Dok se prilagođavamo novoj tehnološkoj revoluciji koja prožima sve segmente naših života, tek nam predstoji da vidimo kako će izgledati svijet sjutrašnjice. Ono što u ovom času znamo jeste da je digitalizacija neminovna.
Po najnovijem izvještaju Evropske investicione banke (EIB) o investicijama, pandemija se smatra odskočnom daskom za digitalnu transformaciju. Kriza je digitalno rješenje učinila ključnim za opstanak preduzeća, organizaciju rada na daljinu, unaprijeđenje komunikacija i onlajn prodaju. Istovremeno, investicije u nematerijalnu imovinu, kao što su istraživanje i razvoj, softver i baze podataka, obuka zaposlenih i digitalne tehnologije dobijaju sve veći značaj za pozicioniranje na globalnom tržištu, prenosi N1.
Hvatanje koraka sa novom digitalnom transformacijom
Ono što je izvjesno jeste da je sadašnja kriza dovela do šireg priznanja značaja inovacija i prelaska na digitalnu ekonomiju. Prema ključnim nalazima izvještaja EIB, većina preduzeća u Evropskoj uniji (EU) i Sjedinjenim Američkim Državama (SAD) očekuje da će pandemija imati dugoročni uticaj na primjenu digitalnih tehnologija, pri čemu više od trećine preduzeća očekuje da će to uticati na njihove usluge, portfolio proizvoda ili lanac snabdijevanja. Oko 46% kompanija u EU reagovalo je na pandemiju tako što su postala digitalnija, u odnosu na 58% u Sjedinjenim Državama. Udio američkih firmi koje su već usvojile napredne digitalne tehnologije takođe je veći: 66% u odnosu na 61% u EU. Dobar je znak što je 34% preduzeća u EU iskoristilo krizu kao priliku za uvođenje digitalnih tehnologija.
Međutim, stepen usvajanja digitalnih tehnologija razlikuje se na nivou kontinenata, regiona i sektora. Tokom 2020. godine, 37% preduzeća u EU nije usvojilo nijednu digitalnu tehnologiju, u poređenju sa 27% takvih preduzeća u SAD. U međuvremenu, iako je udio preduzeća sa bar jednom digitalnom tehnologijom na oba kontinenta porastao, EU tek treba da sustigne američka preduzeća, naročito u građevinarstvu i sektoru usluga. Udio građevinskih preduzeća u EU koja nijesu digitalizovana iznosi 60% (23% u SAD). Evropska preduzeća manje su prisutna u brzorastućim digitalnim sektorima kao što su softverske i računarske usluge, što bi moglo ugroziti njihovu dugoročnu konkurentnost.
U pogledu veličine preduzeća, samo 40% mikropreduzeća (pet do devet zaposlenih) u EU uvelo je bar jednu digitalnu tehnologiju, dok je 75% velikih preduzeća već digitalno. Zašto je digitalizacija tako važna za privatni sektor? Prema izvještaju EIB, nedigitalna preduzeća su se pokazala kao manje transformativna, inovativna i produktivna nego digitalna, koja obezbjeđuju i veće zarade. Digitalne kompanije planiraju da tokom naredne tri godine uvedu nove proizvode, procese ili usluge. Isto tako, ona su više usredsrijeđena na zelene investicije, smatrajući smanjenje emisije ugljenika pozitivnim za svoje proizvode i reputaciju u narednih pet godina. Nedigitalna preduzeća u EU češće kao svoj investicioni prioritet navode zamjenu kapaciteta (uključujući postojeće zgrade, mašine, opremu i IT).
Potrebno je poboljšati pristup digitalnim vještinama
Reklo bi se da je sve veći raskorak između preduzeća koja se brže digitalizuju i onih koja su u tome sporija. Glavne prepreke investiranju u digitalne tehnologije jesu ograničene finansijske mogućnosti i raspoloživost radne snage sa potrebnim vještinama. Pandemija bi mogla to pitanje dodatno zaoštriti, jer su budžeti preduzeća za obuku radne snage znatno smanjeni. To bi moglo dovesti do gubitka radnih mjesta usljed automatizacije i do porasta postojećih socijalnih nejednakosti.
Zatvaranje škola je takođe naglasilo te nejednakosti, pogotovo za djecu koja su već bila u nepovoljnijem položaju. Analiza EIB-a ukazuje da faktori kao što su stepen obrazovanja roditelja, imovinsko stanje porodice i imigracioni status utiču na efektivnost učenja na daljinu u pogledu kvaliteta uslova za učenje kod kuće i stepena digitalizacije škola. Da bi doprinijela rješavanju ovog važnog pitanja u regionu, EIB je podržala projekat ’Povezane škole’ koji će pomoći uvođenju digitalne opreme, platformi za e-učenje i širokopojasnog interneta u preko 1.500 škola u Srbiji. Ta investicija će imati dugoročan pozitivan uticaj na generacije nastavnika i učenika. Oni će moći da rade u odgovarajućem digitalnom okruženju i steknu neophodnoe digitalne vještine koje će povećati njihovu mogućnost zapošljavanja i doprinos privrednom rastu zemlje u narednom periodu.
Dinamične promjene u sferi digitalizacije i inovacija
Inovacije i digitalna transformacija mogu pomoći da se ograniče negativne posljedice pandemije i pokrene transformacija u ugljenično neutralnu privredu. Međutim, preduzeća u EU treba da proaktivno investiraju, uvode inovacije i da se prilagođavaju kako bi osigurala svoju održivost i sposobnost da napreduju u novom okruženju. Svjetska situacija na polju inovacija brzo se mijenja zbog sve većeg značaja digitalnih tehnologija i stupanja na scenu Kine, koja se pridružila SAD i Evropi kao globalni igrač u oblasti istraživanja i razvoja.
Tokom 2021. godine, Grupacija EIB je uložila rekordnih 20.7 milijardi eura za podršku inovacijama, uključujući i investicije u digitalizaciju, vještine i obuke širom svijeta. Ovo će biti od ključne važnosti za očuvanje konkurentnosti Evrope, kao i za ciljeve strateške autonomije Evropske unije.
Kada je riječ o Zapadnom Balkanu, podaci EIB prikupljeni tokom 2020. godine pokazuju da je oko jedna petina preduzeća u regionu, u rasponu od 7% u Bosni i Hercegovini do 24% u Sjevernoj Makedoniji i Srbiji, povećala ili pokrenula onlajn poslovne aktivnosti tokom pandemije, pri čemu su neka od njih započela ili povećala angažovanje radnika na daljinu. Međutim, onlajn aktivnosti i rad na daljinu korišćeni su manje nego u drugim regionima, što vjerovatno ukazuje na zaostajanje u digitalizaciji i naglašava potrebu da te investicije u budućnosti dobiju prioritet.
Grupacija EIB-a je od 2020. godine opredijelila gotovo 200 miliona eura za digitalni sektor u Srbiji. Te investicije će pomoći da se unaprijedi postojeća digitalna infrastruktura, uvede 5G mreža i podigne kvalitet digitalnih usluga. Kao rezultat, to će omogućiti brži rast i veću produktivnost domaće privrede, pružiti nove mogućnosti zapošljavanja i obezbijediti pristup znanju onima koji žive u udaljenim i manje razvijenim područjima. U okviru svog novog ogranka - EIB Global, i pod okriljem Tima Evropa, banka planira da nastavi da investira u digitalne projekte širom regiona kako bi pomogla u rješavanju postojećeg digitalnog jaza, što će zemljama Zapadnog Balkana omogućiti da povećaju povezanost, zaposlenost i konkurentnost na globalnom tržištu. EIB je jedan od partnera konferencije Business Trends koja se 14. aprila održava u Beogradu. Konferencija u fokus stavlja globalne biznis trendove i okuplja vizionare i nosioce promjena u domenu tehnologije, energetike, ljudskih resursa, digitalnih sistema, upravljanja brendovima.
Bonus video:
