Stanovnici Damaska danas su gomilali zalihe, a neki su napustili domove blizu potencijalnih meta dok su američki zvaničnici opisivali planove za multinacionalne udare na Siriju, koji bi mogli trajati danima.
Eksperti Ujedinjenih nacija za hemijsko oružje završili su drugu posjetu predgrađima pod kontrolom pobunjenika, tražeći dokaze o tome ko je izveo napad otrovnim gasom u kojem su prošle nedjelje poginule stotine ljudi.
Dok je šef UN Ban Ki Mun apelovao na jedinstvo svjetskih sila i zatražio dodatno vrijeme kako bi inspektori završili rad, SAD i njihovi saveznici u Evropi i na Bliskom istoku, saopštili su da su donijeli odluku i da se predsjednik Bašar al Asad mora suočiti sa odmazdom zbog korištenja zabranjenog oružja protiv sopstvenog naroda.
Sirijska vlada je optužila Britaniju, SAD i Francusku da pomažu „teroristima“ da koriste hemijsko oružje u toj zemlji i upozorila da će ona biti „groblje osvajača“.
Faisal Makad, zamjenik sirijskog premijera, rekao je da bi islamski ekstremisti mogli uskoro upotrijebiti to oružje „protiv naroda u Evropi“.
Prisustvo islamističkih ekstremista među pobunjenicima je odvratilo zapadne sile od naoružavanja Asadovih neprijatelja – ali sada kažu da moraju djelovati da bi zaustavili upotrebu otrvnog gasa.
Na sastanku u sjedištu UN u Njujorku, Britanija je izvršila pritisak na ostale četiri članice Savjeta bezbjednosti sa pravom veta da odobre akciju protiv Asada u cilju zaštite sirijskih civila. Taj potez će sigurno blokirati Rusija, a vjerovatno i Kina.
SAD i njihovi saveznici kažu da ih veto u UN neće zaustaviti. Zapadne diplomate ocjenjuju da je predložena rezolucija manevar da bi se izolovala Moskva i okupila koalicija za vazdušne napade. Arapske države, NATO i Turska, takođe su osudile Asada.
Vašington je više puta saopštio da predsjednik Barak Obama još nije odlučio kakvu akciju će narediti.
Jedan visoki američki zvaničnik je kazao da bi napadi mogli trajati nekoliko dana i da bi mogle učestvovati druge oružane snage.
Britanski šef diplomatije Vilijam Hejg je rekao da napad na Siriju nije iminentan i da bi se razgovori u UN mogli nastaviti „narednih dana“.
Hejg je kazao da bi Savjet bezbjednosti UN trebalo da „prihvati odgovornost“ oko Sirije a ako to ne učini, Britanija i njeni saveznici će djelovati samostalno.
„Ovo je prva upotreba hemijskog oružja u 21. vijeku,“ rekao je britanski šef diplomatije. „To mora biti neprihvatljivo. Moramo se suprotstaviti nečemu što je ratni zločin, zločin protiv čovječnosti.“
Takođe je rekao da bi bilo pogrešno predugo odlagati akciju.
Izvori u Londonu i Vašingtonu su ukazali da bi ograničeni napad mogao biti izveden prije kraja nedjelje, ali bi želja Britanije da pokaže da ne ignoriše UN mogla ugroziti taj plan.
Britanska vlada vjeruje da bi čak i bez nove rezolucije SB UN imala pravno ovlašćenje za upotrebu sile u odgovoru na upotrebu hemijskog oružja. Međutim, Banov specijalni izaslanik za Siriju, alžirski diplomata Lahdar Brahimi, upozorio je da je „međunarodno pravo jasno“ u vezi sa tim da je odobrenje SB neophodno za bilo kakvu vojnu akciju.
Na konferenciji za novinare u Hagu, šef UN je rekao da su inspektorima za oružje potrebna još četiri dana da završe istragu napada hemijskim oružjem. Očekuje se da će zapadne vojske čekati dok se oni povuku.
Pobunjenički borci i opozicioni aktivisti su pokazali inspektorima UN kuće u istočnom predgrađu Damaska, Zamalki, u kojem je ispušten gas prošle nedjelje. Eksperti su takođe pregledali i intervjuisali preživjele u bolnici.
Na amaterskom video snimku prikazan je konvoj bijelih džipova UN, u pratnji pobunjenika. Na jednom kamionetu je bio postavljen protivavionski top. Naoružani muškarci su se naginjali kroz prozor drugog. Narod je mahao dok su vozila prolazila.
U sirijskom građanskom ratu poginulo je više od sto hilajda ljudi od 2011. a milioni primorani da napuste domove, mahom prelazeći u Tursku, Liban, Jordan i Irak.
Sukob je pojačao tenzije između Asadovog sponzora Irana i Izraela, koji je bombardovao Siriju ove godine, i potpalio sektaško krvoproliće u Libanu i Iraku.
Iranski vrhovni lider, ajatolah Ali Hamnei, rekao je da bi akcija SAD bila „katastrofa za region.“
Nejasan samo tajming
Brojni faktori, uključujući vrijeme i procjenu sirijske vazdušne odbrane, mogu uticati na tajming napada. Analitičari očekuju lansiranje krstarećih raketa sa američkih brodova u Mediteranu.
Ulogu bi mogli igrati i avioni kao i snage iz ostalih članica NATO, prvenstveno Britanije i Francuske. Obama čeka izvještaj američke obavještajne službe, mada gotovo da nema sumnje kakvi će biti rezultati. Američki zvaničnici su već okrivili Asada za napade 21. avgusta.
Američki izvori su ukazali da obavještajni podaci sadrže presretnuti razgovor između sirijskih zvaničnika, ali da on ne sadrži nepobitni dokaz i da neće biti predstavljen javnosti. Na tajming bi mogao uticati i samit Grupe 20 u Sankt Peterburgu sljedećeg četvrtka.
Domaćin, ruski predsjednik Vladimir Putin, jasno je iznio svoj stav da zapadni lideri koriste ljudska prava kao izgovor za nametanje svoje volje drugim suverenim državama.
Ruski šef diplomatije Sergej Lavrov izjavio je da Britanija „prerano“ traži rezoluciju o „neophodnim mjerama“ za zaštitu sirijskih civila i da treba sačekati rezultate inspekcije UN. Rojters je prenio da je u Njujorku bilo tenzija između UN i zapadnih vlada.
Jedan zvaničnik UN je rekao: „UN osjećaju da zapadne sile ne dijele podatke i dokaze sa njima, što je problem. To na neki način podriva autoritet UN.“
Galerija
Bonus video:
