Naziv “Zora odiseje”, koji je vojska Sjedinjenih Država dala operaciji nametanja zone zabrane letenja nad Libijom, zvuči kao početak duge avanture, primjećuje se u članku internet izdanja magazina „Wired“.
Međutim, zvaničnici američkog ministarstva odbrane insistiraju da taj naziv nema nikakvo skriveno značenje. Ono je samo proizvod polu-nasumičnog biranja imena kakvo se praktikuje u Pentagonu.
Svaka komanda u velikom aparatu Stejt departmenta dobija nizove grupacija od po dva slova, koje mogu da upotrijebe za nazive svojih operacija od dvije riječi.
U okviru tog sistema, komanda za Afriku, koja je nadležna za vazdušne napade na Libiju, dobila je tri niza riječi koje počinju slovima između JF-JZ, NS-NZ i OA-OF, što daje ukupno oko 60 riječi.
Stoga su oni koji su zaduženi za davanje imena sve ovo pregledali, a pošto su nedavne aktivnosti počinjale na NS, sada su prešli na O.
Tako se došlo do “Odiseje”. Druga riječ je odabrana izvlačenjem iz šešira i tako je nastala “Zora odiseje”, naziv lišen svakog namjernog značenja.
Kako se biraju imena operacija
Prema knjizi “Kako se biraju imena operacija” potpukovnika Gregorija Siminskog, moderni sistem izbora imena vojnih operacija nastao je nakon loših propagandnih iskustava sa nazivima kao što su “Operacija Ubica”, ili “Operacija Razbijač” u Korejskom i Vijetnamskom ratu.
Pentagon je, kako piše Wired, 1972. godine objavio i prve smjernice o tome kako imena operacija mogu biti birana i stvorio sistem od dva slova 1975. godine. Komande međutim i dalje moraju biti veoma oprezne povodom toga koje riječi biraju u okviru ovog sistema.
Zvanične smjernice, naime, zabranjuju upotrebu “poznatih robnih marki”, a takođe i upotrebu “egzotičnih” i “banalnih” reči.
Zbog loših iskustava sa “Razbijačem” i “Ubicom” nije dopuštena ni upotreba riječi koje sugerišu “nivo agresije nespojiv sa tradicionalnim američkim idealima ili aktuelnom spoljnom politikom.“ Pored toga, nazivi ne smiju ni da vrijeđaju američke saveznike, “zemlje slobodnog svijeta” kao ni ma koju “grupu, sektu ili vjeroispovest”.
Greške su ipak i dalje moguće. Jedna vojna jedinica je operaciju u Hondurasu nazvala „blještave staze“, što je slično imenu jedne peruanske terorističke grupe.
Sistem sa dva slova nije, međutim, i jedini način za odabir imena, podsjeća magazin.
Za veće operacije, kao što su bile “Pustinjska oluja“ i „Pustinjski štit“ u Persijskom zalivu, komandanti su odabrali imena koja su im dobro zvučala i za koja su vjerovali da će dobro djelovati na javnost - pristup koji, po Seminskom, postoji od kako je invazija na Panamu iz “Plave kašike” preimenovana u “Pravednu stvar”.
Koalicioni saveznici imaju sopstvena imena operacija. Britansko ministarstvo odbrane nazvalo je svoje učešće u zoni zabrane letjenja “Operacija Elami”; Kanađani svoje akcije zovu “Operacija mobilni”.
Francuska izgleda da je jedini koalicioni partner koji se odlučuje za poetska imena. Ona operaciju u Libiji naziva “Haramatan”, što ja naziv za “suv, topao vetar koji duva sa sjeveroistoka ili istoka u zapadnoj Sahari”.
Milosrdni anđeo u SRJ
Operacija u kojoj su avioni NATO snaga 1999. godine bombardovali ciljeve u Srbiji i Crnoj Gori poznata je pod različitim nazivima.
U Srbiji i Crnoj Gori je najčešće korišćen naziv „Milosrdni anđeo“, mada je zvanični naziv operacije bio „Allied Force“ odnosno „Saveznička snaga“ a kasnije je promijenjen naziv u „Joint Guardian“ što u prevdu znači „Zajednički zaštitnik“.
Srpski mediji su spekulisali da je zabunu izazvao kineski predsjednik Điang Cemin.
Naime, američka komponenta koja je činila "Savezničku snagu" zvala se "Plemeniti nakovanj" (Noble Anvil). Cemin je, navodno, tokom posjete Italiji marta 1999. napravio grešku u izgovoru i tako je "noble anvil" postao "noble angel" (plemeniti anđeo).
U jednoj od teorija naziv „Milosrdni anđeo“ dovodi se u vezu sa imenom britanskog humanitarnog konvoja, koji je aprila 1998. godine posjetio Kosovo.
Misija, je u medijima nazvana i "Operacija anđeo", od britanskog originala "Operation Angel's mission of mercy" („Operacija anđeoska mislosrdna misija“).
Galerija
Bonus video:
