Za nepune dvije decenije broj maloljetnika u Crnoj Gori smanjen je za 20 hiljada, a broj majki u ranim dvadesetim u tom periodu je više nego prepolovljen.
I dok jedni smatraju da ti alarmantni podaci, utemeljeni u statistici Monstata, pokazuju da država ne vodi računa o demografskom oporavku, drugi tvrde da je uzrok tome razvoj i napredak nacije.
Dostupni podaci Monstata pokazuju da je početkom prošle godine u državi bilo ukupno 154.396 stanovnika do 19 godina, a 2000. godine više od 174.000.
Broj živorođene djece 2016. godine bio je za oko 1.600 manji u odnosu na 2000. godinu, dok je broj mladih majki, koje imaju između 20 i 24 godine, u tom periodu više nego duplo smanjen.
Psiholog Radoje Cerović za “Vijesti” kaže da podatak o smanjenju maloljetnika za 20.000 mora da bude interpretiran u kontekstu ostalih, jer ništa u statistici ne može biti uzeto kao izolovana brojka, ali “reklo bi se da govori o starenju nacije, odnosno povećanju prosječne starosti stanovnika”.
“Radi se o fenomenu koji nailazi na veliku mistifikaciju i manipulaciju, kao i političku zloupotrebu. U stvari, trend starenja nacije, smanjenja nataliteta i sve kasnijeg rađanja djece je nešto što nije ni po čemu karakteristično za nas više nego za bilo koju drugu, nama geografski blisku zemlju”, smatra Cerović.
On kaže da sve zemlje Organizacije za ekonomsku saradnju i razvoj (OECD) imaju isti trend i manjeg nataliteta i manjeg broja brakova, većeg broja razvoda i ukupnog starenja populacije.
Nezavisni poslanik Aleksandar Damjanović, sa druge strane, tvrdi da će očigledni negativni demografski trendovi, ako se nastave, da dovedu do toga da u Crnoj Gori za tridesetak godina bude najmanje 50.000 građana manje nego što je sada, odnosno manje za populaciju jednog većeg grada poput Bijelog Polja.
“Kada se uz pad nataliteta u obzir uzme i sve masovnija ekonomska migracija i odlazak iz države, u većini slučajeva trajan, naših građana, naročito mlađe i obrazovane populacije, razmjere demografskog pada postaju enormne”.
Damjanović smatra da to na srednji rok ugrožava temelje funkcionisanja države i da je posljednji alarm da se u pogledu zaustavljanja ovih dugotrajnih negativnih trendova uključe najvažnije državne institucije i da demografska politika bude među najvažnijim državnim prioritetima.
“Imajući u vidu da su neki ozbiljni pokušaji podsticanja pozitivnih demografskih trendova, poput Zakona o socijalnoj i dječjoj zaštiti u dijelu naknada za majke sa troje i više djece koje je usvojila Skupština, surovo osujećeni udruženim poduhvatom Ustavnog suda i Vlade, a da na horizontu nema najave ozbiljnih, alternativnih, demografskih politika, očigledno je da vlast ne želi, niti umije da se bavi ovim problemom”, rekao je Damjanović.
On je zaključio da se o demografskom oporavku ne može govoriti bez ekonomsko-socijalnih mjera i stavljanja poreske i socijalne politike u službu podsticanja porodice i rađanja djece, sistemskih mjera za ekonomski rast i zapošljavanja mladih ljudi koji bi u Crnoj Gori osigurali egzistenciju.
Razvoj i napredak društva vodi u starenje populacije
“Radi se o globalnim mehanizmima regulacije koji su najizraženiji u najrazvijenijim zemljama. Sve ono što računamo u razvoj i napredak nacije dovodi i do slabijeg demografskog razvoja, odnosno odumiranja.
Obrazovni sistemi, tržište rada, ravnopravnost žena, penzijski sistemi, medicinska zaštita, pravni sistemi, policijska zaštita, samo su neki od mogućih socijalnih uzroka. Nije potrebno da nas iko brani od napadača, da nas hrani kad ostarimo. Neće nam polovina djece poumirati od dječjih bolesti i gladi, žene će se zaposliti i imati karijeru. Sve to čini bespredmetnim rađanje desetina potomaka i dovodi u krajnjem do demografske implozije i starenja”, kaže Cerović.
Žena rodi u prosjeku 1,8 djece
Stopa ukupnog fetiliteta, koji predstavlja prosječan broj djece koju u reproduktivnom periodu rodi žena, 2018. godine iznosila je 1,8, dok stopa ukupnog fertiliteta koja omogućava održavanje brojnosti populacije iznosi 2,1.
Podaci Monstata pokazuju da stopa fertiliteta od 2000. godine nije prelazila 1,9. Ta stopa u padu je decenijama, a najviša je bila 1961. godine, kada je jedna žena u prosjeku rađala 3,37 djece. Stopa nataliteta u 2016. godini iznosila je 12,2, a daleke 1961. godine 27,4. Podaci pokazuju i da je znatno smanjenja stopa umrle odojčadi, koja je 2016. godine bila 3,4, a 1961. čak 61,4.
Bonus video:
