Ko su jetrva i zaova, na koga se odnosi termin šura, kako neko nekome dođe pašenog… Za nekog sasvim uobičajeni, ti pojmovi koji označavaju porodične relacije za druge su potpuna nepoznanica.
“Šta je pašenog, je li to muž ženine sestre”, “Nikako ne mogu zapamtiti kaj su zaova i jetrva”, “Jetrva i zaova su za mene kvantna fizika”, samo su neki od komentara na društvenim mrežama, u povremenim diskusijama na tu temu.
Ti pojmovi sadržani su i u lekcijama za strance koji uče crnogorski jezik putem internet kursa na stranici crnogorskijezik.me. Servis je predstavljen u julu prošle godine i, kako su tada kazali iz Uprave za dijasporu i Fakulteta za crnogorski jezik sa Cetinja, “nastao je kao potreba crnogorskog iseljeništva za pouzdanim izvorom znanja”.
Tomaš Šaranović, potomak crnogorskih iseljenika u Južnoj Americi, podržava ideju internet kursa crnogorskog. “Vijestima” je kazao da će mu sigurno pomoći u daljem učenju jezika predaka, a stečeno znanje biti korisno kad ove godine posjeti Crnu Goru. Tomaš je podsjetio da Crnogorska zajednica u Urugvaju odavno organizuje kurseve crnogorskog, te dodao da se ljetnja škola održava sljedećeg mjeseca, u gradu Karmelo. Internet kursevi omogućavaju učenje sa bilo koje lokacije, a za pohađanje korisniku su potrebni računar, telefon ili tablet i pristup internetu.
Osnovni kurs crnogorskog jezika na internetu je besplatan i sastavljen je od 10 lekcija, gdje se polaznici najprije upoznaju sa pismom, pa tako uče i latinicu i ćirilicu. Svaka lekcija sadrži audio primjere izgovora riječi, te značenje na engleskom, španskom, turskom i albanskom jeziku. Internet kurs crnogorskog dostupan je na tim jezicima jer je i dijaspora najbrojnija na područjima u kojima se govore engleski, turski, španski i albanski. Kako je to slučaj i kod učenja drugih jezika, i lekcije iz crnogorskog podijeljene su na teme, pa polaznici tako u sedmoj lekciji uče o porodici.
Nakon osnovnih pojmova - otac, majka, sin, kćerka, baba, djed, unuk, unuka, opisane su i druge porodične relacije - ko su tetka, tetak, stric, strina, ujak, ujna, te navedeni nazivi za one koji su u drugim jezicima obično i samo rođaci - brat od strica, sestra od ujaka, brat od tetke…
Taj niz porodičnih relacija, u lekcijama iz crnogorskog, završava se pojmovima kao što su jetrva, šura, zaova, svastika, svekar, svekrva, tast, tašta…
Lekcije su zgodne, ne samo za strance, već i za one koji u maternjem jeziku nisu sigurni ko je kome šta. Uz preduslov da znaju engleski ili drugi jezik na koji je nastavni materijal preveden. Pa tako uz riječ “šura” stoji engleski prevod ‘brother in law’ (brat po zakonu), ali i doslovan prevod koji objašnjava da je šura u stvari ženin brat. Tako polaznici nauče i da je zaova - muževa sestra, a da je ženina sestra - svastika...
Osim lekcija, polaznici internet kursa crnogorskog jezika mogu da se upoznaju sa nacionalnim simbolima, zasad da samo pročitaju informacije o Podgorici - podaci o drugim gradovima nisu postavljeni online. Sajt ima i rubriku sa važnim brojevima telefona, ali su oni dati samo na crnogorskom i engleskom jeziku. Tako osoba koja govori albanski, turski ili španski, može da na osnovu jezika prepozna tu rubriku, ali ne i da razazna koji se broj telefona odnosi na koju službu.
Online kurs crnogorskog projekat je koji je realizovan kao dio Strategije saradnje sa iseljenicima koju je Vlada usvojila prošlog ljeta.
Autori napominju da je u pitanju osnovni kurs, da je njegova funkcija, prvenstveno upoznavanje sa crnogorskim jezikom i njegovom strukturom. Dodaju i da kurs nije sertifikovan niti napravljen prema usvojenim planovima i programima učenja crnogorskoga jezika za strance. Napominju ipak da građa koja je sadržana u kursu obuhvata skoro ukupne A1, A2 i B1 nivoe Zajedničkog evropskog okvira za žive jezike. “Što ostavlja prostor da se u perspektivi kurs proširi ostalim modulima, kao što su napredni crnogorski jezik, poslovni crnogorski jezik…”, navodi se na sajtu, uz poziv i korisnicima, te drugim zainteresovanima da se jave sa sugestijama i komentarima, kako bi stranica bila unaprijeđena…
Časovi istorije za azilante u podgoričkoj Gimnaziji
U podgoričkoj Gimnaziji u toku je obuka iz crnogorskog jezika za 12 stranaca. Licencu za program obrazovanja za učenje crnogorskog za azilante i strance pod supsidijarnom zaštitom Gimnazija je dobila u avgustu prošle godine. Obuka je, kako su kazali, počela u oktobru i organizovana je u saradnji sa ministarstvima prosvjete i unutrašnjih poslova. “Polaznici su iz Irana, Gane, Etiopije, Jemena, Libana, među njima su muškarci i žene od 30 do 35 godina starosti”, kazali su iz Gimnazije. Kursevi za azilante i strance pod supsidijarnom zaštitom su besplatni, a polaznici će nakon crnogorskog, učiti i o istoriji i kulturnoj baštini Crne Gore, prema programu za koji je Gimnazija ljetos takođe dobila licencu za rad. Programe za crnogorski jezik i učenje istorije i kulturne baštine za azilante i strance pod supsidijarnom zaštitom Nacionalni savjet za obrazovanje donio je u julu prošle godine.
Bonus video:
