Prema izvještaju Ministarstva ekonomije, u Crnoj Gori je do sada izgrađeno 12 od planiranih 59 malih hidroelektrana (mHE). U ukupno proizvedenoj električnoj energiji u 2017. godini MHE su učestvovale sa 2,4 %, što govori da se ne grade zbog koristi za državu, nego zbog profita malih i velikih tajkuna.
Iz istog Ministarstva kažu da je za 4 godine u budžete države i opština uplaćeno 750.000 eura koncesionih naknada, dok podaci Crnogorskog operatera tržišta električne energije (koje je prenio portalanalitika), govore da je povlašćenim proizvođačima (12 mHE i VE Krnovo) u 2017. godini isplaćeno 4,52 miliona eura, odnosno od 01. maja 2014. 7,53 miliona. Vlasnici mHE mogu bogato da žive od podsticaja, koji, kroz cijenu struje, plaćaju građani Crne Gore.
Dok se Vlada Crne Gore priprema za otvaranje pregovaračkog poglavlja 27, povlašćeni biznismeni nastavljaju sa devastiranjem prirodnih dragulja, poput rijeke Bukovice u opštini Šavnik, koju su žitelji durmitorskih sela, kako kažu, “spremni da brane svojim životima”.
U ovoj aktuelnoj priči koncesionari i Ministarstvo ekonomije kažu da će mještani od gradnje „imati samo koristi“, što nije tačno. U Bukovici čiji je kvalitet vode A1 (za piće), kao u svim rijekama na kojima se grade elektrane, nestaju biljne i životinjske vrste, a mjesno stanovništvo ostaje bez pitke i vode za navodnjavanje. Priča o zapošljavanju lokalnog stanovništva je bezočna obmana, jer gradnja mHE traje kratko, a, zbog visokog stepena automatizacije, koncesionari upošljavaju isključivo stručne kadrove.
U dosadašnjem procesu dodjeljivanja vodotoka nijesu postojale adekvatne ekološke podloge, odnosno podaci o biodiverzitetu za područja mHE. Lokalno stanovništvo u tim područjima se unaprijed ne kontaktira, niti postoje podaci o tome koliko stanovnika i u kojim količinama koristi vodu iz rijeka koje im život znače.
Kako kaže prof. dr Ratko Ristić, dekan Šumarskog fakulteta u Beogradu: “Uništavaju se mali vodotoci, ekološki kapilari zemlje, čak i u zaštićenim područjima. Investitori se ponašaju bahato… Sam čin gradnje je destruktivan. Radi se teškom mehanizacijom, polažu se cjevovodi koji se ukopavaju u riječno korito, čime se narušava stanište za živi svijet…”
Jedna od najvažnijih stavki je održavanje biološkog minimuma vode koja mora ostati u riječnom koritu, a vlasnici mHE to ne poštuju. “Tokom ljeta svu vodu usmjeravaju u derivacione cjevovode, da bi imali vodu za pokretanje turbina i veću proizvodnju električne energije, odnosno profit. Tako se uništava živi svijet u vodotoku”, napominje prof. Ristić.
Lokalnim stanovnicima tako devastiranih područja jedino preostaje da se oproste od svojih kuća i imanja, od njihovih i naših planina i rijeka,..., od zdravog života i čistog vazduha, i pridruže se građanima gradskih sredina, koji se guše u bijedi, smogu i sivilu betona. Po gradskim budžacima uskoro ćemo pjevati: “Planinama niđe broja, a rijeka pođekoja.”
Zbog negativnih ekoloških efekata, i u Evropskom parlamentu se vode ozbiljne diskusije o cjelishodnosti korišćenja mHE, kojih u EU ima oko 24.000. Podsjećamo da je EU Rumuniji dala obavezujuću notu da ispita održivost koncepta MHE, jer su narušili kvalitet vodenih ekosistema u brdsko-planinskim područjima..
Slična nota, ako bi od EU stigla na vrijeme, spasila bi prirodne ljepote Crne Gore!
Bonus video:
