Evropska komisija predložila je juče pravno obavezujuću zabranu uvoza ruskog gasa i tečnog prirodnog gasa (LNG) u EU do kraja 2027, koristeći pravne mehanizme kako bi osigurala da plan ne mogu blokirati članice EU poput Mađarske i Slovačke.
Predlog, prema pisanju Rojtersa, definiše kako Evropska unija planira da pravno učvrsti svoje obećanje, dato nakon što je Rusija 2022. napala Ukrajinu, da će okončati višedecenijske energetske odnose sa nekadašnjim glavnim snabdjevačem gasom.
Najprije, uvoz bi bio zabranjen od 1. januara 2026. za sve nove ugovore o isporuci ruskog gasa putem gasovoda i LNG ugovore koji bi bili potpisani tokom ostatka ove godine.
Zatim bi bio zabranjen i uvoz po kratkoročnim ruskim gasnim ugovorima - definisanim kao ugovori kraći od jedne godine - ako su potpisani prije 17. juna 2025, s tim da bi zabrana stupila na snagu 17. juna naredne godine.
Na kraju, uvoz na osnovu postojećih dugoročnih ruskih ugovora bio bi zabranjen od 1. januara 2028, čime bi se, prema navodima Komisije, faktički okončala upotreba ruskog gasa u EU do tog datuma.
Mađarska i Slovačka, koje još uvijek uvoze ruski gas putem gasovoda i protive se ovom planu EU, imale bi rok do 1. januara 2028. da okončaju takve uvoze, uključujući i one po kratkoročnim ugovorima.
Komisija je predlog zabrane utemeljila na zakonima EU o trgovini i energiji - pravnoj osnovi koja može biti usvojena kvalifikovanom većinom država članica i većinom u Evropskom parlamentu
Kompanije poput TotalEnergies i španskog Naturgy imaju ugovore o kupovini ruskog LNG-a koji važe do 2030-ih godina, podsjeća britanska agencija.
Terminalima za tečni prirodni gas (LNG) u EU biće postepeno zabranjeno da pružaju usluge ruskim klijentima, a kompanije koje uvoze ruski gas moraće da dostavljaju informacije o svojim ugovorima institucijama EU i nacionalnim vlastima, navodi Rojters.
Komesar EU za energetiku Dan Jorgensen izjavio je u ponedjeljak da su mjere osmišljene tako da budu pravno dovoljno čvrste da bi kompanije mogle da se pozovu na klauzulu o “višoj sili” - nepredvidivom događaju - kako bi raskinule ugovore o ruskom gasu.
Slovačka i Mađarska, koje teže da zadrže bliske političke odnose sa Rusijom, tvrde da bi prelazak na alternativne izvore povećao cijene energije. One su obećale da će blokirati sankcije na ruske energente, jer za njihovo usvajanje u EU mora postojati jednoglasna saglasnost svih država članica, i protive se zabrani.
Kako bi zaobišla ovaj veto, Komisija je predlog zabrane utemeljila na zakonima EU o trgovini i energiji - pravnoj osnovi koja može biti usvojena kvalifikovanom većinom država članica i većinom u Evropskom parlamentu.
Oko 19% gasa koji Evropa trenutno koristi i dalje dolazi iz Rusije, preko gasovoda TurkStream i putem LNG isporuka, što je značajan pad u odnosu na otprilike 45% pre 2022. godine.
Kako bi nadoknadila ruske isporuke, EU je najavila širenje kapaciteta za obnovljive izvore energije i mogućnost uvoza većih količina američkog LNG-a.
Španija, Belgija, Holandija i Francuska uvoze ruski tečni prirodni gas (LNG), ali su sve izrazile punu podršku zabrani, naglašavajući da ona mora biti pravno dovoljno čvrsta kako bi se kompanije zaštitile od kazni ili arbitraže, kazale su diplomate EU za Rojters. Pravnici su istakli da bi bilo teško potpuno eliminisati rizik za kompanije ukoliko EU ne primijeni režim sankcija.
“Arbitraža je moguća. Očekujemo da bi neki od ugovornih partnera... mogli pokušati da se obrate sudovima”, rekao je jedan zvaničnik Komisije.
Bonus video:
