Vođa militanata Abdulah Odžalan, koji se nalazi u zatvoru, pozvao je juče svoju Radničku partiju Kurdistana (PKK) da položi oružje, što bi moglo okončati njen 40-godišnji sukob sa Ankarom i imati dalekosežne političke i bezbjednosne posljedice za region.
Ako liderstvo PKK posluša apel svog osnivača, što nije izvjesno, turski predsjednik Redžep Tajip Erdogan dobio bi istorijsku priliku da umiri i razvije jug Turske, gdje je nasilje odnelo na hiljade života i devastiralo regionalnu ekonomiju, ocjenjuje agencija Rojters.
Za susjednu Siriju, nova administracija mogla bi pojačati kontrolu nad kurdskim sjeverom i ujediniti naciju razjedinjenu građanskim ratom, dok bi ujedno bio eliminisan i stalni izvor napetosti u kurdskom, naftom bogatom sjevernom Iraku, gde je PKK postavio svoje baze prije dvije decenije.
“Pozivam na polaganje oružja i preuzimam istorijsku odgovornost za ovaj poziv”, naveo je Odžalan u pismu koje su objavili članovi turske prokurdske DEM partije.
On želi da njegova partija održi kongres i zvanično se raspusti, prenijeli su članovi DEM-a.
Delegacija DEM-a posjetila je Odžalana u četvrtak u njegovom zatvoru na ostrvu Imrali u Mramornom moru, gdje se nalazi u gotovo potpunoj izolaciji od 1999. godine.
U prvoj reakciji iz Erdoganove vladajuće Stranke pravde i razvoja (AKP), zamjenik predsjednika Efkan Ala izjavio je da bi Turska bila “oslobođena svojih okova” ako bi PKK zaista položio oružje i raspustio se.
PKK je od strane Turske i njenih zapadnih saveznika proglašen terorističkom organizacijom.
Više od 40.000 ljudi izgubilo je život od 1984. godine, kada je PKK započeo svoju oružanu kampanju za etničku kurdsku domovinu u jugoistočnoj Turskoj. Od tada se organizacija udaljila od separatističkih ciljeva i umjesto toga traži veću autonomiju za jugoistočnu Tursku i veća prava za Kurde.
Odžalan, koga prokurdski politički pokret veliča, ali koga većina Turaka prezire zbog pokretanja sukoba 1984. godine, uputio je ovaj poziv četiri mjeseca nakon što ga je na to podstakao Erdoganov saveznik.
Odžalan je uhapšen u Keniji od strane turskih specijalnih snaga 1999. godine. Uprkos tome što je u zatvoru, i dalje je imao značajan uticaj, ali nije jasno koliko moći sada zadržava nad PKK, čiji su borci uglavnom bazirani u planinama sjevernog Iraka.
Ideju o ponovnom angažovanju s Odžalanom pokrenuo je u oktobru neočekivano političar - Devlet Bahčeli, lider ultranacionalističke partije i glavni saveznik Erdogana u parlamentu, koji je šokirao zemlju predlogom da Odžalan bude oslobođen ako uspije da natjera PKK da okonča pobunu.
U svojoj poruci, Odžalan je pozvao Tursku da pokaže poštovanje prema etničkim manjinama, slobodi izražavanja i pravu na demokratsko samoorganizovanje.
“Jezik epohe mira i demokratskog društva mora biti razvijen u skladu s ovom realnošću”, napisao je Odžalan u svom pismu, dodajući da je oružana borba “došla do kraja” i da je potrebno da bude okončana.
Neki analitičari smatraju da je rastuća regionalna nestabilnost podstakla naglu promjenu stava turske vlade prema Odžalanu. Vlada je krajem decembra prvi put dozvolila opozicionoj DEM partiji da ga posjeti, ubrzo nakon pada Bašara Al-Asada.
Erdogan je izjavio da veruje da će “na kraju bratstvo, jedinstvo, zajedništvo i mir pobijediti”. Ali, ako taj put bude blokiran, rekao je: “Nećemo oklijevati da upotrebimo gvozdenu pesnicu naše države obavijenu u somotsku rukavicu”.
Nakon objavljivanja Odžalanovog apela, hiljade ljudi okupile su se u Dijarbakiru, pretežno kurdskoj provinciji u centralnom dijelu zemlje, mašući crvenim, žutim i zelenim kurdskim zastavama.
Reakcije su bile podeljene - dok su neki pozdravili poziv kao korak ka miru, drugi su ga odbacili kao pogrešan potez.
“To je dobro. To je vrijedno”, rekao je za Rojters Mehmet Kaja, 54-godišnji trgovac. “Nadamo se da će ovo donijeti mir. Želimo mir i spokoj”.
Drugi su u potpunosti odbacili Odžalanov apel.
“Ovo nije pravi korak”, rekao je Mustafa Ogut. “I prije su željeli da polože oružje. Uradili su to, ali nije uspjelo. Ovo je pogrešan potez”.
Politički analitičari ostali su skeptični prema namjerama turske vlade.
“Odžalan je uputio istorijski poziv na mir, ali nije jasno da li Ankara zaista želi dogovor ili sprovodi sebičan politički manevar”, rekao je Volfango Pičoli, iz političke konsultantske firme Teneo.
“Čak i u najoptimističnijem scenariju, rješavanje ovog višeslojnog sukoba moglo bi trajati godinama”.
Bonus video:
