Privremena knjiženja” su nestrukovno ime za friziranje knjiga; u formi i suštini su laž; nemaju “dostojanstvo” da postanu post-istina. “Privremena knjiženja” su ružno lice i iskrivljeno naličje profesija (računovodstva i revizije), od kojih bi trebalo da zavise potvrđivanje i ovjeravanje kvaliteta finansijskih izvještaja privrednih društava u Crnoj Gori. Naslov je citat iz sudskog postupka. Izgovoren je od strane revizora sa višedecenijskim iskustvom, kao strukovnim svjedokom. Slijedeći zvanični dokumentacioni trag, a kada profil sa ozbiljnom esnafskom licencom izgovori navedenu besprizornost na sudu, trebalo bi da su se stekli uslovi da se bez zazora oduzme licenca. Još poraznije, “privremena knjiženja” su knjiški primjer krivičnog djela, no ni sudija nije pokrenuo-la krivičnu prijavu.
Citat je vezan za lokalnu revizorsku licencu. To ne znači da “big 4” rade svoj posao u skladu sa strogim strukovnim pravilima na CG tržištu; i njihova zakulisna prljanja kvaliteta finansijskih izvještaja su odavno ušla u legendu, po lošem. Npr: ovih dana može se potvrditi da se, po političkom nalogu, jalovo dumalo da se odavno-uzemljeni, prihodno-mrtvi avioni naše najnovije nezvanične budžetske jedinice (MA), putem unaprijed-domaštane procjene jedne od bogatih revizorskih kuća, trebaju diskreciono “obilježiti” vrijednošću između 10 - 20 mil. eura, iako takvi avioni nisu odmakli od nule, u ekonomskom (čitati: patriotskom) smislu.
Zbog toga se ponovo treba osvrnuti na važnost i odgovornosti profesija računovođa i revizora, i posredno zavisno-uvezanih profesija: poreskih inspektora, kontrolora, budžetskih analitičara, finansijskih analitičara, sudskih vještaka, poreskih svajetnika(?)… Prije par godina donijeta su nova zakonska rješenja o računovodstvu i reviziji.
Do kraja 2017. novouspostavljena pravila su se poštovala, bar na nivou nominale. Dvije hiljade osamnaesta je prošla bez javnih gunđanja privrednika, što je bio minimalni znak da su se možda odlučili da konačno poštuju timove, koji identifikuju i mjere rezultat poslovanja. Međutim, prošla godina je najavila povratak na utabane staze odsustva iz izvještajne dosljednosti. U punom kapacitetu se razbuktala “stara ljubav” naših privrednika u gotovinu, što je nanovo potvrdilo koliko je dubok naš lokalni privrednički prezir (čitati: strah) prema kvalitetu finansijskih izvještaja.
Odnosno, malo drugačije o istom...
Početkom stoljeća su se počele dodjeljivati licence za poslove računovodstva i revizije. Tada su stečene licence ekipe od dvadesetak profila na tržištu. Ovi “starosjedioci i prvoborci” ni dan-danas nisu lideri pozitivnog i strateški jakog na tržištu, osim monopola u honorarima, dok ostaju da budu zarobljeni šinjelom lažne slave, kritikujući “mesare i lugare” (citat) da ih navodno sprječavaju da “sjajno odrade” svoj visoko odgovorni posao. Pride, ove “prvoboračke” licence odavno su se međusobno posvađale; u prethodnih desetak godina uspjeli su da se podijele na dva instituta, koji ni danas nemaju zajedničkog strateškog pristupa da se pomire u jedinstvenu instituciju strukovnosti i znanja.
Jedan institut je postao punopravni član IFAC-a, jedinog međunarodnog tijela koje je relevatno na globalnom nivou. Nakon decenije saradnje sa beogradskim kolegama-nicima, uspjeli su da ojačaju kvalitet potvrđenih licenci, kvalitetom i ozbiljnošću obrazovnih ciklusa (skromnoj, ali značajnoj manjini).
Još uvijek su na putu da naprave održivi iskorak u tumačenjima računovodstvenih normi, iako se udarne kompanije u CG šićardžijski sakrivaju iza njihovih zvaničnih odgovora (npr. EPCG). Drugi institut je pridruženi član IFAC-a, što neće uskoro moći da promijeni. Na mišiće izborena dozvola da organizuju edukaciju u Crnoj Gori, dobijena od Ministarstva prosvjete, nedovoljan je institucionalni okvir za organizaciju potkovanog esnafskog edukovanja, što je tekuće posebno slučaj sa preko-noćno organizovanom edukacijom za sticanje licenci za poreske savjetnike.
Ova igra ozbiljnim postavkama sistemske edukacije za oblasti računovodstva i revizije jedino odgovara kafanokratsko-zakulisnom prljanju kvaliteta finansijskih izvještaja u našem sistemu. Kada se, kao država, trebamo pohvaliti pred Svjetskom bankom i EK-om da se nešto uradilo, odmah se u timove poziva institut, koji ima punopravno IFAC članstvo. Sa druge strane, kada se za sud, ili u procjenama imovine, ili za potrebe domaštavanja izgubljene dobiti treba odalamiti cifra iz nedokazive naredbe iz pozadine, angažuje se drugi institut, dok njegovi članovi, paralelno i dobrovoljno imaju licence i iz prvog, zbog bodova za javne tendere. I, tako redom, godina za godinu, tumarajući krugom bez kvadrature, uz neumanjene pizme i sujetnosti…
Najteži primjer ovog pretrčavanja iz šupljeg u prazno se desio nedavno, kada su se po naredbi pravnice iz sjenke (ne, nije sestra; prim. aut.) ponizile zakonske norme o revizorima, preko intenciono-nepreciznog tumačenja normi Zakona o preuzimanju akcionarskih društava. Da bi se margina za kupovinu manjinskog paketa akcija banke odradila po cijeni iz insajderskog silovanja sistemom, morao se odigrati pozadinski eldorado intencionih neuvezanosti, koji je navodno rezultirao u poslušničkom mišljenju resornog ministarstva. Ovo je poražavajući sistemski posao odrađen ispod površine, koji neće doći na dnevni red zgroženosti, s eventualnim ciljem da se strukovno i objektivno razmatra kao korisno iskustvo o visoko slamajućem u struci i sistemu. Amaterima je jasno da su “privremena knji
ženja” dokazi neprofesionalnog i neetičkog ponašanja. Zato je sazrelo vrijeme da se znanje i struka iz računovodstva i revizije odbrane od svih, koji žele i znaju da rade svoj posao kako treba. I, vrijeme je da se poreznici/resorno ministarstvo pridruže jačanju ovih profesija; da odluče da ne budu nosioci nekvalitetnih primjena, koja unižavaju računovodstvo, kao što je npr. odredba o neisplaćenim zaradama, koje se ne priznaju u poreske rashode perioda. Sistemsko ruženje gotovinskih tokova i suštine poslovnih transakcija su pokazatelji neznanja, a ne doakavanja privrednicima, koji obaveze ne plaćaju preko računa.
Kad se pred novogodišnje praznike za javnost pripremi naglabanje oko neophodnosti umanjenja sive ekonomije, onda to nije ništa drugo do cinično udvorištvo i ridikulno žalopojkanje premijeru i njegovom timu na dokonim komorskim okupljanjima. U tome nema zrna ozbiljnosti i strateškog promišljanja. Stoga se van sumnje može zaključiti da smo sistemski nesposobni da napravimo dugoročni iskorak prema održivoj znamenitosti brojki, dokumentacije, transakcija, gotovinskih tokova.
Činjenja tokom 2019. dokumentuju da smo se sistemski vratili da slamamo kičmu crnogorske privrede, okretanjem leđa jačanju kvaliteta finansijskih izvještaja. A, dok se prakse “tuške pjace” ne izbace iz rada ozbiljnih profesija, ekonomski razvoj zemlje odrađivaće se na štetu inkluzivnosti, a u korist privilegovanosti. Dok je tako, nema imparcijalnih uslova za sprovođenje mjera ekonomske politike o poboljšanju životnog standarda...
Bonus video:
