Ustavni sud potvrdio je da Binali (Deniz) Camgoz treba da bude izručen Turskoj, da takva odluka redovnih sudova ne krši Evropsku konvenciju i da je ustavna žalba njegovih branilaca u cjelosti neosnovana.
Tu odluku donijeli su još 3. oktobra 2023. godine, kada su odbili ustavnu žalbu Camgozovih branilaca, advokata Marka Radovića i Miloša Vuksanovića.
Sudije Ustavnog suda u odluci navode da su ispitale i ocijenile da su interpretacije redovnih sudova, koji su ranije donijeli odluku o izručenju Camgoza, saglasne sa Ustavom sa aspekta zaštite ljudskih prava i osnovnih sloboda.
Vijećem koje je donijelo tu odluku predsjedavala je sutkinja Desanka Lopičić, a činile su ga i sudije Milorad Gogić i Budimir Šćepanović.
Državljanin Turske, kojeg tamošnje vlasti potražuju zbog najtežih krivičnih djela, uhapšen je 6. jula 2022. godine u Podgorici, a iz Uprave policije tada je saopšteno da je kod sebe imao falsifikovani pasoš u koji je upisano ime Mehmet Ali Bayhan.
Prema pisanju tamošnjih medija, on je vođa organizovane kriminalne grupe, a u krivični dosije upisani su mu razni zločini - ubistva, ranjavanje, otmica, pritvor, iznuda i mučenje počinjeni u Izmiru i okolini, nezakonita naplata čekova i obveznica...
Iako su sudija za istragu, vijeća Višeg, Apelacionog i Ustavnog suda smatrale da je pretežnije postupanje po međunarodnoj obavezi izručenja od zaštite prava pojedinca, ministar pravde Andrej Milović nedavno je donio odluku da Camgoz ostane u Crnoj Gori.
Ne svete se politički
Sudije Ustavnog suda citiraju odluke svojih kolega iz nižestepenih sudova, pa naglašavaju da Camgoz ne uživa pravo azila na teritoriji Crne Gore, i da se krivična djela za koja se izručenje traži, ne smatraju političkim krivičnim djelima ili djelima povezanim sa takvim djelima, a pored toga ne radi se ni o krivičnim djelima koja se sastoje isključivo u povredi vojnih dužnosti:
“Iako je podnosilac u ustavnoj žalbi naveo povredu više ustavnih i konvencijskih prava, Ustavni sud prethodno ukazuje na praksu Evropskog suda koji je zauzeo pravni stav da postupci izručenja, ne ulaze u područje primjene člana 6 stav 1 Konvencije, osim izuzetno kada bi licu čije se izručenje traži u zemlji molilji bilo pričinjeno ili prijetilo ‘flagrantno uskraćivanje pravičnog suđenja’ (‘…a flagrant denial of a fair trial in the requesting country’)”, piše u odluci tog suda.
Oni obrazlažu da su nižestepene sudije cijenile navode žalbe istaknute u pravcu okolnosti koje se odnose na povredu elementarnih ljudskih prava Camgoza u slučaju da bude izručen nadležnim organima Turske, i da će biti izložen diskriminatornom tretmanu - ali je ocijenio da ovakvi navodi nisu osnovani.
“Ovo iz razloga što u konkretnom mora postojati realna opasnost od izlaganja riziku i posljedice moraju biti predvidive. Sud u konkretnom zahtijeva da se dokaže postojanje ozbiljnog osnova da se vjeruje da bi okrivljeni bio izložen stvarnom riziku od lošeg postupanja ukoliko bi bio izručen, tačnije, ne samo da se nalazi u stvarnom riziku od zabranjenog postupanja imajući u vidu opšte stanje u državi, već i da je taj rizik veći od rizika drugih kada se nalaze u sličnim okolnostima. Kako je naprijed navedeno izostalo u konkretnom slučaju, odnosno, kako dokazi u spisima predmeta, te i sve što je priloženo uz žalbu ne ukazuje na postojanje stvarnog rizika da će okrivljenom biti ugrožen život i bezbjednost ukoliko bude izručen Republici Turskoj, to su navodi žalbe u cjelosti bez osnova”, piše u odluci.
Ispunjene pretpostavke za izručenje
Citirajući ustavne i konvencijske norme kojima je propisano pravo na pravično suđenje, pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, ali i obavezu ekstradicije, sudije Ustavnog suda naglašavaju da je Viši sud utvrdio da su ispunjene zakonske pretpostavke za izručenje Camgoza.
“Te da je vijeće tog suda našlo da ne postoje okolnosti koje ukazuju da bi bio izložen progonu ili kažnjavanju zbog svoje rase, vjere, državljanstva, pripadnosti određenoj grupi ili zbog svojih političkih uvjerenja ili bi njegov položaj bio otežan zbog nekog od tih razloga, te da će isti imati adekvatan tretman pred nadležnim organima zemlje molilje, koji stav je u svom rješenju prihvatio i Apelacioni sud Crne Gore”, dodajući da taj stav redovni sudovi obrazlažu taksativnim ispunjenjem uslova iz odredbe člana 11 Zakona o međunarodnoj pravnoj pomoći u krivičnim stvarima.
“Pri čemu se sud posebno bavio analizom pravne kvalifikacije krivičnih djela koje se stavljaju na teret podnosiocu, kao i odmjeravanjem šta je u konkretnom slučaju pretežnije, da li postupanje po međunarodnoj obavezi izručenja ili zaštita prava pojedinca, naročito u kontekstu člana 3 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, koja na apsolutan način zabranjuje torturu, neljudski ili ponižavajući postupak nezavisno od ponašanja žrtve”.
1. juna 2023. godine sudije Apelacionog suda ocijenile su da nemaju uporište u bilo kojem dokazu koji se nalazi u spisima Camgozove odbrane, kojima je ukazano na loše zdravstveno stanje okrivljenog, ali i da je takvo stanje pogoršano nemarnim odnosom prema njemu dok je boravio u Turskoj
Nema stvarnog rizika od lošeg postupanja
Utvrđeno je da pripadništvo određenoj vjerskoj, etničkoj ili političkoj organizaciji ne može ukazivati da postoji opasnost od progona, odnosno negativnog postupanja za slučaj izručenja. Ovakav zaključak sudovi crpe iz stava da u konkretnom predmetu mora postojati realna opasnost od izlaganja riziku i posljedice moraju biti predvidive”, citira se u odluci Ustavnog suda.
Oni navode da sud u konkretnom slučaju zahtijeva da se dokaže postojanje ozbiljnog osnova da se vjeruje da bi okrivljeni bio izložen stvarnom riziku od lošeg postupanja ukoliko bi bio izručen, odnosno, ne samo da se nalazi u stvarnom riziku od zabranjenog postupanja imajući u vidu opšte stanje u državi, već i da taj rizik bude veći od rizika drugih kada se nalaze u sličnim okolnostima.
“Kako je naprijed navedeno izostalo u konkretnom slučaju, to okolnosti predmetnog slučaja, po ocjeni redovnih sudova, ne ukazuju na postojanje stvarnog rizika po podnosioca”, piše u odluci.
Ustavni sud ukazuje na praksu Evropskog suda koji je zauzeo pravni stav da postupci izručenja, ne ulaze u područje primjene člana 6 stav 1 Konvencije, osim izuzetno kada bi licu čije se izručenje traži u zemlji molilji bilo pričinjeno ili prijetilo 'flagrantno uskraćivanje pravičnog suđenja'... To je stanovište kasnije potvrđeno u brojnim presudama Evropskog suda", piše u odluci Ustavnog suda
Nije dokazano da je policija kriva za smrt sina
Sudije Ustavnog suda ističu da su se redovni sudovi bavili pitanjem etničke, vjerske i političke pripadnosti Camgoza i događajem vezanim za smrt njegovog maloljetnog sina, za šta taj državljanin Turske odgovornim smatra policijske službenike...
“S tim u vezi, Apelacioni sud Crne Gore je izrazio stav da je događaj vezan za smrt maloljetnog sina podnosioca bio predmet razmatranja pred nadležnim pravosudnim organima Republike Turske, da je isti postupak pravosnažno okončan, te da u tom postupku nije dokazana bilo čija odgovornost za smrt sina podnosioca pa ni policijskih službenika koji su se teretili za njegovo ubistvo”.
Za razliku od njih, ministar pravde je tri i po mjeseca kasnije odbio da izruči Camgoza, pozivajući se na odluku Ustavnog suda Turske “u kojoj je utvrđena odgovornost policijskih službenika vezano za kritični događaj”...
Bonus video:
