U obavještajnom svijetu kredibilitet se gradi decenijama, a gubi u jednom trenutku. Crnogorski bezbjednosni sektor danas se nalazi upravo u toj zoni - između formalne pripadnosti NATO-u i realne sumnje da li može biti pouzdan partner.
Prema procjenama bezbjednosnih analitičara, strukture su duboko izbušene djelovanjem stranih obavještajnih centara, što izaziva opravdanu zabrinutost u alijansi. Pitanje koje se sve češće postavlja u Briselu i glavnim gradovima NATO država glasi: mogu li se povjerljive informacije koje se dijele sa Podgoricom smatrati sigurnima ili će završiti u rukama onih kojima nikada nisu bile namijenjene.
Takva bojazan ne nastaje bez razloga. Dio visokih državnih funkcionera, sa pristupom najosjetljivijim informacijama, politički i ideološki se oslanja više na Beograd i Moskvu nego na institucije sopstvene države. Kada se takve veze spoje sa postojećim sumnjama o infiltraciji stranih obavještajnih struktura u crnogorske službe, dobija se sumorna slika - sistema koji više ne kontroliše u potpunosti sopstveni aparat.
Poseban faktor destabilizacije, uz realizovanu “medijsku okupaciju”, predstavlja i Srpska pravoslavna crkva, koju mnogi analitičari otvoreno nazivaju najjačom i najrazgranatijom obavještajnom mrežom u Crnoj Gori. Sa dubokom infrastrukturom, sposobnošću diskretnog prikupljanja informacija i jasno demonstriranom distancom prema strateškim interesima Crne Gore, SPC je postala paralelni kanal uticaja čije djelovanje se ne smije ignorisati ili relativizovati - kao što to često rade vodeći državnici.
Još ozbiljniji problem ogleda se u zapuštenoj kontraobavještajnoj komponenti. U državi koja bilježi ogromno prisustvo stranih državljana - Rusa, Ukrajinaca, Turaka i drugih - gotovo da nema vidljivih dokaza o sistematskom praćenju i neutralisanju mogućih špijunskih mreža. U savremenom hibridnom ratu, to znači ostaviti granice i institucije otvorenim za tihe, ali duboke prodore, sa nesagledivim posljedicama.
Novi simbol neefikasnosti i poraza bezbjednosnog sistema, nakon “slučaja tunel” predstavlja postavljenje spomenika ratnom zločincu Pavlu Đurišiću, koji najbolje oslikava stanje službi i, nažalost, snagu države. Riječ je o bronzanoj skulpturi, vjerovatno izrađenoj van Crne Gore, koja je neprimjetno uvezena, transportovana i postavljena - bez ijednog registrovanog podatka o njenom porijeklu, uvozu ili izvođačima radova. Takav događaj u 21. vijeku, moguće je izvesti samo u državi čiji bezbjednosni sistem ne funkcioniše ili svjesno zatvara oči. I, dok su naše službe žmurile i pravile se mrtve, neke druge su bile prisutne na terenu i rukovodile operacijom fašizacije i destabilizacije Crne Gore.
Ovakav propust pokazuje da se ne radi samo o slabosti obavještajnog nadzora, već o potpunom odsustvu političke volje da se spriječe simbolički i politički akti koji imaju veoma jasnu poruku i geopolitičku pozadinu - kao uostalom i novi logo Skupštine. Oba simbola su osmišljena i izrađeno izvan Crne Gore, sa jasnim ciljem da diskredituju državu i praktično je bace na koljena, tj. u smrtni zagrljaj “srpskog i ruskog sveta”.
Pitanje ekonomske bezbjednosti dodatno komplikuje situaciju. Ne postoje javni pokazatelji da službe prate zaduženost i vlasničke promjene u najvećim crnogorskim kompanijama i atraktivnim turističkim kompleksima. Bezbjednosni izvori upozoravaju da je možda već u toku tiha operacija preuzimanja strateških resursa Crne Gore od strane entiteta iz susjednih država, uz podršku političko-finansijskih centara moći. Ako se takav proces odvija van radara službi, posljedice mogu biti jednako opasne kao i gubitak teritorijalne kontrole.
Sve se to dešava u zemlji koja nije spriječila krvave likvidacije kriminalnih klanova, masakre na Cetinju, kopanje tunela do Višeg suda u centru Podgorice, niti evidentirala logistiku i postavljanje spomenika sa jasnim političkim porukama. U takvom okruženju, pitanje koje partneri iz Alijanse postavljaju nije više samo koliko Crna Gora može pomoći u zajedničkoj bezbjednosti, već da li je sama postala bezbjednosni rizik.
I dok se službe bave unutrašnjim političkim nadmudrivanjima i trivijalnim praćenjem “ko je s kim ručao”, država ostaje otvorena za maligna djelovanja i zabrinjavajuće slabu zaštitu svojih interesa. Za ovakav način rada, ironična doskočica možda zvuči previše tačno - pravi naziv ne bi bio “obavještajna služba” već “Špijuniro Golubiro”. Za nastavak rečenice koja ide uz ovog virtuelnog lika iz Balkan Brainrota, pitajte djecu.
Autor je admiral u penziji; direktor je Centra za strateške analize i procjene, Atlantski savez Crne Gore
Bonus video:
