U našoj populaciji ne postoji navika obavljanja redovnih sistematskih pregleda, ali značaj takvih pregleda je nemjerljiv. Namijenjeni su ljudima bez zdravstvenih tegoba koji se osjećaju zdravo, ali upravo kroz takve preglede mogu se uočiti i otkriti počeci bolesti ili otkriti faktori rizika.
Preporuka je da se sistematski pregledi rade jednom godišnje. Prelomno vrijeme za sistematske preglede ne postoji, pregledima podliježu ljudi u različitim godinama i u zavisnosti od toga se planiraju pregledi. Sadržaj sistematskog pregleda u osnovi čine: laboratorijski nalazi krvi i urina (kompletna krvna slika, gvožđe u serumu, šećer, enzimijetre, bubrežni parametri, masnoće, hormoni štitne žlijezde, kao i tumor- marker prostate PSA kod muškaraca iznad 45 godine, ultrazvučni pregled trbušnih organa koji uključuje i pregled prostate kod muškaraca, ultrazvuk štitne žlijezde, ultrazvuk dojki kod žena, mamografija u zavisnosti od godina, EKG i pregled interniste koji na kraju obavi razgovor i proanaliziraju se urađeni nalazi. Uzimajući u obzir godine, pol, porodičnu anamnezu, eventualne neke ranije bolesti, preporučuje se daljnja obrada ili liječenje. Sistematski pregledi obično uključuju i pregled očnog ljekara i ginekološki pregled kod žena, piše za Ordinaciju dr med. Vlasta Miholić-Marić specijalista interne medicine, gastroenterolog u klinici Zdravstveni centar Novamed u Zagrebu.
Današnji ubrzan način života, stres, neadekvatna i neredovna ishrana, nedovoljna tjelesna aktivnost, pušenje – faktori su za pojavu hroničnih bolesti koje su u stalnom porastu, a to su: povišen krvni pritisak, šećerna bolest, povišene masnoće, prekomjerna tjelesna težina, što sve dovodi do oštećenja krvnih sudova, češće pojave infarkta miokarda i oštećenja srca, zato se na sistematskim pregledima posebna pažnja posvećuje bolestima srca i krvnih sudova, metaboličkim bolestima i malignim bolestima.
Dr Miholić-Marić izdvaja kao veoma važne sljedećih šest pregleda:
1. UZV dojki
UZV dojki je neinvazivna dijagnostička metoda koja uz pomoć ultrazvučnih talasa daje podatke o građi, odnosno strukturi dojke i struktura u pazušnoj jami i od neprocjenjive je važnosti u diferencijaciji između solidnih i cističnih promjena, kao i za razjašnjenja opipljivih kvržica u dojci.
Ovaj pregled može da pokaže normalno tkivo dojke, a njime se mogu otkriti i dobroćudne promjene kao što su jednostavne ciste koje ne stvaraju simptome bolesti i koje ne nalažu nikakav daljnji tretman osim redovnog praćenja. Preporuka je da se ultrazvuk obavezno radi jednom godišnje, a za osobe s porodičnom anamnezom ili nekim simptomima i promjenama i češće.
1a. Određivanje PSA
Određivanje PSA preporučuje se kao' screening' metoda jedanput godišnje kod muškaraca iznad 45 godina starosti. Izuzetno kod muškaraca s istorijom karcinoma prostate u porodici kontrola PSA preporučuje se i ranije. Uz kontrolu PSA vrijednosti vrlo je bitno obavljati redovno i ultrazvuk prostate, kojom prilikom se mjeri veličina prostate, procjenjuje struktura i eventualne abnormalnosti ovog organa.
2. Test na okultno krvarenje u stolici
Test na okultno krvarenje u stolici trebao bi da bude uključen u redovni godišnji sistematski pregled u svrhu prevencije i ranog otkrivanja raka debelog crijeva. Ovaj test pokazuje krvarenje iz probavnog trakta, iako nije vidljivo golim okom. Redovna testiranja smanjuju smrtnost od kolorektalnog karcinoma. Preporučuje se svim osobama koje su starije od 50 godina, a oni koji u porodičnoj anamnezi imaju potvrđen karcinom debelog crijeva treba da rade ovaj test nakon navršene četrdesete godine.
3. Pregled štitne žlijezde
Pregled štitnjače (UZV i hormonalni status) veoma je važan u sklopu sistematskog pregleda jer je štitna žlijezda reguliše mnoge procese u organizmu, a njena disfunkcija dovodi do brojnih zdravstvenih tegoba i narušavanja kvaliteta života. Ponekad UZV štitne žlijezde može biti uredan, a nalaz hormona patološki; može biti i obrnuto: uredan nalaz hormona ne garantuje da nema promjena na štitnoj žlijezdi. Zato je uvijek potrebno uz UZV štitnjače probjeriti i centralni hormon TSH.
4. Mjerenje gustine kostiju
Denzitometrija vrlo je važno ispitivanje naročito za žene u menopauzi, zbog pojave smanjenja gustoće kostiju – osteopenije i osteoporoze. Ovom metodom procjenjuje se mineralni sadržaj u kostima, a na osnovu toga izračunava se mineralna gustoća za procjenu čvrstoće kostiju.
5. Kolonoskopija
Nakon 45. godine života preporučuje se pregled debelog crijeva – kolonoskopija i pregled gornjeg dijela sistema za varenje – gastroskopija. Ova ispitivanja preporučuju se i ranije kod osoba čiji su članovi porodice bolovali od kolorektalnog karcinoma ili karcinoma želuca.
6. Pregled mladeža
Mladeži su dobroćudne promjene na koži, alino mogu preći u opasni maligni melanom koji je u porastu. Iako je većina mladeža dobroćudna, pojava novog mladeža ili nagla promjena postojećeg kod odrasle osobe mogu biti znaci melanoma. Zato je vrlo važno redovno kontrolisati mladeže jednom godišnje kod dermatologa, a samopregled kože treba raditi jednom mjesečno.
Bonus video:
