Početak 1988. Obnova i izgradnja poslije katastrofalnog zemljotresa pri samom kraju. Privreda stabilna, u punom razvoju, bez gubitaka. Plate visoke i redovne. Realno nezaposlenih skoro i da nema. Društvene djelatnosti – obrazovanje, zdravstvo, kultura, fizička kultura, ukorak sa privredom. Većina škola radi u jednoj smjeni, Bolnica nova, Dom zdravlja takođe, ambulante u svim mjesnim centrima.
Obnovljeni kulturno – istorijski spomenici i objekti kulture. Izgrađen Sportski centar, sa primjerenim fudbalskim stadionom i tartan stazom. Sportske ekipe i u najvećem rangu takmičenja one velike države. Infrastruktura (voda, struja, telefoni) za još jedan grad. Seoski putevi asfaltirani, sela elektrificirana, dosta vodovoda završeno, seoske kuće lijepe i komforne. U gradu nove zgrade, ulice, pijaca, autobuska stanica, marina. Uz more hoteli obnovljeni, izgrađeni i neki novi, kao i mnogo kuća i vila za udoban život ali i za prijem gostiju. Turista veliki broj. Sezona od aprila do oktobra. Prosto, nametalo se: Odmoriti se malo i zabaviti. Hljeba (ima) i igara.
Slobodan Milatović, režiser iz Titograda, jedan od osnivača DODEST-a i u to vrijeme već afirmisan, i jedan iz generacije koja i danas veoma uspješno traje, kojeg sam tada jedva poznavao, dolazi u moju kancelariju (bio sam predsjednik Izvršnog odbora opštine Bar – vlast, Bog te vidio) sa smotuljkom papira i pričom.
Otprilike, “Bar bi mogao i trebalo da napravi jedan dobar ljetnji festival, (Budva je već prethodne godine počela Grad teatar’) da zabavi svoje turiste ali i domaće stanovništvo. To ne bi mnogo koštalo. Imam radni naslov – 'Barski ljetopis', nacrt programa, a i Aca Popović je počeo da piše dramski tekst 'Vladimir i Kosara'”.
Dovoljno i za moj ne baš prefinjeni sluh. Ideja dobra, a pregnuća nije falilo. Bio je to Bar koji je mnogo mogao. I poznavalo se. Ideju je podržao Izvršni odbor, predsjednik Opštine Jusuf Kalamperović i DPO (društveno-političke organizacije). Ostalo je bila stvar rutine. Sačinjen je program prvog Barskog ljetopisa, formiran organizacioni odbor, obezbijeđena finansijska sredstva na najlogičniji način – iz dijela boravišne takse, uz jednoglasje Skupštine opštine. Ljetopis je mogao da počne.
Program se naslonio na kulturne manifestacije koje su već bile ustaljene, kao na primjer ’’Crvene košulje’’. Koncert ’’Crvene jabuke’’ u starom gradu izazvao je oduševljenje kod mlađe generacije, a pjesničko veče Bore Đorđevića ( Bore Čorbe) u Knjaževoj bašti donijelo je glavobolju organizatoru.
Naime ’’čuvari poretka’’, zbog recitovanja već objavljene pjesme ’’Crni mercedes’’, podnijeli su prekršajnu prijavu, a prekršajci se zainatili da Boru i osude.
Potegao Bora iz Beograda sa sve advokatom i starim profesorom Perovićem, da daje izjavu. Poklonio mi je i knjigu, gdje je pjesma objavljena, sa posvetom ’’ Rukovodstvu Opštine Bar, neka vidi u čemu je stvar’’. Naravno, Bora nije osuđen. Ali pjesma je bila vaspitna. Ubrzo pristigla nova vlast odmah je prodala mercedese. Još i sada deru opanke.
Ljetopis se odvijao svojim tokom, prema programu, duž čitave obale. Turisti malo začuđeni, građani Bara takođe, ali svuda odobravanje. Osvježenje.
Glavni događaj ljetopisa bila je drama “Vladimir i Kosara”. Autor teksta Aca Popović, tada najveći živi dramski pisac one Jugoslavije, prisutan na svim probama, do premijere. Režiser Slobodan Milatović sa nekoliko veoma vrijednih ostvarenja u (do tada ) 15 – godišnjem radu. Glumci poznati – u stvari prava ekipa: Boro Begović, Varja Đukić, Mladen Nelević i dr.
Premijera, a gdje bi drugo, na Prečisti Krajinskoj u Ostrosu. Datum 20. avgust 1988. godine. (Istoga dana, u 12 časova, na najvećoj titogradskoj asfaltnoj površini - Trg Ivana Milutinovića, na temperaturi na kojoj ’’ključa mozak’’, neki ljudi, koji su, jel’te, branili Kosovo polje, a danas prodaju i Lješkopolje, počeli su da pale sedmu buktinju. Nažalost, upalili su je. Sa njom je izgorjelo i onih šest.)
Na premijeri su bili Marko Orlandić i Stipe Šuver, dvojica iz samog vrha ondašnje Jugoslavije ali i Jovan Ćirilov, sami vrh pozorišnih djelatnika te dobre države. I, naravno mnogi drugi.
Noć u Ostrosu bajkovita – vedra i tiha. Nalik na, ili samo hodočašće. Veliki broj onih sa pozivnicama, ali mnogo više onih iz okolnih sela, u narodnim nošnjama. Sve je scena. Noć koja se ne zaboravlja. Ili ,kako čuh kćerku Bora Begovića na kraju predstave ’’ Tata, za ovu noć se valjalo roditi’’.
Drama “Vladimir i Kosara” gostovala je te godine na BITEF-u, što je posebno priznanje. Sreli smo tada i Miru Trailović, legendu jugoslovenskog pozorišta, a i ’’izmirili’’ se sa Borom Čorbom.
Prelijepo veće bilo je u Virpazaru. Nešto kao zatvaranje prvog Barskog ljetopisa. Crmničko veče. Izložba slika Nikole Gvozdenovića, promocija knjiga Pavla Mijovića i Jovana Vukmanovića, pjesnički i muzički program na čunovima ispod mosta i pristaništa, uz duhovitu Seku Sablić i nadahnutog voditelja Novicu Pekića. Naravno, uz crmničko vino i ribu. Bili smo tamo i kada je svanulo.
I poslije dvadeset pet ljeta sve je još uvijek utkano u mene. Čak i detalji. Zadovoljstvo je sjetiti se toga vremena i tih ljudi, od kojih, nažalost, neki nijesu više među nama. Njima sve zahvalnosti povodom jubileja.
Ubrzo poslije prvog Barskog ljetopisa istorija je krenula drugim tokom. Progovorili su topovi, a tada po definiciji, ’ muze zaćute’’.
Ljetopis je opstao, uprkos svemu, što treba zahvaliti svima koji su to omogućili. Na ponos Barana i na zadovoljstvo i Barana i brojnih turista. Naravno i brojnih učesnika sa mnogo širih prostora.
Povodom 25. godišnjice, dok su sjećanja jasna, dok je velika većina savremenika u dobroj kondiciji.
Da se ne zaboravi.
Bonus video:
