Ubjedljiva izborna pobjeda kosovskog premijera Aljbina Kurtija označava povratak nacionalističkog lidera, okončava politički zastoj u najmlađoj evropskoj državi i potencijalno bi mogla da odredi njenu unutrašnju i međunarodnu agendu za godine koje dolaze, ocjenjuje agencija Rojters.
Nakon što su prebrojani skoro svi glasovi, Kurtijev pokret Samoopredjeljenje je vodio sa više od 49 odsto na nedjeljnim izborima, što znači da mu je za formiranje većine potrebno još samo nekoliko veoma malih koalicionih partnera.
Kurti je zahvalio građanima na podršci tokom izborne kampanje, poručivši da je pobjeda na izborima istorijska i da se rad na jačanju bezbjednosti i blagostanja nastavlja.
Rojters navodi da pobjeda jača Kurtijev mandat da sprovede unutrašnje reforme, uključujući proširenje socijalnih davanja i veće plate za zaposlene u javnom sektoru, iako se suočava s velikim problemima, među kojima su tenzije sa Srbijom, kao i zdravstveni i obrazovni sistemi koji zaostaju za balkanskim susjedima Kosova.
To predstavlja preokret za Samoopredjeljenje, čiji neuspjeh da na posljednjim izborima u februaru osvoji dovoljno glasova ili da formira koaliciju s većim opozicionim strankama znači da parlament nije funkcionisao tokom većeg dijela 2025. Taj zastoj je doveo do kašnjenja u isplati oko milijardu eura međunarodne pomoći.
Ta sredstva sada mogu da budu odblokirana kada se parlament ponovo sastane i ratifikuje sporazume sa Evropskom unijom i Svjetskom bankom.
Kosovo je odlučilo da zamijeni ovaj politički pluralizam modelom veoma snažne vlasti i slabe opozicije, kao u drugim zemljama Zapadnog Balkana, rekao je politički komentator Iljir Deda
Visoka predstavnica EU za spoljnu politiku i bezbjednost Kaja Kalas i komesarka za proširenje Marta Kos su juče u zajedničkoj izjavi pozvale na brzo konstituisanje nove Skupštine i Vlade i očekivan nastavak saradnje sa EU, prenijela je agencija Beta.
“Evropska unija prima k znanju aktivno učešće svih zajednica i njihovih političkih stranaka na izborima. Izborni proces je pokazao snažnu posvećenost demokratskim principima. Evropska unija je poslala Ekspertsku izbornu misiju koja će ostati na Kosovu kako bi pratila postizborne procedure”, navedeno je u izjavi.
Kalas i Kos su pozvale buduću Skupštinu Kosova da što prije ratifikuje sporazume povezane sa Planom EU za rast na zapadnom Balkanu “da bi se u potpunosti iskoristile sve mogućnosti na dobrobit njegovog stanovništva”.
Istakle su da normalizacija odnosa Kosova i Srbije, uz posredovanje EU, i dalje predstavlja jedini put da obje strane ostvare napredak na svom evropskom putu.
“EU je spremna da bude domaćin sastanka na visokom nivou čim se za to steknu uslovi”, nastavlja se u izjavi.
Podsjetile su da EU nastavlja sa procesom ukidanja mjera prema Kosovu.
“Finansijska pomoć u iznosu od 216 miliona eura je već izuzeta iz mjera poslije nesmetanog prenosa lokalne vlasti nakon nedavnih lokalnih izbora”.
“Takođe, namjeravamo da početkom naredne godine izuzmemo iz mjera i dodatnih 205 miliona eura” za Kosovo, piše u izjavi Kalas i Kos.
Rojters piše da tačan ishod još jednog Kurtijevog mandata nije jasan, ali da su kocki odnosi Kosova sa njegovim istorijskim međunarodnim saveznicima, uključujući Sjedinjene Države, pokušaji da se pridruži EU, što Kurti podržava, kao i zategnuti odnosi sa Srbijom.
“Ovo je politički zemljotres koji je uzdrmao opozicione partije i osjećaćemo posljedice ovog rezultata narednu deceniju”, rekao je politički komentator Iljir Deda.
“Kosovo je odlučilo da zamijeni ovaj politički pluralizam modelom veoma snažne vlasti i slabe opozicije, kao u drugim zemljama Zapadnog Balkana”.
Centralna izborna komisija (CIK) je preksinoć na osnovu 99,57 odsto prebrojanih glasova objavila da je Pokret Samoopredjeljenje osvojio 49,74 odsto, Demokratska partija Kosova 21,16 odsto, a na trećem mjestu je Demokratski savez Kosova sa 13,76 odsto glasova.
Vanredni izbori su održani su tokom praznične sezone, kada je kosovska dijaspora obično u velikom broju kod kuće, što je možda išlo u prilog Kurtiju, koji je prethodno izabran 2021. godine. Prema izlaznoj anketi koju je sprovela konsultantska kuća Ubo Consulting, 61,7 odsto birača iz dijaspore glasalo je za premijerovu stranku, prenio je Rojters.
“Umorni smo od ove devetomjesečne blokade koja nas je koštala živaca, koja je Kosovo koštala milione eura i unazadila naš razvoj. Sa ovim rezultatom postoji rješenje, zato smo srećni”, rekao je Tahir Šabani (58), koji živi u Njemačkoj, ali se vratio u Prištinu da glasa.
Drugi, pak, žele da nakon zastoja brzo dođe do promjena, posebno kada je riječ o kvalitetu života, zdravstvu i obrazovanju.
“Institucije moraju biti uspostavljene i država mora nastaviti da funkcioniše. Pred nama je mnogo posla, baš kao što je premijer rekao. Budžet mora biti usvojen, moramo ratifikovati međunarodne sporazume i moramo ostvariti napredak”, rekao je birač iz Prištine Skender Haljimi (52).
Uprkos međunarodnoj podršci, Kosovo se suočava se s siromaštvom, nestabilnošću i organizovanim kriminalom, navodi Rojters. Iako je više od 100 država priznalo Kosovo, to nisu učinile Grčka, Španija, Rusija i mnoge druge.
Tenzije sa Srbijom su eskalirale 2023. godine, što je navelo EU da uvede sankcije Kosovu, dijelom zbog Kurtijevih politika prema Srbima na sjeveru. Mjere EU vjerovatno su Kosovo koštale stotine miliona eura.
Iako je to narušilo Kurtijev ugled i kod kuće i u inostranstvu, on je ovog mjeseca dobio vjetar u leđa kada je EU saopštila da će ukinuti sankcije i odblokirati 216 miliona eura sredstava za Kosovo, upravo u trenutku kada je počela predizborna kampanja.
Srbi “nemaju čemu dobrom da se nadaju”
Politikolog Ognjen Gogić je ocijenio da srpska zajednica na Kosovu “nema čemu dobrom da se nada” nakon ubjedljive pobjede Samoopredeljenja, između ostalog jer će Kurti vjerovatno moći da formira vlast samo u koaliciji sa manjinskim strankama.
On je kazao da se Kurti nije mnogo obazirao na stavove i potrebe Srba u prethodnim godinama, a da oni imaju razloga za uznemirenje jer “znaju kako su u prethodnim godinama prošli sa njim”, prenijela je Beta.
“Kurti je sistematski urušavao njihova prava i vladavinu prava, i nikada nije prihvatio Ahtisarijev poredak jer misli da su Srbi (kroz njega) dobili previše”, naveo je Gogić.
On je dodao i da, iako Kurti personalno nije miljenik Zapada, to ne znači da će SAD i EU dugoročno odustati od Kosova. “On je do sada bio beskompromisan, po cijenu narušavanja diplomatskih odnosa (...) Ali odnosi Srbije i SAD su sve gori i biće samo još lošiji u predstojećim mjesecima, što Kurti može iskoristiti. Takođe, odluka o skidanju polovine sankcija (kojima je Priština bila izložena) objavljena je na Samitu EU-Zapadni Balkan, koji je Srbija bojkotovala”, rekao je Gogić.
Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić izjavio je juče da je zadovoljan rezultatom koji je ostvarila Srpska lista.
“Veoma sam srećan, čestitam hrabrim ljudima bez obzira na to šta će mašinerija Aljbina Kurtija i svi ostali da urade na kraju s tim. To su hrabri ljudi, pravi junaci i zaslužuju i veću podršku i pomoć države”, kazao je Vučić.
Srpska lista je osvojila 3,92 odsto glasova ili 33.512 glasova, a iz te stranke su objavili da su obezbijedili svih deset mjesta u Skupštini Kosova rezervisanih za srpsku zajednicu.
Bonus video:
