Koja je uloga novinarstva kada se palestinski reporteri tretiraju kao kriminalci i ostavljaju da umru? Razgovarao sam prošlog oktobra s novinarom Hosamom Šabatom. On je opisao porodice koje u sjevernoj Gazi pakuju ono malo što im je preostalo, dok je Izrael počinjao da sprovodi svoj “plan generala”. Šest mjeseci kasnije, Šabat je bio mrtav - ubio ga je Izrael, optuživši ga da je operativac Hamasa.
Izrael ne pokušava da sakrije ta ubistva. Umjesto toga, često unaprijed ocrni svoje žrtve - označavajući novinare kao “teroriste”, što su optužbe koje se rijetko potkrepljuju dokazima. Takve etikete služe jasnoj svrsi: da se novinarima oduzme status civila i da njihovo ubistvo djeluje moralno prihvatljivo. Novinari nisu legitimne mete. Njihovo ubijanje je ratni zločin.
Najnoviji talas je potresao svijet: pet novinara Al Džazire ubijeno je u novinarskom šatoru u gradu Gaza, među njima i Anas al Šarif, čije je lice postalo prepoznatljivo svima koji su izbliza pratili dešavanja u Gazi. I Ujedinjene nacije i Komitet za zaštitu novinara (CPJ) upozorili su da je život Al Šarifa u opasnosti. Nekoliko sedmica kasnije, bio je mrtav.
U međuvremenu, raste konsenzus da je Gaza mjesto genocida koji se prenosi uživo. Ipak, u Njemačkoj, zemlji koja se ponosi time što je naučila lekcije iz sopstvene genocidne prošlosti, neke od najuticajnijih medijskih institucija odigrale su ulogu u omogućavanju izraelskih postupaka. Neki njemački novinari čak su i opravdavali ubijanje svojih palestinskih kolega.
Najupečatljiviji primjer je Aksel Špringer, najveći evropski izdavač i vlasnik “Bilda”, najtiražnijeg njemačkog lista. Nekoliko sati nakon što je objavljeno da je Al Šarif ubijen, “Bild” je objavio njegovu fotografiju uz naslov: “Terorista prerušen u novinara ubijen u Gazi” (koji je kasnije promijenjen u “Novinar koji je ubijen navodno je bio terorista”).
Otprilike sedmicu ranije, “Bild” je objavio još jedan tekst: “Ovaj fotograf iz Gaze režira Hamasovu propagandu”. Članak je targetirao palestinskog fotografa Anasa Zajeda Fteihe, optužujući ga da je inscenirao slike izgladnjelih Palestinaca kao dio Hamasove kampanje, uprkos dokazima da su ljudi na fotografijama zaista bili gladni i čekali hranu. U tekstu je Fteihova titula novinara stavljena pod navodnike, što je impliciralo da on nije pravi novinar i da su slike gladi prenaglašene izmišljotine.
Priču iz “Bilda”, zajedno sa sličnim tekstom u liberalnom “Zidojče cajtungu” (SZ), izraelsko Ministarstvo spoljnih poslova brzo je istaklo na mreži Iks, navodeći ih kao dokaz da Hamas manipuliše svjetskim mnjenjem. Fteiha je označen kao “mrzitelj Izraela i Jevreja” koji služi Hamasu. Ubrzo se pridružila i Fondacija za humanitarnu pomoć Gazi, a potom i desničarski influenseri.
U ovom slučaju, njemački mediji su postali direktan kanal za izraelske stavove, koji su brzo reciklirani na međunarodnoj sceni i prepakovani kao “dokaz”. Fteiha je na to odgovorio: “Ja ne stvaram patnju. Ja je dokumentujem”. Nazivati njegov rad “Hamasovom propagandom”, dodao je, “zločin je protiv samog novinarstva”.
Samo nekoliko dana prije nego što su objavljeni tekstovi u “Bildu” i “SZ-u”, jedno od najvećih njemačkih novinarskih udruženja, Deutscher Journalisten-Verband (DJV), izdalo je saopštenje upozoravajući na “manipulaciju” u novinskoj fotografiji. U njemu se posebno dovodila u pitanje autentičnost snimaka koji prikazuju iscrpljenu djecu u Gazi, uz tvrdnju da njihovo stanje “očigledno nije posljedica gladi u Gazi”. DJV za ovu tvrdnju nije ponudio nikakve dokaze, uglavnom zato što takvi dokazi ne postoje.
Suočeno s kritikama na internetu, udruženje se pozvalo na julski članak u “Frankfurter algemajne cajtingu”, čiji je autor spekulisao da li su snimci izgladnjele novorođenčadi zaista posljedica gladi - ili pak postojećih oboljenja poput cistične fibroze. U tekstu se sugerisalo da su mediji bili ili nemarni ili manipulativni kada su te fotografije objavili bez dodatnih objašnjenja. Izostavljena je činjenica da se glad i postojeća oboljenja ne mogu jasno razdvojiti, te da nijedno ranije oboljenje samo po sebi ne može izazvati tako ekstremnu izgladnjelost.
Pristrasnost nije nova pojava na njemačkoj medijskoj sceni. U Aksel Špringeru, podrška postojanju države Izrael nalazi se na drugom mjestu liste vodećih principa kompanije. U septembru prošle godine, “Bild” je pomogao da se poremete pregovori o prekidu vatre objavivši “ekskluzivni” izvještaj - odlomke iz Hamasove strategije koju su “Bildu” dostavili saradnici Benjamina Netanjahua. U tom izvještaju, “Bild” je tvrdio da Hamas “ne teži brzom okončanju rata”, što je oslobodilo Netanjahua svake odgovornosti za prekid pregovora u tom trenutku. (Na upite o toj priči, portparol “Bilda” je rekao je za magazin +972 da redakcija ne komentariše svoje izvore.)
Ubistvo novinara u Gazi jasno pokazuje jednu bolnu istinu: Izrael ne želi da išta ostane zabilježeno. Kada se bude pisala istorija ovog genocida, biće poglavlja o ulozi medija. Dio koji se odnosi na Njemačku biće neugodno velik
Ispostavilo se da je “Bild”uveliko pogrešno predstavio Hamasov dokument. Tajming nije mogao više ići u prilog Netanjahuu: priča je objavljena u trenutku kada su masovni protesti vršili pritisak na njega. Ubrzo nakon što je tekst “Bilda” objavljen, Netanjahu ga je citirao na sjednici vlade kako bi demonstrante predstavio kao pione Hamasa. Članak “Bilda” i dalje je dostupan na internetu, bez ispravki.
Problem, međutim, seže daleko izvan “Bilda” i Aksel Špringera. U tradicionalnim njemačkim medijima, propusti da se obezbijedi činjenično utemeljeno i uravnoteženo izvještavanje o Izraelu i Palestini široko su rasprostranjeni - i postali su upadljivo očigledni nakon napada 7. oktobra. Izmišljene tvrdnje, poput one da je Hamas obezglavio 40 beba, zajedno s nizom drugih namjerno plasiranih dezinformacija, i dalje ostaju neispravljene.
Mediji širom političkog spektra u Njemačkoj rutinski izostavljaju istorijski kontekst, palestinske žrtve prikazuju pasivnim, depolitizovanim jezikom i pokazuju gotovo slijepu vjeru u izraelsku vojnu “provjeru” - istovremeno ignorišući dobro dokumentovanu istoriju dezinformisanja od strane izraelskih državnih izvora. U januaru je, navodno ljevičarski, “Tagescajtung” objavio tekst pod naslovom: “Mogu li novinari biti teroristi?” U članku se izraelska vojska citira četiri puta - a nije citiran nijedan novinar iz Gaze.
U čitavom njemačkom medijskom prostoru, takvi narativi doprinose oduzimanju kredibiliteta palestinskim novinarima, a, u najgorem slučaju, Izraelu pružaju gotova opravdanja za njihovo napadanje.
Njemačko obećanje “nikad više” trebalo bi da ima težinu, s obzirom na njenu duboko genocidnu prošlost. Ipak, ono zvuči prazno kada dominantni mediji u zemlji peru ili plasiraju propagandu kako bi legitimisali masovno ubijanje u Gazi. To nije novinarstvo u službi istine - to je novinarstvo u službi nasilja. Prekid ovog ciklusa zahtijevao bi ozbiljno suočavanje s uređivačkim kulturama i političkim lojalnostima koje su omogućile da se njemačko novinarstvo na ovaj način pretvori u oružje.
Ubistvo novinara u Gazi jasno pokazuje jednu bolnu istinu: Izrael ne želi da išta ostane zabilježeno. Kada se bude pisala istorija ovog genocida, biće poglavlja o ulozi medija. Dio koji se odnosi na Njemačku biće neugodno velik. Niko ne bi smio tvrditi da nije vidio da se to dešava.
Autor je novinar iz Berlina
Komentar je objavljen u “Gardijanu”
Prevod: A. Š.
Bonus video:
