U euforiji proslava i čestitanja zbog Oskra za poljski film Ida, ponovo su krenuli napadi konzervativne nacionalističke i ultrakatoličke desnice da nagrađeno ostvarenje baca ljagu na Poljsku jer ne objašnjava dovoljno istorijski kontekst da su krivci za holkaust nacisti i Njemci, a ne Poljaci.
"Ne želimo tu nagradu", "(Gnj)Ida", "Režiser iz klana Košer Nostra" neki su od pristojnijih uvredljivih komentara iz redova poljskih nacionalista koji su sada preplavili poljski internet.
Suzdržaniji konzervativci ponovo zahtjevaju da se na početku ili na kraju snimka pojavi objašnjenje istorijskog konteksta, da strani gledaoci ne bi pomislili da su Poljaci pobili milione Jevreja tokom Drugog svjetskog rata.
Desetina hiljada potpisa našlo se na takvoj peticiji čim je film Ida nominovan za Oskara a peticija oživljava sada nakon osvajanja nagrade.
Crno-bijeli film Ida u neuobičajenom formatu 4:3, koji je u snimio u Lođu britansko-poljski režiser jevrejskog porijekla Pavel Pavlikovski, kamerna je priča smještena u poratnu Poljsku, o siročetu koje je kao bebu spasao od holkausta katolički manstir dajući joj novi identitet.
Ona tek od svoje tetke, sudije i staljinističkog tužioca, zvane pogrdno Krvava Vanda, saznaje da je Jevrejka.
Poetska, minimalistička priča vodi Idu i njenu tetku u selo iz koga je bježala pred nacistima porodica Lebenštajn a zatim do grobova njenih roditelja koje su poljski susjedi ubili u šumi da otmu njihovo imanje.
"Čudesni film u kome se Poljaci ponovo ispovijedaju za tuđe grijehe... Bez predznanja o burnoj prošlosti Poljske zaključci iz Ide su jednostavno nepravedni. Poljaci ne samo da su ubijali Jevreje nego su osuđivali na smrt i Poljake same. Koliko ih je zaista bilo, ko je zaista izveo holokaust i na čijim bajonetima je komunizam instaliran u Poljsku, to gledaoci neće više nikad saznati", naveo je glavne zamjerke novinar Marćin Makovski.
Napadima na Idu iz redova nacionalističke desnice i zahtjevima da uz film ide i objašnjenje istorijskog konteksta kategorično se usprotivio klasik svjetske kinematografije, takođe dobitnik Oskara, poljski režiser Andžej Vajda.
"Zašto nije potrebno da uz Idu dodajemo uvod koji bi objašnjavao poljsku istoriju? Pa zato što taj uvod za Idu predstavlja nekoliko desetina poljskih filmova koji su snimani tokom nekoliko decenija. Bila su vremena kada je film progovarao o nekim stvarima prvi put... Film Pavlikovskog ne tumači istoriju zato što smo je već ranije protumačili", kazao je Vajda za današnju Gazetu viborču.
"Ida tretira istoriju na dublji, egzistencijalni način. I u vidu forme i slike i sadržaja. Konačno se rodio film koji unosi nešto novo. Ukazuje na prošlost ali pokazuje ljudsku sudbinu", rekao je Vajda.
Slavni režiser odbio je odlučno i komentare ruskih medija, paradoksalno na liniji sa poljskim nacionalistima, da je nagrađen Pavlikovski a ne ruski film Levijatan zato što je snimio film o holokaustu a jevrejski lobi vlada Amerikom.
"Ida nije dobila nagradu zato što je film na konkretnu temu, zato što se na tu temu snima mnogo filmova u mnogim zemljama. Pavel Pavlikovski dobio je Oskara zato što je snimio sjajan film čija umetnička snaga je uprkos kulturnim i jezičkim razlikama uspjela da oslovi Filmsku akademiju u SAD", kazao je Vajda.
Bonus video:
