Budd Boetticher je petnaestak godina u Hollywoodu sa manje ili više uspjeha snimao razne filmove, od onih sa matadorima do gangsterskih i vesterna, a onda je - možda je tome doprinjeo i ‘nepravedni’ i ‘neprirodni’ kraj njegove karijere - ‘otkriven’ od strane kritičara. Jer, Boetticher je bio idealna prilika za intervenciju kojoj su strijemili auteuristi: za vrijeme dok je bio aktivan, malo ko je na njega i obraćao pažnju; njegova vjernost B produkcijskim okvirima počela je da poprima izgled gotovo ezoterične kreativne posvećenosti; upućenost na isti tim, naročito na Randolpha Scotta oko kojeg je umnogome bila izgrađivana režiserska vizija, svjedočila je o konstantnosti opsesivnih tema; najbitnije, žanrovska usredsređenost u vesternu se destilovana u filozofski pogled na humanitet.
U retrospekciji, Boetticherova pozicija, štoviše, njegova veličina, biće opravdana samo ako se zadrži unutar okvira jednog ‘minornog’ režisera (on je, drugim riječima, najveći minorni režiser vesterna), samo ako se semantička zgusnutost njegovih filmova tretira kao posljedica relaksirane i dosljednje primjene B film-mejkerskih principa, a ne nekakve samosvjesne intelektualne razrade.
Seven Men from Now (Sedmorica od sada, 1956) može da funkcioniše kao početna elaboracija svih najvažnijih režiserovih žanrovskih preokupacija, bilo u tematskoj, bilo u vizuelnoj sferi, ali se njegov krucijalni doprinos vesternu ogleda u filmovima iz tzv. Ranown ciklusa, sastavljenom od The Tall T (Visoko T, 1957), Decision at Sundown (Odluka u Sundownu, 1957), Buchanan Rides Alone (Buchanan jaše sam, 1958), Ride Lonesome (Jaši usamljen, 1959) i Comanche Station (Komanči postaja, 1960), koje je Boetticher uradio sa stalnom grupom saradnika, glumcem Scottom, producentom Harry Joe Brownom i scenaristom Burtom Kennedyjem.
Boetticherova jednostavnost - posvećenost žanrovskim reperima koja varljivo pruža utisak da autor ne razmišlja izvan generičkog okvira vesterna i njegovih klišea - najvidljivija je u Tall T, čija snaga počiva na retroaktivnoj dedukciji, uviđanju da je priča morala imati fatalističku trajektoriju, zbog čega najednom cijeli film dobija gorki, tragični karakter.
Režiser je fasciniran načinom kako jedan zaplet, koji ostavlja prostora da pozitivac (Scott) i negativac (Richard Boone) izbjegnu konflikt, ipak neizbježno vodi njihovom smrtonosnom obračunu, i to baš kada se formiralo obostrano poštovanje ili makar razumijevanje, što istovremeno indikuje da je u ovom procesu došlo do višeznačne redeskripcije vestern stereotipova. Upravo ’oskudnošću’ sporednih detalja - i inače, režiserovi filmovi kao da se uvijek događaju negdje blizu nultog stepena vesterna - istrajavanjem u pragmatičnom psihološkom portretisanju junaka, Boetticher i može Tall T da profiliše kao film hermeneutički određen egzistencijalističkom postavkom svog autora.
Iako se najmanje spominje unutar Ranown ciklusa (scenario je napisao Charles Lang, a ne Kennedy), Decision at Sundown bi zapravo mogao biti najradikalnije Boetticherovo ostvarenje, film u kojem je najdalje otišao u razmontiranju čitavog koncepta klasičnog vestern heroja koji je, prikriveno ili potpuno otvoreno, principijelno rukovođen hvale vrijednim poticajima u njegovom violentnom nastojanju da stvari vrati u prvobitno (harmonično) stanje.
Allison (Scott) dolazi, nakon trogodišnje potrage, u Sundown da bi se osvetio Kimbroughu (John Carroll) koji je imao aferu sa njegovom ženom: no, ubrzo će otkriti - mada će većinu vremena provesti u upornom odbijanju takve mogućnosti - da situacija uopšte nije kakvom je zamišljao u svom 'pravedničkom' bijesu. Film funkcioniše kao pokazatelj glavnom junaku da je, na ličnom planu, potpuno u krivu, mada na društvenom njegova bezglava akcija i može imati određenog smisla, pa i pozitivnog efekta.
U tom smislu, Decision at Sundown je i režiserov najmoderniji vestern: iako se na kraju dolazi do boljitka i uspostavljanja poretka (čak će i građani Sundowna povratiti svoje samopoštovanje), to je postignuto samo zahvaljujući stupidnoj tvrdoglavosti junaka i njegovoj pogrešnoj percepciji stvarnosti. Boetticher jasno provlači žanrovske miteme kroz ironiju i komiku, ali ne postoji druga opcija sem istrajavanja: unutrašnji mehanizam vesterna je moguć tek onoliko koliko počiva na fundamentalno apsurdnoj premisi.
S druge strane, zato što je Buchanan (Scott) skoro i lišen čvrste motivacije, Buchanan Rides Alone je najsnažniji režiserov sociološki iskaz: protagonista služi kako bi na vidjelo izašli temelji Agrytowna kojim, kako mu ime sugeriše, vlada porodica Agry. S obzirom da je Boetticherov interes jasno usmjeren na događaje u gradu, a ne na tradicionalne vrednote konvencionalnog junaka, Buchanan Rides Alone se pretvara u neočekivanu, i time još efektniju satiru civilizacijskog progresa, sadržanom na Zapadu prevashodno u manipulacijama i podmetanjima iza kojih ne stoji ništa drugo do pohlepa koja nema obzira ne samo prema Zakonu, pa makar on bio ne mnogo više od travestije, nego i krvnom srodstvu.
Kao i Buchanan Rides Alone, tako i Ride Lonesome naglašava usamljenički status heroja koji je prošao dekonstrukcijsku analizu iz Decision at Sundown. Comanche Station, posljednji film iz Ranown ciklusa, pak, u završnom kadru donosi konačnu sudbinu Boetticherovog junaka: on je izopšten iz societeta (nakon što je obezbjedio ponovno ujedinjenje porodice, temelja tog istog društva), i na zapadnom horizontu se postepeno utapa, postaje nerazlučiv od primitivnog, skoro nepristupačnog pejzaža u kojem se odvijaju njegove potrage.
Cody (Scott) u Comanche Station može pomoći drugim, posebno Nancy (Nancy Gates), ali ne može sebi: tragički karakter lika počiva na njegovoj upornosti iako skoro ništa i ne upućuje na mogućnost postizanja cilja, a elegični ton filma na neumitnosti kojom Boetticherovi negativci stradaju bez utiska moralne satisfakcije, dok glavni junak ostaje ipak bez zadovoljavajuće utjehe.
Da li je na kraju Boetticher sebi dozvolio da bude sentimentalan, da u vesternu, nakon svega, identifikuje i kapacitete muške melodrame? S obzirom da se nakon Comanche Station - ako izuzmemo neuspješne Arruza (1968) i A Time for Dying (Vrijeme za umiranje, 1969) - njegova karijera praktično okončala, nije nemoguće da je vremenom režiserov stoicizam morao preći u rezignaciju, što je zapravo izuzetno emotivna reakcija za ovog režisera.
Osobenost Boetticherovog vesterna najjasnije se može opaziti u načinu na koji on locira, uključuje u radnju i razrađuje svog junaka.
Markacija iz prošlosti determiniše integritet junaka u sadašnjosti i stoga Boetticher može da - suprotstavljajući se bazičnom holivudskom pravilu - svoje filmove završava bez da se jasno formirao novi par: u Ride Lonesome i Comanche Station je to dato nedvosmisleno, a u Decision at Sundown je najavljen tek alternativni par.
I na ovom mjestu, u kontekstu koji je po definiciji maskulinistički, Boetticher primjenjuje ono što je bila Hitchcockova lekcija: moć žene, njenog Imena, Simboličke funkcije, kao i drugdje, i u vesternu je najveća kada je ona van socijalnih relacija, kada je ona odsutna. Treba uzeti sa perverznom konotacijom da Boetticherov junak ulazi u film i izlazi iz njega bez socijalnog dobitka: muškarac uvijek jaše sam.
Bonus video:
