Crna Gora je tokom 1991, i docnije, bila republika, zemlja pod vlašću DPS-a Crne Gore, koju je ista vršila nedoraslo i neodgovorno prema izazovima i iskušenjima istorijskog trenutka, te sa deficitom identiteta i gubitkom kompasa u dramatičnim zbivanjima u procesu krvavog raspada SFRJ. Ondašnja vlast u Crnoj Gori je sopstvenu zemlju i njene građane, subjektivno i objektivno, gurala u provaliju i ratnu pogibiju, te je produkovala, promovisanom politikom i ideologijom, katastrofalne konsekvence za njeno društvo. Prokockala je (1991) istorijsku šansu da CG učini samostalnom i demokratskom državom i poštedi je inferniranosti rata, smrti, gladi, međunarodnih sankcija, nacional-šovinizma, ekspanzivne kriminalizacije društva itd. Vlast DPS stavila je tada omču oko vrata Crnoj Gori i njenom društvu.
Jedan od rijetkih, ali neuspješnih, trenutaka kada je vlast u CG, pokušala da razmišlja i djeluje autonomno u odnosu na velikosrpsku politiku i premoć režima Slobodana Miloševića iz Srbije, bila je Haška konferencija jeseni 1991. Tada je njeno rukovodstvo pokušalo da se odvoji i otrgne, od i ispod, beogradskog protektorata. Učinilo je to, ali samo za tren, da bi se ta epizoda uskoro pretvorila u fijasko. Pod mnogobrojnim pritiscima, iz Srbije i djejstvom velikosrpskih snaga unutar Crne Gore, nakon prihvatanja Mirovnog plana lorda Pitera Karingtona u Hagu 18. oktobra 1991, od strane predsjednika Predsjedništva RCG Momira Bulatovića, vlast u Crnoj Gori je, ubrzo, pala na koljena. Kapitulirala je, i radi opstanka na vlasti, nastavila je, dugo vremena potom, da bude pokorna beogradskom gospodaru.
Milošević i njegov velikosrpski instrumentarijum sile, sve je preduzeo da se Crna Gora „disciplinuje“ i da joj se onemogući autonomno izjašnjavanje prema Haškom mirovnom planu lorda Karingtona. Akcija „prevaspitavanja“ Momira Bulatovića i ostalog dijela rukovodstva Crne Gore sistematski je sprovođena, raznim metodama prisile, sa ciljem da vođstvo Republike CG odustane od akta prihvatanja Haškog dokumenta, koji je, u sukusu, predviđao da se, na prostoru, već bivše, SFRJ, u procesu njenog raspada, od njenih članica stvori, opciona, labava asocijacija suverenih, nezavisnih i međunarodno priznatih država. Slobodan Milošević, kao neprikosnoveni gospodar Srbije, uz podršku vođstva bosanskih Srba, te secesionističkih političkih i vojnih vođa, krajinških, pobunjenih Srba u Republici Hrvatskoj, bili su protiv prihvatanja Karingtonovog mirovnog plana. Režim u Srbiji i njegove ekspoziture i agenture, učinili su sve da se rukovodstvo RCG primora da revidira, promijeni stav u pogledu prihvatanja Karingtonovog plana, kojeg je Momir Bulatović eksplicitno prihvatio na plenarnoj sjedinici Haške konferencije 18. oktobra 1991.
O tim pristiscima na crnogorsko rukovodstvo, posebice na njenog šefa Momira Bulatovića, svjedoči i stomatolog i političar Milan Babić, ondašnji vođa takozvane „Republike Srpske Krajine“ (1991-1995), paradržavne tvorevine, nastale „balvan revolucijom“ i ratom uz podršku Srbije, srbizirane JNA i paravojnih formacija, na prostoru Republike Hrvatske. Milan Babić, ratni zagovornik velikosrpskog koncepta, otcjepljenja dijela teritorije Hrvatske i njenog priključenja Srbiji (i tzv. „krnjoj Jugoslaviji“), na suđenju pred Haškim tribunalom, pogodbeno sa sudom, priznao je krivicu i pokajao se (2004) i od strane Haškog suda osuđen je 28. juna 2004., kao ratni zločinac na 13 godina zatvora. Milan Babić je svjedočio da je Slobodan Milošević bio faktički šef „krnjeg Predsjedništva“ SFRJ, od druge polovine 1991., i da je isti imao presudni uticaj na vrh JNA (generala armije Veljka Kadijevića i načelnika Generalštaba JNA generala Blagoja Adžiča i njegovog nasljednika generala Životu Panića), te da je (pored Miloševićeve prevlasti nad članovima Predsjedništva SFRJ: dr Borislavom Jovićem, Jugoslavom Kostićem i Sejdom Bajramovićem), član PSFRJ iz Crne Gore dr Branko Kostić bio pod vlašču S. Miloševića. Babić svjedoči i to da je Milošević tokom oktobra 1991. „preko Branka Kostića vršio uticaj u Crnoj Gori nasuprot rukovodstvu CG, Momiru Bulatoviću i Milu Đukanoviću“ (Suđenje Slobodanu Miloševiću, Transkripti, Svjedok C-061, Milan Babić, otvorena sjednica, Hag, srijeda, 20. novembar 2002, Fond za humanitarno pravo, Beograd, str.279).
Milan Babić je izvršio samoubistvo u zatvoru u Ševeningenu (Den Hag, Holandija) 5. marta 2006. Na suđenju S. Miloševiću u Hagu, Babić je bio svjedok optužbe, i on je, između ostalog, svjedočio da je Milošević i njegov sistem vlasti i moći, po svaku cijenu, vršio pritisak na Momira Bulatovića da odstupi od prihvatanja Haškog dokumenta, koji je predviđao mogućnost ponovne uspostave suverene i nezavisne CG u procesu disolucije SFRJ. Babić priznaje da je Milošević sve preduzeo da se Bulatović odrekne „crnogorskog suvereniteta“, te da je javno u Beogradu sprovođena kampanja protiv Momira Bulatovića, koju su predvodili Milošević i njegovi eksponenti, a sa ciljem da Bulatović „promijeni svoj stav sa Haške konferencije u vezi prihvatanja Karingtonovog plana za Jugoslaviju“ (Suđenje Slobodanu Miloševiću, Transkripti, Svjedok C-061, Milan Babić, Hag, otvorena sjednica, petak, 22. novembar 2002, FHP, Beograd, str. 428.). Babić tvrdi da je lično čuo od S. Miloševića da se sprovodi kampanja protiv Bulatovića, sa namjerom da on promijeni svoj stav i saopštava da mu se osobno na Bulatovića žalio Milošević u razgovoru sa njim 20. okobra 1991. (Ibidem, str.428-429). Babić svjedoči da se u Beogradu tog dana sastao sa Miloševićem i, između ostalog, navodi da je Milošević na tome sastanku sa njim „ispsovao žestoko, vrlo žestoko Momira Bulatovića, kao izdajnika i da on tamo ima ljude, Branka (Kostića - op. N.A), koji će ga dovesti u red i smeniti Momira Bulatovića u Crnoj Gori“ (Ibidem, str.780-781)“. Babić tvrdi da je gnjev kod Slobodana Miloševića izazvalo to što je Momir Bulatović u Hagu prihvatio Karingtonov plan (Vidi više: Svjedočenje Milana Babića 21. novembra 2002., „Milošević vs Jugoslavija“, priredila Sonja Biserko, knjiga II, biblioteka Svedočanstva, 20, Beograd, 2004.; Svjedok Milan Babić i suđenje Slobodanu Miloševiću, Transkrpti, svjedok C-061, Milan Babić, Hag, otvorena sjednica, četvrtak 21. novemar 2002, FHP, str. 323).
Tvrvokordi, dogmatski, zagovornik odbijanja Karingtonovog mirovnog plana, koji je bio predmetom Haške konferencije 18. XI 1991. bio je prof. dr Branko Kostić, član Predsjedništva SFRJ iz CG. Njegov stav bio je u sukobu sa zvaničnim stavom Republike CG, čije je interese Kostić bio ovlašćen i obavezan da štiti na saveznom nivou. Međutim, Kostićeva politika bila je samo transmisija stavova i politike S. Miloševića i vrha već velikosrpske JNA, na čelu sa saveznim sekretarom za odbranu Veljkom Kadijevićem koji se, takođe izjasnio protiv prihvatanja Karingtonovog mirovnog plana (Vidi o tome: Kadijević: „Predlozi iz Haga vode u katastrofu“, „Politika“, Beograd, broj 28035, od 23. oktobra 1991, str. 1).
Branko Kostić je podržavao S. Miloševića, koji je u Hagu odbio Karingtonov plan. Milošević je saopštio razloge za svoje odbijanje plana EZ, tako što je saopštio da „Jugoslavija ne može biti nelegalno ukinuta“, i da se Haškim dokumentom „suspenduju važeći ustavni i pravni poredak u Jugoslaviji“, te time isti ukida Jugoslaviju „koja kontinuirano postoji već preko 70 godina“ (Vidi više o tome: „Politika“, Beograd, broj 28031, od 19. oktobra 1991, str. 1, „Međunarodna konferencija o Jugoslaviji, Milošević: Predlog koji smo dobili ne možemo prihvatiti: Ne može se potezom pera zemlja poglasiti nepostojećom“; Ibidem, str.2). Kostić je zastupao stanovište, suprotno stanovištu ondašnje oficijelne CG, i tvrdio je da bi usvajanjem Haškog dokumenta „nastao opasan presedan u međunarodnoj praksi protivustavnog stvaranja novih i nestajanja suverenih međunarodno priznatih subjekata“ (Vidi više o tome: „Međunarodna konferencija o Jugoslaviji“: „Kostić: Dokument kojim se ne rešavaju suštinski uzroci krize“, „Politika“, Beograd, broj 28031, od 19. oktobra 1991, str. 4,; Branko Kostić, „Iznenađen sam stavom Momira Bulatovića“, „Politika“, Beograd, broj 28035, od 23. oktobra 1991, str. 1).
Među onima koji su javno osuđivali pristanak CG, odnosno, njenog predsjednika Momira Bulatovića na Haški dokument, kojim je bila predviđena labava asocijacija, odnosno, savez suverenih i nezavisnih država, bio je i dr Ratko Marković, profesor ustavnog prava na Pravnom fakultetu u Beogradu, član delegacije Republike Srbije na Mirovnoj konferenciji u Hagu 18. oktobra 1991 (Vidi više o tome: Dr Ratko Marković, “Likvidacija Jugoslavije kao ‘dobra usluga’”, „Politika“, Beograd, broj 28034, od 22. oktobra 1991, str. 7.). Oštri u kritici i napadima na Bulatovićev stav u Hagu, preko stranica beogradske „Politike“ bili su prof. dr Gavro Perazić, istoričar dr Veselin Đuretić, kao i Batrić Jovanović poslanik SPS-a u Skupštini Republike Srbije. (Vidi više o tome: Dr Gavro Perazić, “Tri razloga za odbijanje Karingtonovog predloga”, “Politika”, Beograd, broj 28034, od 22. oktobra 1991,str. 7.; Dr Veselin Đuretić, „Glas otpora“, „Politika“, Beograd, broj 28035, od 23. oktobra 1991, str.18; Batrić Jovanović, „Da istorija bude učiteljica života“, „Politika“, Beograd, 4. novembar 1991, str. 10.)
U napadu i osudama Bulatovićevog nastupa u Hagu (18.XI 1991.) i njegovog prvobitnog prihvatanja, u ime Crne Gore, prijedloga Haškog dokumenta lorda Karingtona, istakla se i dr Smilja Avramov, profesor međunarodnog prava na Pravnom fakultetu Univerziteta u Beogradu i bliska saradnica i savjetnica S. Miloševića. Avramov je bila član srpske delegacije, u svojstvu eksperta, na Haškoj konferenciji. Ona je tada oklevetala Crnu Goru i Momira Bulatovića. Išla je toliko ekstremno da ga je onda proglasila izdajnikom. Oklevetala je tada ujedno i kralja Nikolu I Petrovića-Njegoša i ulogu CG u I svjetskom ratu, iznoseći grube istorijske neistine (Vidi detaljno: Dr Smilja Avramov, „Opravdano ogorčenje srpskog naroda“, „Intervju“, Beograd, od 25 oktobra 1991 i „Poslednja šansa Jugoslavije-Haška konferenija 1991“, priredile i uredile Sonja Biserko i Seška Stanojlović, Helsinški odbor za ljudska prava u Srbiji, Beograd, 2002, str.161-165).
Hajka protiv ondašnjeg stava predsjednika Predsjedništva RCG Momira Bulatovića, saopštenog u Hagu 18. XI 1991, vođena je preko brojnih medija, kako u Srbiji, tako i u Crnoj Gori. Bulatović je prozvan „Momir Haški“. Rađeno je to sa ciljem da rukovodstvo CG, na čelu sa M. Bulatovićem, promijeni stav. U tome se, pod prisilom, na žalost, i uspjelo krajem oktobra 1991.
Bonus video:
