Od trenutka kada je izašao iz aviona u Moskvi ove nedjelje, visoki kineski diplomata Vang Ji je isticao prijateljstvo Kine sa Rusijom.
Bilateralni odnos je “zreo” i “stamen kao planina Tai”, rekao je ruskom predsjedniku Vladimiru Putinu, pominjujući svetu planinu u istočnoj kineskoj provinciji Šandong.
Vang je posjetom Moskvi zaključio nedjelju šatl diplomatije u okviru koje je posjetio Francusku, Italiju, Njemačku i Mađarsku, a kulminirala je jučerašnjim objavljivanjem mirovnog predloga za Ukrajinu.
Međutim, za njegove zapadnoevropske kolege, Vangove tople poruke ruskim domaćinima samo su pojačale strepnju povodom bliskosti Pekinga i Moskve i podrile njegove tvrdnje o neutralnosti prema ratu u Ukrajini.
Zapadne diplomate i analitičari kažu da su napori Kine da se predstavi kao mirotvorac u evropskom sukobu odraz namjere da uglanca svoj imidž prije nego promjena stava, dok nastoji da se pozicionira kao lider novog multipolarnog svjetskog poretka.
Kina je juče pozvala na sveobuhvatnu obustavu vatre u okviru plana od 12 tačaka, u predlogu koji je Ukrajina odbila ukoliko on ne podrazumijeva da Rusija povuče trupe na granice uz 1991.
Međutim, predsjednik Ukrajine Volodimir Zelenski je pozdravio neke elemente kineskog predloga, ali je rekao da samo zemlja u kojoj se vodi treba da bude inicijator mirovnog plana. Zelenski je rekao i da planira da se sastane sa kineskim predsjednikom Sijem Đinpingom, ali ne i kada bi moglo doći do susreta.
U dokumentu ministarstva spoljnih poslova, Peking je pozvao obje strane da pristanu na postepenu deeskalaciju, upozorio da se ne pribjegava upotrebi nuklearnog oružja i poručio da sukob nikome ne donosi korist. Ovaj plan je uglavnom potvrda stava Kine otkad je Rusija počela invaziju.
Sumnju u neutralnost Kine pojačavaju i tvrdnje da ona razmišlja da pošalje oružje Rusiji, što Peking poriče.
Državni sekretar SAD Entoni Blinken rekao je juče da nijedna članica Savjeta bezbjednosti Ujedinjenih nacija ne bi trebalo da poziva na mir dok istovremeno podržava ruski rat protiv Ukrajine.
Zapadne sile su poslale Ukrajini oružje u vrijednosti od više milijardi dolara otkad je Rusija izvršila invaziju. SAD, Njemačka i druge zapadne države su posljednjih dana upozoravale Kinu da ne prodaje oružje Rusiji, poručujući da bi takav potez imao teške posljedice. Kina je odbacila te optužbe rekavši da SAD nisu u poziciji da nešto traže od Pekinga.
Nema sumnje da bi bilo kakav ozbiljan potez Kine u cilju rješavanja najkrvavijeg evropskog sukoba od Drugog svjetskog rata bio široko pozdravljen, ali mnoge diplomate i posmatrači prilika u Kini kažu da će ona, kad zagusti, ostati uz Rusiju
Mirovna ponuda Kine ukazuje na pokušaj da popravi odnose sa nekim zapadnim državama, posebno u Evropi, prije nego na neki veliku promjenu politike, kažu evropske diplomate, dok retorička uzvišenost ima za cilj da ospori svjetski poredak na čelu sa SAD. Namjera je takođe da se izgradi narativ kod kuće o Siju kao o globalnom lideru koji rješava probleme na početku trećeg predsjedničkog mandata a Kina se trudi da oživi ekonomiju koja je izgubila zamah usljed ograničenja zbog kovida-19.
”Mirovni napori Kine će trenutno ostati na retoričkom nivou”, rekao je Li Mingđijang, vanredni profesor međunarodnih odnosa na Fakultetu međunarodnih studija S. Radžaratnam u Singapuru.
”Teško je zamisliti da Kina preduzme akciju posredovanja između Rusije i Ukrajine u skorije vrijeme... to je mala promjena stava Kine, a ne nikakvo suštinsko prilagođavanje politike prema ratu”, rekao je.
Nema sumnje da bi bilo kakav ozbiljan potez Kine u cilju rješavanja najkrvavijeg evropskog sukoba od Drugog svjetskog rata bio široko pozdravljen, ali mnoge diplomate i posmatrači prilika u Kini kažu da će ona, kad zagusti, ostati uz Rusiju, navodi Rojters.
Taj skepticizam je pojačala Vangova izjava u srijedu u Moskvi da Kina želi da “produbi” odnose i Putinova objava da će Si uskoro posjetiti Moskvu.
Od početka rata, nakon što su Peking i Moskva objavili partnerstvo “bez granica”, Si je redovno razgovarao sa Putinom, ali nijednom sa Zelenskim, niti je osudio invaziju.
Tokom 2022, kineski uvoz ruske robe je skočio, dok je trgovina sa Ukrajinom oslabila.
Ipak, malo je vjerovatno da će Kina u skorije vrijeme poslati vojnu pomoć Rusiji, makar ne otvoreno, kažu eksperti i diplomate.
Kineska mirovna diplomatija možda, takođe, ima za cilj da pomogne Rusiji da nađe izlaz iz sukoba koji bi izbjegao katastrofu za Putinov režim, piše “Fajnenšl tajms”.
”Ako zapadna vojna pomoć Ukrajini poveća vjerovatnoću ruskog poraza, međunarodna zajednica bi trebalo da očekuje snažnije napore Kine da spriječi taj ishod”, rekao je Tong Žao, ekspert za nuklearno naoružanje iz Karnegi zadužbine za međunarodni mir.
”Na kalkulacije Kine utiču napori Amerike da povuče jasniju crvenu liniju za Kinu”, rekao je Žao, misleći na upozorenja SAD o oružju.
”Kina nastoji da uspostavi ravnotežu između stabilizovanja svojih odnosa sa Vašingtonom i sprečavanja poraza Moskve”.
NATO i EU su juče odbacili mirove napore Kine.
”Pozicija Kine polazi od pogrešnog fokusa na takozvane ‘legitimne bezbjednosne interese i brige’ strana, što implicira opravdanje za ilegalnu invaziju Rusije i zamagljuje uloge agresora i žrtve”, rekla je Nabila Masrali, spoljnopolitička portparolka EU.
Predsjednica Evropske komisije Ursula fon der Lajen je saopštila da je stav Kine sve samo ne neutralan.
”To nije mirovni plan nego principi, koji se moraju posmatrati sa određenom pozadinom. A to je da je Kina zauzela stranu, potpisujući, na primjer, neograničeno prijateljstvo neposredno prije početka ruske invazije na Ukrajinu”, rekla je Fon der Lajenova na konferenciji za novinare u Estoniji.
”Kina nema puno kredibiliteta”, rekao je generalni sekretar NATO-a Jens Stoltenberg komentarišući najnoviji zvanični dokument.
”Oni nisu osudili ilegalnu invaziju na Ukrajinu”.
Diplomatska akcija Kine obuhvata i objavljivanje dokumenta u utorak o Globalnoj bezbjednosnoj inicijativi, što je Sijev najvažniji bezbjednosni predlog čiji je cilj da podrži princip “nedjeljive bezbjednosti”. Prema konceptu koji je podržala Rusija, nijedna zemlja ne može da jača sopstvenu bezbjednost na štetu drugih.
Eksperti i nekoliko zapadnih diplomata su kazali da ta inicijativa djeluje kao dodatni napor Kine da se pozicionira kao mirotvorac dok uspostavlja alternativni globalni okvir onome kojim dominiraju SAD.
”Najveći doprinos koji bi Kina mogla da da je da uskrati podršku Rusiji, da traži od Rusije da povuče trupe, izađe iz Ukrajine i da Kina podrži Ukrajinu finansijski”, rekao je jedan evropski diplomata koji je želio da ostane anoniman.
”Ali to sada nije realno”, dodao je.
Kina u principu podržava mir, ali analitičari i diplomate kažu da ona ne želi kraj ukrajinskog rata koji bi ugrozio Putina ili njegov režim, s obzirom na rizik od nestabilnosti u zemlji sa kojom dijeli više od 4.000 kilometara granice.
”Za Peking, ključno pitanje nije da li bi rat trebalo da se okonča, nego kako bi trebalo da se okonča”, rekao je Bendžamin Herskovič, naučni saradnik Australijskog nacionalnog univerziteta.
”Kina i dalje vidi Rusiju kao centralni element svoje sveobuhvatne strategije da oslabi američku moć i uticaj i izgradi multipolarni svijet”, rekao je.
Promjena u odnosima sa EU
”Fajnenšl tajms” piše da Kina teži da oživi strane investicije i trgovinu i zadrži pristup evropskoj naprednoj tehnologoji pošto američke crne liste blokiraju njen pristup ključnim zalihama.
”Ukrajinski rat je igrao ključnu ulogu u pogoršanju odnosa Kine sa Evropom”, rekao je Li Minđijang, profesor na Tehnološkom univerzitetu Nanjang u Singapuru. Dodao je da je to glavni faktor zbog kojeg se Kina našla u defanzivnom položaju i da sada želi da uradi nešto da to promijeni.
Odnosi Kine sa Evropom nisu onakvi kakve bi oni željeli, ali takođe nisu tako loši kao što ih predstavljaju zapadni komentatori
”Vidim veliku promjenu u EU prema Kini”, rekao je Mark Gitentsajn, američki ambasador u EU. Ljudi kojima je djelovalo da smo histerični u vezi sa Kinom... više uopšte nemaju taj osjećaj”.
Kako su odnosi SAD i Kine već bili na najnižem nivou u posljednjih deset godina, naročito nakon što je Vašington ovog mjeseca oborio navodno špijunski balon, Vang je svoju inicijativu fokusirao na EU i sastao se sa njemačkim kancelarom Olafom Šolcom, francuskim predsjednikom Emanuelom Makronom i ukrajinskim ministrom spoljnih poslova Dmitrom Kulebom između ostalih lidera.
Ališa Kerns, predsjedavajuća Odbora za spoljnu politiku britanskog parlamenta, kaže da Vangova ofanziva šarma nikoga ne može ubijediti. “Sa razlogom ne postoje priče iz djetinjstva o vukovima koji se pretvaraju u ljupke bake, samo se oblače kao one da bi postigli svoje ciljeve”, dodala je.
Međutim, kako ističe “Fajnenšl tajms”, takođe postoje znakovi da se vraća interesovanje evropskog privatnog sektora za kinesko tržište i da je izvršni direktor “Folksvagena” Oliver Blum bio među prvim multinacionalnim rukovodiocima koji su posjetili Kinu pošto je ukinula režim nultog kovida u decembru.
”Odnosi Kine sa Evropom nisu onakvi kakve bi oni željeli, ali takođe nisu tako loši kao što ih predstavljaju zapadni komentatori”, kaže Rajan Has, ekspert za Kinu na Brukings insitututu.
I Jun Sun, ekspertkinja za Kinu u Stimson centru u Vašingtonu, smatra da Kinezi žele bolje odnose sa Evropom, ali takođe ne žele da ukrajinski rat ode u pravcu da Rusija bude potpuno poražena.
”Kini je veoma jasan nivo Putinove opsesije povodom ovog rata i nivo spremnosti Ukrajine da nastavi borbu. A zapadna podrška Ukrajini je i dalje tu”, kaže Aleksandar Gabuev iz Karnegi zadužbine.
Li sa Nanjang tehnološkog univerziteta smatra da Kina, da bi značajnije popravila odnose sa Evropom, treba da preduzme neku akciju umjesto da usvaja politička dokumenta.
”Ako Kina poveća saradnju sa Ukrajinom, to bi bilo od pomoći. Čak i samo telefonski razgovor”.
“Špigl”: Kina pregovara sa Rusijom o kupovini dronova
Njemački časopis “Špigl” objavio je juče da Rusija pregovara sa jednim kineskim proizvođačem o kupovini 100 dronova koji bi trebalo da budu isporučeni u aprilu.
Časopis navodi da je kineski proizvođač “Xian Bingo Intelligent Aviation Technology” saopštio da je spreman da napravi 100 prototipova svog drona “ZT-180”, za koji “Špigl” navodi da može da nosi bojevu glavu od 35-50 kg.
”Rekao sam predstavnicima Kine da je to neprihvatljivo”, kazao je njemački kancelar Olaf Šolc za televiziju ZDF u četvrtak kada je upitan o manje konkretnim izvještajima da bi Kina mogla pomoći Rusiji.
”Špigl” je objavio da je dron sličan iranskom “šahid-136”, kojim je Rusija izvela bezbroj napada na Ukrajinu, izazivajući hiljade žrtava i uništavajući civilnu infrastrukturu.
Časopis navodi da “Bingo” planira da uspostavi proizvodnu lokaciju u Rusiji, gdje bi moglo da se proizvodi do 100 dronova mjesečno.
Bonus video:
