Centar za građansko obrazovanje (CGO) danas je, na konferenciji za medije, predstavio nalaze studije „Finansijska alhemija Univerziteta Crne Gore – uvid u finansiranje UCG od 2015. do 2019.godine“.
Mira Popović, koordinatorka programa, podsjetila je da je jedan od fokusa CGO-a i visoko obrazovanje i rad Univerziteta Crne Gore (UCG), kao najstarije i najveće visokoobrazovne ustanove koju kroz Budžet finansiraju građani i građanke. Ona je navela da je CGO za potrebe rada na studiji uputio zahtjeve za slobodan pristup informacijama UCG odnosno rektoratu, kao i nekim organizacionim jedinicama.
Tražene informacije su se odnosile na ovjerene finansijske izvještaje za posljednjih pet godina, uz zaključne listove odnosno bruto bilanse, specifikacije prihoda... Takođe, traženi su ugovori i fakture o kupovini ili prodaji materijalne imovine koji prelaze iznos od 5.000 eura, uz popis imovine, aktivni ugovori o kreditima i garancijama, i izvještaji internih revizija sa preporukama.
CGO je tokom procesa prikupljanja informacija za analizu konstatovao do sad najveću zatvorenost UCG. Pojedine fakultetske jedinice bile su spremne da dostave dokumentaciju, međutim, nakon odgovora rektora Danila Nikolića kojim se zapravo skrivaju informacije o finansijskom poslovanju UCG, identična mustra odgovora je počela pristizati od svih fakulteta.
"U tim odgovorima stoji da je dio tražene dokumentacije dostupan na sajtu UCG, što istraživači CGO-a dodatnom provjerom nijesu uspjeli verifikovati sem za nekoliko polovičnih informacija. Za ostalu obimnu dokumentaciju je dozvoljen fizički uvid čime je funkcionalno onemogućen pristup informaciji, jer se na taj način ne može uraditi nikakva analiza tih informacija. Mi za duže od deceniju nijesmo vidjeli da se u netransparetnosti na UCG ide toliko daleko da se fakultetske jedinice organizovano ograničavaju u davanju informacija od javnog značaja kao za vrijeme mandata ovog rektora,“ kazala je Popović.
U izvještaju se navodi da u ovome učestvuje i Upravni odbor na čelu sa Duškom Bjelicom, koji je ignorisao urgencije CGO, te se stiče utisak da Vlada Crne Gore direktno štiti netransparentne prakse na UCG.
"To dokazuje činjenica da su članovi Upravnog odbora iz Vlade bili upoznati sa ovim zahtjevom CGO-a, kao i sam predsjednik Vlade, ali i da je isti Upravni odbor reizabrao ovog rektora u junu 2020. godine. Zaštita umjesto sankcionisanja netransparentnosti nije dobra“, zaključila je Popović.
Vlada ne sprovodi neophodne nezavisne revizije poslovanja UCG
Snežana Kaluđerović, viša pravna savjetnica u CGO-u i jedna od autorki studije, istakla je da analiza obuhvata i osvrt na zakonodavni okvir od značaja značaja za razumijevanje finansiranja UCG.
„Zakon o visokom obrazovanju je usvojen 2003, a doživio je izmjene i dopune 2010., 2014., 2017. i 2019.godine. Dijelom tih izmjena su rukovodstvu UCG data široka ovlašćenja u raspolaganju finansijskim sredstvima. Međutim, primjećujemo da je tu izostala kontrola ali i transparentnost kad je riječ o trošenju tih sredstava“, navela je ona.
Podsjetila je da su od studijske 2017/2018 osnovne studije besplatne zbog čega UCG dobija značajno uvećana sredstva iz Budžeta, a u skladu sa Ugovorom o finansiranju sa Vladom Crne Gore. Taj ugovor se pravi na tri studijske godine, a UCG dobija opredijeljena sredstva na godišnjem nivou ukoliko ispuni ciljeve koji su postavljeni kao indikatori uspješnosti.
"Ugovorom je precizirano da se u poslovanju UCG vrši nezavisna spoljna i unutrašnja finansijska kontrola. Do sada Vlada nije sprovela nezavisnu spoljnu reviziju finansijskog poslovanja UCG, a interni revizorski izvještaji UCG su nedostupni javnosti, što je loša poruka kad je riječ o privrženosti dobrom upravljanju kao od strane Vlade tako i od UCG“, ocijenila je Kaluđerović.
Iznos sredstava iz državnog budžeta koji se opredjeljuje za UCG varirao je iz godine u godinu, a od 2015. do 2019. godine to je iznosilo 88.355.065€.
Ona je ukazala da je DRI u Izvještaju o efikasnosti unutrašnje revizije u javnom sektoru iz 2017. konstatovala da UCG nije obezbijedio jedinici za unutrašnju reviziju funkcionalnu nezavisnost u skladu sa međunarodnim standardima i Zakonom, da jedinica za unutrašnju reviziju UCG nema dovoljno kapaciteta, kao i da je u periodu 2014-2015. godine vršila unutrašnju reviziju isključivo na osnovu naloga Upravnog odbora i rektora UCG.
„Sa praksom vršenja unutrašnje revizije po nalogu Upravnog odbora i rektora nastavilo se i od 2015. do 2019, s tim da je u jedinici za unutrašnju reviziju zapošljen još jedan revizor, što je i dalje manje od broja unutrašnjih revizora propisanih Statutom UCG“, rekla je Kaluđerović.
Na sajtu UCG nema konsolidovanog finansijskog plana u obliku koji propisuje Statut UCG niti pojedinačnih finansijskih planova organizacionih jedinica i godišnjih finansijskih izvještaja.
„Na osnovu dostupnih finansijskih planova sa sajta UCG, uradili smo analizu planiranih prihoda i rashoda za period od 2015. do 2019. Podaci o iznosu planiranog stanja gotovine na žiro računima UCG ukazuju na značajna odstupanja salda na kraju prethodne u odnosu na početna tekuće godine. Podaci iz ovih dostupnih izvještaja ukazuju da je za pet godina UCG imao primitke u iznosu od 155.526€, a iskazani izdaci iznosili su 146.250€“, ocjenjuje Snežana Kaluđerović.
Nagrađivanje za citiranost radova
Pravilnikom UCG uređen je postupak nagrađivanja za citiranost radova po Scopusu, odnosno u u WoS-u (Clarivate Analytics) za pojedinačne autore i to je sporno.
"Naime, Pravilnikom se propisuje nagrađivanje autora tj. zapošljenih za nešto što je njihova obaveza predviđena Zakonom, Statutom i Opštim kolektivnim ugovorom za koju primaju redovnu zaradu. Dalje, Pravilnik uvodi i retroaktivnost, odnosno istim se propisuje pravo nagrađivanja počevši od 2018. godine a Pravilnik je usvojen 17.01.2020. godine, što je pitanje koje zahtijeva posebnu pozornost“, zaključila je Kaluđerović.
Kao zaključak navodi se činjenica da duži period nije vršena eksterna revizija finansijskog poslovanja UCG, što ukazuje na neophodnost da Vlada Crne Gore, shodno Ugovoru o finansiranju, iskoristi svoje pravo i angažuje nezavisnog ovlašćenog revizora u cilju vršenja revizije finansijskog poslovanja UCG, jedan je od zaključaka analize.
Analiza je nastala je u okviru projekta „Finansiranje visokog obrazovanja pod lupom“ koji CGO sprovodi uz podršku Centra za građanske inicijative i Evropske unije, kroz SELDI program.
Bonus video:
