Sad malo o učenim i originalnim ljudim...
Prije dva mjeseca tiho i diskretno, ali uz nobilnost tuge, otišao je prof Dragiša Boričić, pjesnik ekonomije Crne Gore. Njegovo bavljenje ekonomijom bilo na nivou Apolinerove konstrukcije stiha prepunog iskustvom promišljenih brojki, međuodnosa aktive i pasive, dobrog rezultata. Iskustvenost, prakticizam, posvećenost, i život kroz i uz ekonomiju. S njim je otišao najveći poznavalac crnogorskih finansijskih iskaza. Način na koji je mogao i umio da ubijedi “trla - baba - lan“ biznismene da su “mačori“ kafane samo ako rade kroz i preko računa i sa transparentnim finansijskih izvještajima je bilo vanserijsko bogatstvo, potpuno neiskorišćeno u ovoj p ato l o ški zapuštenoj zajednici, koja amaterski politički vjeruje da su finansijski podaci tamo neke tehničko- računske aktivnosti nevažne za njihove političke trgovine na štetu građana Crne Gore. Najjači je bio u argumentima da su crnogorske najteže biznis barijere: nepoznavanje posla od strane poreskih inspektora Crne Gore i proizvoljnost propisa lokalnih političkih kabadahija. Barijere koje koštaju ovu državu investicionog pravog, održivog ekonomskog buma.
Prije neki dan otišao je mr Božo Kovač, fantasta crnogorske ekonomije. Melanholija i kafana Vita Nikolića, u sudbini Boža Kovača kao ekonomiste, je vidljiva i opipljiva do bola nerealizovanosti. Crnogorska ekonomska stvarnost to dokazuje današnjim krahom u svakom svojem segmentu. Da podsjetimo ove naše slabopamtljive smrznute građane i građanke (ovce za šišanje za izborne lažne rezultate) - Božo je pričao o pedeset hiljada radnih mjesta prateći Anta Markovića, kada su ih ovdašnji lideri crnogorskih bahatosti i osionosti, a aktuelnog poluamaterizma i diletantske zlobnosti, čekali balvanima na Virpazaru s kraja 90-tih prethodnog stoljeća. Tako da je obećanje za “idiote“ (citat sa nedavne konferencije za štampu) od poreskih obveznika od prethodnog oktobra o 40 hiljada radnih mjesta tokom mandata tekuće vlade nedostojna održi vo g originala, koji se tadašnjih godina nije podržao. Zato se Kovač diskvalifikovao preko omiljenih ANB mehanizama etiketiranja, pljuvačine i omalovažavanja do potpune egzistencijalne iscrpljenosti iz filma i sudbine Živka Nikolića.
Sa pijetetom prema porodicama trebamo da se sjetimo Kovača i Boričića, sjajnih očeva, sidra doma u krizi zdravlja, koji su bili kao vukovi u borbi uz/za svoje potomke.
Boža i Dragišu, ovu dvojicu velikana crnogorske veličanstvene promišljenosti o održivoj ekonomiji male zajednice, spajao je još jedan vanserijski profesionalni projekat. U onim strateški katastrofalnim bezbjedonosno jalovim preletima s kraja 90-tih, ali na početku reforme Anta Markovića, Božo je okupljao top profesionalce u Zavodu za razvoj Podgorice. Sakupio je sjajni krem crnogorskih ekonomista, inžinjera, mislilaca koji su imali kvalitete prakticizma, koji su njemu nedostajali, a bili miljama znanja daleki od tranjavih ostarjelih i istrošenih akademika, i tada i sada. Petrašin i Dragiša su mu obezbjeđivali poslovnu i administrativnu infrastrukturu, jer su njegovi talenti bili da poveže kompleksnosti makroekonomskih i projektnih modela da liče i obezbijede sažetost primjene. Kroz Zavod je horvatovsko-ćirovićevska opcija razvoja ubijene YU po posljednji put bila živa i jasno kvalitetna, na ovim u krvlju, traženoj od političara, ugašenim geografskim prostorima razvoja.
