"Naša je zajednička svrha da, tokom vremena, uradimo za istok Evrope ono što je NATO već pomogao da se uradi za zapad Evrope. Stalno i sistematski, nastavićemo da brišemo liniju povučenu u Evropi Staljinovom krvavom čizmom”, rekla je tadašnja državna sekretarka Medlin Olbrajt prije dvadeset pet godina pozdravljajući prve nove članice NATO-a od završetka Hladnog rata.
Nažalost, danas se u Evropi povlači nova crta - diktator drugog imena, koji se, međutim, ne libi da počini iste gnusne zločine kao i prethodni.
Lekcija iz prošlosti
Prije 25 godina, 12. marta, Češka, Poljska i Mađarska postale su prve zemlje iz bivšeg “istočnog bloka” koje su pristupile NATO-u. Ovaj događaj je promijenio tok istorije i za Češku i za NATO.
Uspješna integracija ove tri zemlje u politike i strukture NATO-a pomogla je da se otvore vrata drugim zemljama Centralne, Istočne i Jugoistočne Evrope. Već 2002. Prag je bio domaćin NATO samita na kom je donijeta odluka o novom talasu proširenja.
Širenje NATO-a na centralnu i istočnu Evropu bilo je od većeg značaja i hitnije nego što su njegovi tvorci mogli zamisliti. Kako bi Evropa izgledala danas da je tadašnjim liderima Zapada trebalo 10 godina da o tome razmisle? Da Češka, na čelu sa Vaclavom Havelom, nije iskoristila svoju novostečenu slobodu, politički kapital i odlučnost da se pridruži Zapadu? Možda NATO nikada ne bi smogao hrabrosti da se posveti odbrani Centralne Evrope. Možda bismo se danas plašili da će prevladati zamor Zapada od Centralne Evrope i da bi, u interesu mira, Zapad prihvatio ruski uticaj ili kontrolu nad Rigom, Varšavom, pa čak i Pragom?
Mi demonstriramo našu odlučnu posvećenost zajedničkoj bezbjednosti kroz naše svakodnevne diplomatske napore, naše aktivno učešće u aktuelnim i istorijskim savezničkim operacijama - kao što su one na Zapadnom Balkanu i Bliskom istoku - i našu nepokolebljivu podršku odbrani Ukrajine, o čemu govore inicijative poput nedavnog programa za nabavku municije.
Ruska invazija na Ukrajinu 2014. i kasnija eskalacija 2022. godine poslužile su kao oštar podsjetnik na ključnu ulogu NATO-a u kolektivnoj odbrani. Sada se pripremamo za novo poglavlje u istoriji NATO alijanse. Ukrajina, koja se hrabro suprotstavlja ruskoj vojsci, nalazi se u zbunjujućoj situaciji. Iako nije integrisana u NATO ili EU, Ukrajina je žrtvovala mnogo više za zapadne vrijednosti nego bilo koja druga zemlja od Drugog svjetskog rata. Ne smijemo odustati od našeg partnera. Moramo mu ponuditi kredibilne bezbjednosne garancije.
U današnjem svijetu, pošto autoritarni režimi predstavljaju prijetnju našoj bezbjednosti i načinu života, svjedočimo posljedicama nedostatka pravila. Uz sumnje u koheziju i budućnost Alijanse koje se pojavljuju na raznim mjestima u Evropi i SAD, jasno je, da je jači NATO sada od suštinskog značaja, više nego ikad. Iako je svijet oduvijek bio komplikovano mjesto, dođe vrijeme kada je neophodna akcija. Odgađanje rješenja problema može izgledati lakše, ali često vodi u ćorsokak. Od 1999. Češka stoji rame uz rame sa svojim saveznicima i zajedno djelujemo, utirući put ka naprijed.
Autor je ministar vanjskih poslova Češke Republike
Bonus video:
