FT: Evropa mora da pojača pritisak na Vučića da održi fer izbore, reforme nisu put autokrate

Evropa mora da pojača pritisak na predsjednika Srbije Aleksandra Vučića da bude odgovorniji i da održi istinski fer izbore, kako bi se izbjeglo dublje demokratsko nazadovanje, piše list Fajnenšel tajms (FT).

Dok su Sjedinjene Američke Države (SAD) izgleda za sada napustile balkansko područje, Evropska unija (EU) i Velika Britanija nisu, ali su predugo popuštale Vučiću, navodi list i dodaje da bi Brisel i London trebalo da djeluju i da iskoriste ekonomski uticaj.

"Ako to ne učine i Srbija krene dalje autoritarnim putem, neće biti samo Vučić kriv, nego i njegove zapadne pristalice koje skreću pogled", piše londonski dnevnik.

U tekstu se navodi da, iako je Srbija samo kandidat za članstvo u EU, Vučić ima bliske veze s liderima Unije kao što su predsjednica Evropske komisije Ursula fon der Lajen i predsjednik Francuske Emanuel Makron, "ne samo kroz to što nudi mogućnost da evropske rudarske kompanije mogu da eksploatišu nalazišta litijuma u Srbiji" u cilju veće energetske nezavisnosti Evrope.

Vučić je takođe, dodaje se, izgradio dobre odnose s bliskim saradnicima američkog predsjednika Donalda Trampa tokom njegovog prvog mandata.

Osvrnuvši se na Vučićevu politiku balansiranja na globalnoj sceni i održavanja dobrih odnosa sa Moskvom, Pekingom, Briselom i Vašingtonom, FT piše da njegova rutina da se osigura "možda zaslužuje da je proučavaju" druge države koje imaju strateška partnerstva sa više globalnih sila, ali da se kod kuće približava kraju puta jer su "frustracije zbog njegove neodgovorne i netransparentne vladavine prerasle u proteste".

"Real-politika je odražavala želju da Srbija ne sklizne u rusku orbitu. Ali ovaj pristup više nije održiv. Vučića treba pritisnuti da bude odgovorniji i da održi istinski fer izbore; ovo je svakako neophodno za svaku nadu u članstvo u EU. Alternativa je da će Srbija krenuti putem kojim je, nažalost, krenula Gruzija, postajući lažna demokratija nad kojom EU nema uticaja i o čijim ekscesima ne može ništa više nego da izražava protest saopštenjima", ocjenjuje se u tekstu koji potpisuje urednički tim londonskog dnevnika.

FT piše da se "veterani autoritarni lideri" poslije otprilike decenije na vlasti neizbježno nađu na raskrsnici: da li da pojačaju represiju, učvrste svoj krug prijatelja kapitalista i uguše preostale nezavisne medije, ako ih uopšte ima, ili da prihvate pozive opozicije na reforme.

"Autokrate se gotovo uvijek odlučuju za prvi pristup i postaju tvrdokornije. Sada, sa antivladinim demonstrantima na ulicama glavnog grada, Beograda, srpski predsjednik Aleksandar Vučić se suočava sa ovim izborom", navodi list.

Londonski dnevnik podsjeća da od novembra, poslije stradanja 16 ljudi u urušavanju nadstrešnice na željezničkoj stanici u Novom Sadu, demonstranti u velikom broju izlaze na ulice i da su prošle nedjelje bili najnasilniji protesti sa sukobima s policijom u nekoliko gradova.

"Tokom godina, Vučić, ekstremni nacionalista u mladosti, koristio je pan-srpsko raspoloženje i iredentizam kod srpskih manjina u susjednoj Bosni i na Kosovu kako bi učvrstio podršku. Ali ta karta možda gubi svoju moć", piše FT.

Vučić bi, ocjenjuje list, teoretski još mogao da ukloni ograničenja za nedržavne medije, otvori politički teren za opoziciju i pokrene istinski nezavisne istrage o skandalima poput pada nadstrešnice.

"Takvi potezi bi takođe pomogli nastojanju Srbije da se pridruži EU koje je dugo u zastoju. Ali reforme nisu put autokrate: Vučić se sve žešće obračunava", ocjenjuje FT.