Tada su svi zajedno dokazivali da nije tačno da u Crnoj Gori nema znanja iz ekonomskih i projektnih složenosti, i da ima strukovne kompetentnosti da se ne moramo prodavati kao kolonija. Bili su dostojna i kvalitetna konkurencija Boškovom institutu, iako su u to vrijeme Boška već štitili, jer je zabludom o potrebi promjene obezbijedio ulici da ima intelektualnu podršku. Ali, Boško je imao svojstvenu hrabrost da prizna grešku, za razliku od svih onih beskičmenjaka koji su ostali da se sakupljaju na spratovima Ekonomije i unižavaju Crnu Goru sve do dan danas. Tadašnja i sadašnja politička “elita“ podržana izabranom opcijom sa kasnije dislociranim ali nepromijenjenim donjogoričkim poljanskim folirantstvom i neznanjem željela je da iza sebe ima samo masku od školjke ekonomske politike države. Zato sada sve u ekonomiji jednostavno prelazi u prah i pepeo toksičnog crvenog mulja iz Golubovaca.
Ovako je to iskazivao Božo iz najboljih dana fantaste crnogorske ekonomije: ”Ja bih to nazvao ekonomijom usluga ili, još preciznije, astralnom, ne telesnom ekonomijom. Ima na tu temu čuvena anegdota o dijalogu između Lorda Kejnza i Lenjina . Lenjin je objašnjavao Kejnzu koncept materijalne proizvodnje: kako će da zasiju ogromne površine pod pšenicom i od para dobijenih njenom prodajom da prave industrijska prostrojenja. Kejnz mu je na to odgovorio: ako možete da predvidite kolika će biti cena pšenice, kolika profitna stopa, onda uopšte ne morate da je sejete. To vam je, prevedeno na 21. vek, relacija između softvera i hardvera. Ono što je problem Crne Gore je to što nema nikakvu koncepciju u svom ekonomskom razvoju. Sve ide stihijno, od danas do sutra. Reforme su još uvek na ravni retorike. Tu je Crna Gora pravi balkanski paun. Samo se šepuri pričama o reformama, a njih na suštinskoj ravni gotovo da nema. Prepisivanje zakona Evropske unije nije dovoljno.” Čisto radi jasnosti, ovo je izrečeno prije agendi i akcionih planova i paruljina prošlih kroz CG prije velike svjetske finansijske i ekonomske krize.
Ova vlast je došla avgusta i oktobra 1988, odnosno januara 1989 godine, uz kozmetiku iz 97/8-e, uništivši šansu da se ekonomijom na nivou agregatnog liderstva bave Božo, Dragiša i ko zna ko još koji umije i zna, jer je tako odgovaralo kapovcima i dakićevcima sa onih bukačkih okupljanja s kraja 90-tih. A, oni su vazda proizvodili trule bagere i nešto malo obogaćene ingote bez realne tržišne vrijednosti, dok su svjesno i odgovorno bili gorivo svake pogrešne strate ške odluke vladajućih političkih struktura u Crnoj Gori. Kao digresija - sada su među žrtvama i ne prija im, a realno su oni sebe same doveli tamo gdje su sada. Mnogi građani-nke u Crnoj Gori nisu imali takav izbor podržan krvoločnošću rulje od prije dvadeset pet godina, koja je patetično kroz kozaračko kolo voljela lidere u džemperima .
U vremenu kraćem od tri mjeseca naša strateški i razvojno pogrešna politička i ekonomska igrarija s kraja 90-tih prethodnog stoljeća, ovih dana simbolički dobija u tihim i dostojanstvenih odlascima tuge svoj kraj. Zlo zatvara krug, ali se ni Dragiša ni Božo neće zaboraviti, u njihovoj ukupnosti kvaliteta i slabosti, a ne lažnjikavoj vjekovnoj crnogorskoj muškadinskoj glorifikaciji spomeničkih nevažnih pojedinosti nepostojećih serdara i vojvoda. Da završimo tribute ovim velikanima crnogorske ekonomije Božovom simbolikom: makroekonomija je po njemu bila “univerzum u mikrokosmosu“ koji se u svakoj svojoj segmentiranoj stvarnosti mora pažl j i vo čuvati i kontinuirano analizirati, jer se lavirint međuzavisnosti mnogih varijabli, koje sve posredno i neposredno određuju kvalitet života građana-nki, može razvijati ako se prati i ne prekine tananaost Arijadnine niti kojom je u spartanskoj legendi Tezej savladao Minotaura. Imamo li mi samobitnosti čovjeka u ovoj zajednici obilježnoj kulturom rulje, koja štiti poluprosjeke i bestijalnost kukavičluka, da obnovimo i ojačamo ovu nit kako bismo dobili neku sljedeću šansu da razvijamo ovu lijepu prokletu zajednicu koja mrzi znanje, kvalitet i posvećenost u principima i življenju sa uspjesima i slabostima surove svakodnevnice.
Bonus video:
