Pregovaračko poglavlje 27. sa Evropskom unijom, čija je suština očuvanje životne sredine za buduće generacije, biće jedno od najznačajnijih i najtežih za zatvaranje za Crnu Goru. Propisi EU iz oblasti životne sredine su izuzetno obimni i najkvalitetniji u odnosu na sva ostala poglavlja. Ovi propisi pokrivaju veliki broj oblasti među kojima su najznačajnije kvalitet voda i upravljanje otpadom.
U okvirnoj direktivi o vodama EU koja je stupila na snagu 22. 12. 2009. se tvrdi da “voda nije komercijalni proizvod kao neki drugi, nego nasljeđe koje treba čuvati, zaštiti i shodno tome postupati”. Voda je opšte naslijeđeno dobro čiju vrijednost moraju svi poznavati. Zadatak je svakog da je čuvaju i brižljivo koriste.
U Crnoj Gori ne postoji napredak koji unapređuje kvalitet života lokalnog stanovništva. Sve dosadašnje aktivnosti u našoj državi su fingirane i svode se samo na puko usvajanje propisa EU. Ovo je samo prvi korak prilagođavanja EU standardima, što predstavlja trećinu uslova za zatvaranje poglavlja 27.
Pošto u našoj “ekološkoj državi” nije došlo do uklanjanja ugrožavanja životne sredine na samom izvoru zagađenja, što je bilo jednostavnije i ekonomičnije - sada ćemo morati da se zadužimo i potrošimo više milijardi eura za investicije na državnom i lokalnom nivou za ulaganje u infrastrukturu. Najveći trošak će biti u sektoru voda.
Vodeni potencijal Crne Gore je impozantan i predstavlja naš najvredniji resurs koji najvjerovatnije nećemo sačuvati za buduće generacije, jer se ponašamo kao da život završava sa nama.
Ništa nam nije sveto, pa čak i najveći projekat svih vremena, realizovan pod nazivom: “Regionalni vodovod Crnogorskog primorja”. Nemoćna je “ekološka država”da spriječi enormnu eksploataciju šljunka u koritu rijeke Morače, kojom negativno utiču na izdašnost izvorišta “Bolje sestre”. Koliko je naša država nemoćna pokazuje činjenica da ne može da spriječi ni izgradnju ugostiteljskih objekata u zoni izvorišta “Bolje sestre”. Bez regionalnog vodovoda čija se izdašnost stalno smanjuje zbog pohlepe i trenutne zarade, nećemo moći da računamo na turizam Crnogorskog primorja.
Bistri vodotok Morače do Podgorice, sa kojim bi se ponosile sve zemlje Evrope - glavni grad “oplemenjuje” sa dvije trećine svojih neprečišćenih kanalizacionih voda, zagađujući pri tome i Skadarsko jezero.
Da voda znači - život, potvrđuje ovih septembarskih dana Herceg Novi, zbog restrikcija vode koja u ovom periodu traje više od tri decenije. Zamislite koja je preporuka za zemlju koja treba da uđe u EU kada na turističkim objektima stoji reklama: “Ima vode”. Građani Herceg Novog dobijaju vodu dva puta po dva sata - pa najbolje mogu razumjeti stanovnike Gaze. Voda koja stigne u tim terminima praktično nije upotrebljiva za piće, jer zbog velikih oštećenja na mreži (gubitak preko 60%), prilikom svakog uključivanja povuče nečistoće oko oštećenja vodovodne mreže. Herceg Novi je imao vrlo kvalitetna izvorišta u selu Mojdež iz kojih se nekad snabdijevao grad, ali 28. 2. 2004. zbog pohlepe novokomponovanih biznismena koji su, u želji da od vode naprave komercijalni proizvod, izvodeći nestručno radove u hidrotunelu Potkop, izazvali veliko klizište, oko 12 hektara, uništavajući izvore kao i samo selo Mojdež.
Ovih dana ostalo nam je samo izvorište Opačica u Zelenici sa kojeg grad dva puta dnevno po dva sata dobija vodu. Pošto smo mi budući Evropejci, vrlo je interesantno kako se ponašamo prema ovom najznačajnijem izvorištu. Još 2007. godine u mojoj “Studiji o negativnom uticaju rasutih zagađivača na akvatorijum Meljina i Zelenike” koju sam radio za Javno preduzeće za upravljanje morskim dobrom Crne Gore iz Budve, ukazao sam na veliki broj upojnih septičkih jama u zaštitnoj zoni izvorišta Opačica, dajući pregled vlasnika i katastarskih parcela gdje su one identifikovane.
Na posljednjoj sjednici Skupštine opštine Herceg Novi, bivša direktorka J. P. Vodovod i kanalizacija saopštila je frapantan podatak da se na prostoru izvorišta Opačica enormno povećao broj stambenih objekata, odnosno upojnih septičkih jama i da on iznosi 500 jedinica. Ovaj podatak govori o totalnoj nebrizi opštine Herceg Novi, koja za 10 godina od izgradnje kolektora, nije uspjela da izgradi sekundarnu kanalizaciju i zaštiti izvorište Opačica. Takođe, nije izmještena ni saobraćajnica koja prolazi na nekoliko metara od izvorišta.
Čak i groblja u neposrednoj blizini se proširuju.
Podatak da nema redovnog pražnjenja septičkih jama (sem incidentnih situacija) potvrđuje da su sve jame upojne. One su velika opasnost, jer se nalaze na kraškom terenu, koji je porozan i jednostavno propušta vodu kroz pukotine, zagađujući podzemnu vodu, pa imamo situaciju da sa malom količinom zagađenja, zagađujemo velike količine vode. I na kraju, za koji dan ćemo ponovo imati vodu sa Plata i po ko zna koji put ćemo sve zaboraviti, a gubitak turista zbog restrikcija vode, će nam nadoknaditi vlast kao i prošle godine, organizujući novogodišnje veoma skupo plaćene koncerte Cece i Desingerice i ostalih folk starleta.
Autor je viši naučni saradnik Instituta “Dr Simo Milošević”, Igalo
Bonus video:
