od niza faktora koji djeluju u tijelu majke.
U aktivatore spadaju npr. hormoni il ljekovi koje uzima majka za vrijeme trudnoće.
XY- hromozomska konstelacija objašnjava zašto je muška seksualnost ranjivija i podložnija raznim vrstama patoloških i nepatoloških odstupanja.
Teorije o uzrocima homoseksualnosti
U prošlosti su preovlađujuće teorije o uzroku homoseksualnosti bile psihološke. Svaka psihološka škola je pojavu tumačila u okviru svog teorijskog koncepta ne obazirući se previše na realnost.
Da pojednostavim, psihoanaliza je problem vidjela kao nemogućnost djeteta da razriješi zahtjeve edipalne situacije, tj. da razvije odgovarajući seksualni identitet u situaciji gdje seksualne uloge oca i majke nisu jednoznačno raspoređene po patrijarhalnom modelu.
Naknadno je ovaj događaj pomjeren još ranije, naime u narcističku fazu psihoseksualnog razvoja gdje bi homoseksualnost bila posljedica pretjerane bliskosti sa majkom.
Oba koncepta opovrgnula je sama praksa jer dugotrajna, za pacijenta finansijski i psihološki zahtjevna psihoterapija ni u jednom slučaju nije donijela izlječenje.
Ovdje je šansu vidjela nastupajuća kognitivno-bihejvioralna psihoterapija.
Njeno je teorijsko polazište da je homoseksualnost naučeno ponašanje iz čega slijedi da bi terapija po sistemu nagrade i kazne homoseksualce mogla naučiti boljem.
Međutim, sve te metode nisu dale nikakvog efekta.
Teorija fetalnog programiranja
Danas se formiranje homoseksualne orjentacije objašnjava u embriologiji odavno poznatom teorijom fetalnog programiranja.
Ovom teorijom je npr. objašnjeno zašto ljudi čije su majke u trudnoći gladovale paradoksalno razvijaju sklonost da dobiju dijabetes.
Suština je da se u toku intrauterinog razvoja ploda dogodi nešto što stvori osnovu (program) za neko kasnije ispoljavanje u toku života osobe.
To nešto je, kada se radi o formiranju centra za seksualnu orjentaciju, fluktuacija nivoa testosterona u krvotoku ploda.
U razvoju svih bazičnih muško-ženskih karakteristika, odlučujuću ulogu imaju polni hormoni. Eksperimentalno je dokazano da ako jedan embrion koji u svojim ćelijama nosi mušku kombinaciju polnih hromozoma XY i raste bez uticaja polnih hormona, on će se razviti u žensku jedinku. Eksperimentima na pacovima Doener (1981) je dokazao da oduzimanje testosterona embrionima pacova u određenom kritičnom periodu intrauterinog razvoja, dovodi do feminizacije njihovog mozga i oni se kasnije homoseksualno ponašaju.
Međutim, u prošlosti su relativno često u svrhu održavanja rizičnih trudnoća trudnicama davani polni hormoni.
Kasnijim ispitivanjem djece rođene iz ovih trudnoća nije nađen značajan porast homoseksualnosti, ali je npr. češće uočeno feminizirano ponašanje kod muškaraca ili homoseksualne fantazije, što takođe može da se poveže sa intrauterinim uticajem hormona.
Najveću ubjedljivost teoriji fetalnog programiranja u nastanku homoseksualnosti kod ljudi dao je Leon Kaplan (1990).
Po svemu sudeći, izgleda da homoseksualnost nastaje zato što iz određenih razloga između 13. i 15. nedjelje intrauterinog života dolazi do pada koncentracije testosterona u krvotoku muškog fetusa.
U dijelu mozga koji se naziva hipotalamus se tada formira centar za seksualnu orjentaciju, koji je lišen uticaja testosterona usmjeren na muškarce, kao da se radi o mozgu žene.
Rekli smo da nasljeđe stvara predispoziciju, ali oni faktori koji u kritičnom periodu razvoja dovode do pada nivoa testosterona u krvotoku ploda, pravi su uzrok homoseksualnosti.
Duga je lista ljekova koji mogu dovesti do toga.
Hormoni koji su ranije davani trudnicama za održavanje rizične trudnoće takođe mogu biti uzrok.
Ali ovo su sve uzroci koje je relativno lako isključiti.
Najčešći uzrok - stres
Najčešći uzrok je onaj koji na žalost postaje zaštitni znak civilizacije u kojoj živimo – stres. Stres je prvorazredni evolutivni faktor, jer ako dovoljno dugo traje izaziva tjelesno i psihičko obolijevanje i iz lanca reprodukcije izbacuje, na date okolnosti neprilagođene jedinke.
On na više načina smanjuje reproduktivnu moć čovjeka.
Počev od gubitka seksualne želje, od čega učestalo pati moderni čovjek, pa do prestanka produkcije spermatozoida kod muškaraca odnosno prestanka ovuliranja kod žena.
Tako stres smanjuje mogućnost začeća, ali manje je uočljivo da i kasnije ako se desi u toku trudnoće, takođe utiče na razmnožavanje, jer potomstvo može biti plodno, ali nereproduktivno tj. homoseksualno.
Njemačke trudnice koje su u toku II sv. rata bile izložene stresu zbog odsustva muževa i u vrijeme kada su saveznici bombardovali njemačke gradove, rađale su tri puta više kasnijih homoseksualaca nego u periodu prije i poslije rata.
Zabluda nauke u vezi sa homoseksualnošću trajala je onoliko koliko i pokušaji da se dokaže da je to bolest.
Potpuna istina će se znati onoga momenta kada budemo shvatili sve mehanizme razvoja normalne ljudske seksualnosti.
Autor je psihijatar, seksolog
- kraj drugog dijela-
Bonus video:
