U decenijama po završetku Drugog svjetskog rata, CIA i druge američke agencije angažovale su najmanje 1.000 nacista kao špijune i obavještajce tokom Hladnog rata, pokazuju nedavno otkriveni zapisi i intervjui.
U zenitu Hladnog rata 1950-ih godina, rukovodioci obavještajnih službi kao što su Alen Dals iz Centralne obaveštajne agencije (CIA) i Džej Edgar Huver iz Federalnog istražnog biroa (FBI), energično su angažovali nekadašnje naciste svih kategorija kao tajne, antisovjetske špijune, prenosi danas list "Njujork tajms" pozivajući se na objelodanjene podatke.
Dokazi o povezanosti američke vlade sa nacističkim špijunima počeli su da izbijaju na vidjelo još '70-ih godina, ali na hiljade zapisa iz objelodanjenih dokumenata, zajedno sa intervjuima sa mnogobrojnim sadašnjim i bivšim vladinim zvaničnicima, danas pokazuju da je vladino angažovanje nacista bilo "daleko dublje" nego što se ranije znalo.
Saznaje se i da su zvaničnici nastojali da zabašure te veze tokom najmanje pola vijeka poslije rata, navodi se u tekstu njujorškog lista.
Tokom 1980-ih, pozivajući se na "zaštitu povjerljivosti podataka", zvaničnici FBI čak ni lovcima na naciste pri američkom Ministarstvu pravde nisu željeli da kažu šta znaju o 16 osumnjičenih nacista koji žive u SAD, a koji su tada, zapravo, svi radili kao obavještajci FBI.
Ričard Brajtman, profesor holokausta na Američkom univerzitetu i član vladinog tima za objelodanjivanje dokumenata o ratnim zločinima, kaže da je moralnost regrutovanja bivših nacista rijetko kada uzimana u obzir.
"Sve je to proizišlo iz neke vrste panike, straha da su komunisti strahovito moćni i da mi nijesmo imali dovoljno aduta", objašnjava on.
Američke obavještajne službe su vjerovale da je vrijednost koju je imala upotreba bivših nacista protiv Rusa odnosila prevagu nad onim što je jedan zvaničnik nazvao "moralnim propustima" u njihovoj službi Trećem rajhu.
Tako je CIA je unajmila jednog bivšef oficira SS snaga kao špijuna tokom 1950-ih, iako je zaključila da je on vjerovatno kriv za "manje ratne zločine".
Neki među angažovanim špijunima su, međutim, prije toga bili na vrlo visokim pozicijama u nacističkoj hijerarhiji, a jedan od njih je SS oficir Oto fon Bolšving, nekadašnji mentor i glavni pomoćnik Adolfa Ajhmana, tvorca antijevrejskog plana "Konačno rešenje".
Podaci pokazuju da je CIA poslije rata ne samo unajmila njega kao špijuna u Evropi, već ga je preselila zajedno sa porodicom u Njujork 1954.
Nacistički špijuni su za američke agencije 1950-ih i 1960-ih obavljali razne zadatke - od opasnih do trivijalnih, pa su tako obučavani za mogući napad SSSR-a, angažovani za proučavanje poštanskih marki sovjetskog bloka u potrazi za skrivenim značenjem ili infiltrirani u zone pod ruskom kontrolom, mada su se mnogi pokazali nedoraslim zadacima.
"Američke službe su direktno ili indirektno unajmile veliki broj bivših zvaničnika nacističke policije i istočnoevropskih kolaboracionista koji su očigledno bili krivi za ratne zločine, a informacije koje su govorile da je riječ o iskompromitovanim osobama bile su lako dostupne", kaze Norman Goda, istoričar sa Univerziteta na Floridi.
Goda, koji je član tima za objelodanjivanje tajnih podataka, smatra da je ukupan broj nacista kojima je poverena uloga špijuna vjerovatno i mnogo veći, ali da mnoga dokumenta ostaju u tajnosti i dan danas, zbog čega je nemoguće utvrdi njihov tačan broj.
Koliko je poznato, nijedan od špijuna danas nije živ, navodi "Njujork tajms", uz napomenu da CIA nije željela da da komentar za ovaj članak.
Bonus video:
