Crnogorska Vlada je još na jesen 2008. godine, pod pritiskom Sektora za vanredne situacije propustila idealnu priliku da po vrlo povoljnim uslovima, za potrebe Vojske nabavi četiri višenamjenska helikoptera, koji se smatraju daleko korisnijim u gašenju požara i ostalim vanrednim situacijama od malih aviona.
Umjesto helikoptera, koji su tada mogli da se kupe za duplo manje novca nego danas, i nakon brojnih zakulisnih radnji i lobiranja stranih fimi, Vlada je odlučila da za potrebe Sektora za vanredne situacije kupi tri aviona za gašenje požara tipa “er traktors”, za skoro devet miliona eura.
Ti avioni, na primjer, nose u jednom naletu najviše 3.500 litara vode, a helikopteri 5.000 - 6.000 litara. Razlika je i što u helikopterima može da se preveze i do 20 osoba.
Ideja o nabavci višenamjenskih helikoptera stara je koliko i nova crnogorska država, ali do danas se nije maklo sa mrtve tačke, iako je očigledno da do sada uložena milionska sredstva u opremu za gašenje požara ne daju adekvatan odgovor na situaciju sa požarima koja se iz godine u godinu ponavlja u Crnoj Gori.
Višenamjenski helikopteri, prema iscrpnoj studiji koju je izradila Vazduhoplovna baza VCG, bili bi najbolje moguće rješenje i za gašenje požara, ali i transposrt povrijeđenih, dopremanje pomoći i evakuaciju u slučaju elementarnih nepogoda, imajući u vidu klimatske u slove u Crnoj Gori i konfiguraciju terena.
Prema studiji u koju su “Vijesti” imale uvid, i koja je predočena Vladi još prošle godine, Crnoj Gori bi bila neophodna najmanje četiri moderna, višenamjenska helikoptera. U zavisnosti od tipa i kavaliteta letjelica, takva nabavka bi mogla da košta i više od 50 miliona dolara.
Vazduhoplovni stručnjaci i piloti sa višedecenijskim iskustvom, koji su autori studije, smatraju da bi crnogorskim potrebama, ali i finansijskoj situaciji u kojoj je trenutno država, za prvo vrijeme bila od velike pomoći i dva višenamjenska helikoptera.
Za sada su se iskristalisala dva moguće modela takvih letjelica– kanadskog proizvođača “Bell”, ili ruski helikopteri tipa MI-17. Oba tipa helikoptera dio su naoružanja vojski država u okruženju, Hrvatske, Slovenije i Srbije, i efikasno učestvuju u akcijama tokom elementarnih nepogoda. Čak su bili angažovani i u Crnoj Gori tokom vanrednog stanja u februaru ove godine, ali i sada kao pomoć u gašenju požara.
Problem je što za razliku od 2007. godine, kada je Vojska prvi put obavijestila Vladu o neophodnosti nabavke tih helikoptera, oni sada koštaju duplo više. Helikopter tipa MI-17 Crna Gora je tada mogla da kupi za nešto više od šest miliona dolara, dok je sada njegova cijena više od 12 miliona, jer je toj vojnoj letjelici u Evopi dozvoljena registracija kao civilnom vazduhoplovu. Predstavnici ruske kompanije su tada crnogorskoj Vladi nudili i mnoge druge pogodnosti, od hitnosti isporuke, besplatne dodatne opreme, do obuke.
Nabavka helikoptera ponovo je aktuelizovana i 2008. godine kada je Vojska ostala pri svojim stavovima, a Sektor za vanredne situacije predložio nabavku kanadera, koji su tada koštali od 24 do 33 miliona dolara. Od toga se takođe odustalo, pa je sektor MUP-a koji vodi Zoran Begović izašao sa novim predlogom.
Iako skoro bez kadrovskih kapaciteta da se formira takva helikopterska jedinica, Begović je predložio da kupe četiri ruska helikoptera tipa K-32, koje je tih godina Crna Gora, po i sada nepoznatim uslovima, iznajmljivala od Ruske Federacije za gašenje požara. Ti helikopteri su koštali približno isto kao rješenja koja je predlagala Vojska, ali su mnogo lošijih karakteristika kad su akcije gašenja požara u pitanju.
Crna Gora je na kraju odustala od svih ponuđenih rješenja, i po predlogu Begovića kupila tri aviona tipa “er traktor” za više od 8,5 miliona eura. Nakon toga, nastavljena su višemilionska ulaganja u Sektor za vanredne situacije kada je u pitanju oprema za gašenje požara.
Za novac za koji su se mogla kupiti makar dva helikoptera, Vlada je odobrila nabavku 59 vatrogasnih vozila za potrebe crnogorskih opština koja su, kako su “Vijesti” u više navrata pisale, uglavnom parkirana,
Samardžiću lijepili etiketu ruskog čovjeka
Lobiranja i zakulisne radnje u Vladi oko nabavke helikoptera, i dijametralno suprotna viđenja Vojske i Sektora za vanredne situacije oko potreba države po tom pitanju, kulminirala su na zimu 2007. godine.
Načelnik Generalštaba viceadmiral Dragan Samardžić, koji je tada bio najglasniji zagovornik nabavke helikoptera tipa MI-17, u Vladinim i diplomatskim krugovima je proglašen za “ruskog čovjeka”.
Takva priča je za posljedicu imala činjenicu da iako je bio planiran, zvaničnoj Podgorici je sugerisano da nije poželjno da Samardžić bude u crnogorskoj delegaciji prilikom prve zvanične posjete predsjednika Filipa Vujanovića Pentagonu,
Klirinški dug se mogao bolje iskoristiti
Crna Gora je od 2007. godine propustila još jednu povoljnu priliku da nabavi višenamjenske helikoptere. Umjesto da kao susjedna Hrvatska, klirinški dug Rusije iskoristi za nabavku helikoptera, Vlada je više od 18 miliona dolara duga bivšeg Sovjetskog Saveza prema Jugoslaviji iskoristila za kupovinu stajskog đubriva i motornih sanki.
Kako je “Vijestima” saopštilo Ministarstvo finansija, između vlada Ruske Federacije i Crne Gore na proljeće 2007. godine je zaključen sporazum o regulisanju obaveza bivšeg SSSR-a po obračunima u vezi sa robnom razmjenom između bivšeg SSSR-a i bivše SFRJ.
Tim sporazumom, obeveze Ruske Federacije prema Crnoj Gori iznosile su 18,6 miliona dolara, za koliko su se tada mogla nabaviti skoro tri višenamjenska helikoptera.
Upravo je to uradila Hrvatska, koja je prije nekoliko godina kompletan ruski klirinški dug iskoristila za nabavku 15 višenamjenskih helikoptera
Galerija
Bonus video:
