Pljevljaci sa velikim poštovanjem čuvaju uspomenu na Čarlsa Viljema Topa - člana Engleske sanitarne misije, koji je prije više od sto godina život položio liječeći građane Pljevalja u Prvom svjetskom ratu.
Ta sanitetska misija, sastavljena isključivo od dobrovoljaca, osnovala je ratnu bolnicu u Pljevljima, a njeni pripadnici uložili su izuzetne napore da ublaže posljedice epidemije tifusa, koja je vladala na tom području.
Viljem Top je i sam 23. aprila 1915. postao žrtva sopstvenog plemenitog poziva.
Koliko je bio cijenjen u narodu, govori i podatak da su dan kasnije vijest o njegovoj smrti objavili beogradska Politika i Glas Crnogorca.
Engleski Crveni krst otvorio je u Pljevljima 1914. godine bolnicu sa 80 kreveta u kojoj su radila dva ljekara.
Iste godine bolnice su otvorile i grčki i rumunski Crveni krst sa 40, odnosno pedeset kreveta.
Prisustvo stranih sanitetskih misija bilo je neophodno, s obzirom da je brojno stanje sanitetskog kadra crnogorske stajaće vojske bilo daleko ispod formacijskih potreba.
Na početku rata bilo je šest vojnih ljekara, 12 ljekarskih pomoćnika i dva vojna apotekara.
Za ratne potrebe mobilisani su svi civilni ljekari, apotekari i veterinari.
Uprkos svemu, međutim, nije se mogla značajnije poboljšati sanitetska služba.
U sanitet su uključeni i studenti medicine iz Crne Gore, zatim dobrovoljci iz jugoslovenskih zemalja pod Austrougarskom i iz drugih zemalja i misije Crvenog krsta iz savezničkih zemalja. Pred samu objavu rata, Sanitetsko odjeljenje hitno je rasporedilo pri odredima crnogorske vojske 25 ljekara, među kojima je i desetak iz ruskih, grčkih i engleskih ljekarskih misija.
Svakodnevne borbe na frontu povećavale su broj poginulih i ranjenih.
Bilo je teško nabaviti sanitetski materijal i ljekove. Uz sve to pojavile su se i zarazne bolesti u vojsci i narodu, posebno pjegavi tifus.
Njegujući bolesnike od tifusa, umirali su i ljekari i drugo medicinsko osoblje stranih misija, ali Pljevljaci sa posebnom pažnjom čuvaju uspomenu na Čarlsa Viljema Topa...
U znak zahvalnosti prema tom humanom i časnom čovjeku, građani su ga sahranili u centralnom dijelu manastirskog groblja u kome su sahranjivani članovi uglednih pljevaljskih porodica, kao i kaluđeri manastira Svete Trojice.
Odmah po završetku Prvog svjetskog rata, dobrovoljnim prilozima Čarlsu Viljemu Topu podignut je spomenik, a prije nekoliko godina je i obnovljen.
Dr Top sahranjen je 24. aprila 1915. u manastirskom groblju Sveta Trojica.
Kako je zabilježio tadašnji Glas Crnogorca - pogreb je bio impozantan, a skoro cijeli grad je došao da isprati velikog humanistu, čija djela ne zaboravljaju ni današnje generacije Pljevljaka.
I nastava u tadašnjim školama je prekinuta, a učenici i nastavnici organizovano su dolazili da odaju poštu čovjeku koji je svoj život dao liječeći brojne Pljevljake.
Sanduk sa posmrtnim ostacima Viljema Topa nošen je do groblja kroz špalir koji su napravili građani i vojska, a iza lijesa je koračalo tadašnje rukovodstvo Opštine, vojni komandanti i brojni građani bez obzira na vjeru i naciju.
Ne mogavši da se na druge načine oduže svom ljekaru koji ih je liječio, ranjenici i bolesnici nabrali su i spleli vijenac od prirodnog cvijeća, koji su u sprovodu nosili dva ranjenika i jedan rekonvalescent.
Šef engleske misije dr Klemov očitao je nad pokojnikovim ostacima pri polaganju u grob kratak pomen po obredu anglikanske crkve, a od velikog humaniste oprostili su se i brojni Pljevljaci, na čelu sa predsjednikom Opštine, vojni komandanti, prosvjetni radnici i pravoslavni i islamski sveštenici.
O groblju na kojem je sahranjen Čarls Viljem Top danas brine nevladino udruženje “Groblje kod manastira Svete Trojice”.
Bonus video:
