Postoji onaj jedan detalj, koji pokazuje koliko su u Mađarskoj zaboravili istoriju. Peter Kreko iz liberalnog thinktanka „Political Capital“ upućuje na misteriozni sporazum između Madjarske i Rusije o razmjeni državnih tajni - boljeg primjera nema da se pokaže koliko uticaja Rusija opet ima na nekadašnji Istočni Blok. Kreko se u Mađarskoj smatra za jednog od najuglednijih eksperata za temu ekstremno-desni pokreti i ruska subverzivna politika u Istočnoj Evropi.
„U NATO su bili totalno zgranuti“, kaže on, „da jedna država članica Alijnse legalizuje razmjenu državnih tajni sa Moskvom.“ Odgovarajuće tome je i nizak nivo poverenja, posebno Amerikanaca, prema vladi premijera Viktor Orbana - iako on upravo vojnu saradnju sa Amerikancima posmatra kao polje na kom Mađari Amerikancima imaju šta da ponude. Mađarske trupe su uz Amerikance u Avganistanu, a i drugje na ovome svijetu, gdje je SAD neophodna pomoć i rasterećenje. Da paradoks bude veći: i tamo gdje se Rusiji dikretno pokazuju mišići - na primjer na vojnim manevrima u zemljama Baltika. No, i pored toga, Mađarska se broji u one zemlje koje stremljenju Rusije da poveća svoju zonu uticaja velikodušno nude prostor.
„Putinova velika igra“
Zabrinutost Zapada zbog rastućeg ruskog uticaja u „Istočnoj Evropi“ je velika, što se dalo vidjeti i početkom nedjelje u Briselu. Tamo su ministri spoljnih poslova držva članica razgovarali i o velikoj igri predsjednika Rusije Vladimira Putina na Balkanu te zemljama bivšeg Istočnog Bloka.
Šta Rusiju motiviše relativno je jasno: Putin želi da proširi svoju moć na Evropu time što će oslabiti EU i NATO. A time istovremeno ostvaruje politički povratak u zemlje koje je Moskva nekad vojno kontrolisala. I sredstva, kojim to čini, su poznata. Sve što ojačava nacionalistička soliranja ili čak dovodi u pitanje državne granice - poput onih izdijeljene Bosne - Moskva dobrano podržava.
Ono što je daleko manje jasno je: zašto pojedine bivše žrtve ruske politike moći danas Putinu dobrovoljno otvaraju svoje kapije. Odgovor na ovo pitanje je povezan sa gomilom novca i još više sa korupcijom. „Političke vođe ovih zemalja mogu lično da zgrnu više para - i za sebe i članove svog aparata moći - ako prave poslove sa Rusima“, kaže Kreko. A ko uzima pare iz Moskve, taj zauzvrat otvara Rusima vrata uticaja.
Nova češka politika bazira se na anti-Merkel efektu
Najvjerniji vazal Rusa na Balkanu je bila i ostaje Srbija. U Beogradu su Moskvi tradicionalno „panslovenski“ odani. Srbija je stoga jedna od rijetkih zemalja regiona koja se nije pridružila privrednim sankcijama protiv Rusije. A i roba iz susjednih EU-država, poput Mađarske i Rumunije koje se drže sankcija, preko Srbije nalazi put za Rusiju. „To objašnjava od čega Srbija uopšte živi“, kaže jedan njemački posmatrač u Beogradu.
Zauzvrat, Moskva podržava velikosrbske ambicije, jer u Beogradu i dalje sanjaju o tome da se ujedine sa bosanskom Republikom Srpskom u jednu majčinsku domovinu.
Kooperacija začuđuje tim više ako se zna da su Srbi uvijek gubili kad god su se oslanjali na Rusiju. Što je izgleda i jasno Beogradu jer i tamo žele da uđu u EU - ali ne žele da zato pokvare dobre veze sa Moskvom i dovedu u pitanje finansijsku pomoć: politička pirueta, koja člasntvo u EU ne čini skorim.
Bez ikakve šanse u Poljskoj i na Baltiku
I u Crnoj Gori se Putin trudi da poveća uticaj. Jedan, izgleda od ruskih agenata vođeni, pokušaj puča je propao kad je zemlja pristupila NATO-u. No i sami pokušaj dokazuje da je Rusija skoro na sve spremna zbog svojih interesa u regionu.
Sa druge strane, Rusija nema nikakve šanse u Poljskoj i Baltiku. Tamo se tako jako plaše Moskve da nisu voljni Rusiji ni za pedalj otvoriti kapije za pokušaje uticaja.
U ostalom dijelu centralne Evrope u međuvremenu se više i ne sudržavaju: u Češkoj, Slovačkoj i Mađarskoj su istorijska strahovanja gurnuta u stranu u pokušaju zarade parama i para Rusije. U čemu, u međuvremenu, nema više nikakve razlike između ljevičarskih nasljednica komunističkih partija i tzv. „konzervativnih“ snaga.
„Između mađarskih socijalista i Rusa uvijek su postojale bliske relacije“, kaže Kreko. Bivši mađarski premijer Ferenc Đurčanj je toliko blizak sa Putinom da ga ovaj posjećuje i u njegovom privatnom stanu. Lijeva opozicija redovno kuka nad pro-ruskim kursom premijera Viktor Orbana - i svjesno prenebegava činjenicu da je, dok je bila na vlasti, vodila istu politiku prema Moskvi.
Jezgro Orbanove strategije u ophođenu sa Rusijom se može ovako opisati: izvući što više privredne koristi iz odnosa sa Moskvom, a ne isprovocirati definitivni slom veza sa SAD.
Pri svem iščudjavanju nad dobrovoljnom zbližavanju žrtava sa nekadašnjim agresorom, ne može se prenebeći ideološka bliskost. Nacional-državna retorika iz Moskve i nova nacionalna samozaljubljenost u Centralnoj Evropi međusobno su harmonične. Posebno se države „Višegradske grupe“ - Poljska, Češka, Mađarska i Slovačka - u međuvremenu više osjećaju bliskim Moskvi nego Briselu, od čijih su se ideja, poput disperzije izbjeglica po kvotama, ideološki totalno udaljile.
(Die Welt)
Prevod: Mirko VULETIĆ
Bonus video:
