Populistički češki milijarder Andrej Babiš i njegova partija ANO potpisali su koalicioni sporazum sa marginalnim desničarskim saveznicima, čime su se približili povratku na vlast nakon pobjede na izborima uz obećanja o povećanju javne potrošnje i protivljenju klimatskoj i migracionoj politici Evropske unije.
Babišev povratak na vlast sa desničarskim saveznicima ojačaće populistički, antiimigracioni i suverenistički blok unutar Evropske unije, što bi moglo oslabiti podršku Ukrajini u njenoj odbrani od ruske invazije, piše agencija Rojters.
Sedamdesetjednogodišnji Babiš bio je premijer od 2017. do 2021. godine. Sada se udružuje sa partijom Motoristi, koja je skeptična prema klimatskim promjenama, i sa partijom SPD, koja je protiv EU i NATO-a. Babiš je rekao da želi da formira vladu do sredine decembra.
Zaokret od pomoći Ukrajini
Ako bude imenovana, vlada predvođena ANO-om zamijeniće centrističko-desničarsku administraciju koja je bila fokusirana na smanjenje budžetskog deficita i podršku Ukrajini.
Babiš je obećao da će ukinuti svaku finansijsku pomoć Ukrajini iz češkog budžeta. Prije izbora, prije mjesec dana, takođe je obećao da će prekinuti češki program nabavke i isporuke municije Kijevu, koji je finansiran iz inostranstva, iako je kasnije ublažio taj stav nakon što je predsjednik Petr Pavel pozvao partije da nastave sa programom.
Nacrt programa nove koalicije ne predviđa konkretne ciljeve potrošnje, za razliku od odlazeće vlade, koja je planirala postepeno povećanje vojnih izdataka prema novom NATO cilju od 3,5 odsto BDP-a, uz dodatnih 1,5 odsto za infrastrukturna ulaganja.
Predstojeći sukobi sa EU
Babiš sada zauzima konfrontacioniji stav prema EU, obećavajući da će odbiti plan Unije o uvođenju sistema dozvola za emisiju ugljenika za domaćinstva, što bi moglo dovesti do pravnog sukoba sa Briselom, piše Rojters.
U nacrtu programa stoji da je Evropski zeleni dogovor o dekarbonizaciji "neodrživ", a cilj da se do "2035. godine ukine prodaja automobila na benzin i dizel – ‘neprihvatljiv’".
Babiš je ponovio da članstvo u EU i NATO-u nije upitno.
"Naša orijentacija je jasna, ali nećemo tamo biti samo reda radi... i u Evropskom savjetu i u NATO-u borićemo se za naše interese", rekao je Babiš novinarima.
On zagovara EU u kojoj glavnu riječ imaju države članice, a ne Evropska komisija. Tokom njegovog prethodnog mandata, Komisija je utvrdila da je bio u sukobu interesa zbog vlasništva nad velikim poljoprivrednim i hemijskim koncernom.
Babiš je saveznik mađarskog premijera Viktora Orbana i pristalica Višegradske grupe, u kojoj su i Mađarska, Slovačka i Poljska. Grupa je duboko podijeljena po pitanju ruske agresije na Ukrajinu - dok je Poljska oštro protiv Rusije, Mađarska i Slovačka zauzimaju blago proruske stavove.
Deficiti će vjerovatno rasti
Odlazeća vlada uspjela je da smanji budžetski deficit sa 5 odsto na 2 odsto BDP-a.
Analitičari procjenjuju da bi Babiševi planovi, smanjenje poreza za kompanije, povećanje plata u javnom sektoru, ograničavanje starosne granice za penzionisanje i subvencionisanje cijena energije, mogli koštati državu milijarde eura, bez jasnog plana finansiranja.
Tri partije su se dogovorile da zadrže deficit ispod EU granice od 3 odsto BDP-a. Koalicija se takođe obavezala da neće preduzimati korake ka uvođenju eura i predložila da se češka kruna unese u ustav kao trajna valuta, iako je zemlja formalno obavezna da jednog dana usvoji euro.
Bonus video:
