Iz godine u godinu u sve lošijem stanju, zgrada “stare škole” u Kolašinu, važan dio crnogorskog istorijskog nasljeđa, više nije dio čak ni obećanja političara s lokalnog i državnog nivoa.
Prije 82 godine, 15. i 16. novembra u toj zgradi je konstituisano Zemaljsko antifašističko vijeće narodnog oslobođenja (ZAVNO) Crne Gore i Boke. To prvo zasjedanje, koje je okupilo oko 540 narodnih predstavnika iz svih krajeva Crne Gore, predstavlja jedan od najvažnijih momenata u novijoj istoriji države, budući da je ZAVNO funkcionisalo kao najviši organ narodne vlasti. Tokom zasjedanja jasno je definisano da se politički i državni položaj naroda Crne Gore i Boke može valorizovati isključivo na ravnopravnim temeljima sa drugim narodima unutar Jugoslavije. Zasjedanje je rezultiralo izborom Skupštine, kao političkog i predstavničkog tijela sa 118 narodnih predstavnika, te Izvršnog odbora koji je brojao deset članova.
Formalno zakonom zaštićen kao istorijski spomenik, objekat je trenutno slika državne nebrige prema vlastitom istorijskom nasljeđu. Nezvanično slovi kao “mjesto gdje je obnovljena moderna crnogorska državnost”, a osim osnivanja ZAVNO-a, u tom zdanju u novembru 1943. godine (25. i 26. novembra) održan je Prvi kongres Antifašističke omladine Crne Gore i Boke, a početkom decembra i Prvi kongres Antifašističkog fronta žena Crne Gore i Boke. U februaru 1944. godine tu je održano drugo zasjedanje ZAVNO-a, dok je u julu iste godine, uz obilježavanje tri godine ustanka naroda Crne Gore protiv okupatora, započelo i Treće zasjedanje, čime je ZAVNO transformisano u Crnogorsku antifašističku Skupštinu narodnog oslobođenja (CASNO).
Nakon ratnog perioda, zgrada je dugo služila obrazovanju, ugošćujući učenike Osnovne škole “Risto Manojlović” sve do 2011. godine. Od tada je ostavljena bez zvanične namjene i prepuštena propadanju. Iz Ministarstva kulture prije pet godina najavljivali su da će u kapitalnom budžetu biti opredijeljena sredstva za stavljanje objekta u funkciju. Dosadašnja državna investicija svela se isključivo na postavljanje ograde.
“Vijestima”, međutim, sada iz tog resora ne odgovoraju na pitanja koja se tiču jednog od najvažnijih istorijskih spomenika u Kolašinu. Pitanja tom resoru odnosila su se i na eventualne planove za restauraciju, konzervaciju ili sanaciju, kao i na to ko snosi odgovornost za višegodišnje propadanje objekta takvog istorijskog značaja.
Stanje i sudbina “stare škole” zabrinjava i članove lokalnog UBNOR-a i antifašista, pa se, kako je rečeno “Vijestima”, spremaju da pišu premijeru Milojku Spajiću.
“Dok se na jednoj strani atraktivne gradske lokacije, na kojima mogu da se izgrade privredni, poslovni, turistički objekti koji zapošljavaju, ustupaju za gradnju vjerskih objekata, zgrade koje su spomenici istorije, revolucije i trajni svjedoci crnogorskih pobjeda, te zgrade se prepuštaju vremenu i zaboravu. Brigu o kulturno-istorijskom spomeniku, Staroj zgradi OŠ ‘Risto Manojlović’ u kojoj su održana istorijska zasjedanja ZAVNO-a i CASNO-a Crne Gore, neophodno je što prije pokazati”, kažu iz kolašinskog UBNOR-a.
Oni podsjećaju da su u okviru Ministarstva kulture počele određene aktivnosti, odnosno da je “bilo više razgovora bez konkretnih aktivnosti”. Tvrde da zgrada treba da bude tako obnovljena “kako bi bila trajna adresa crnogorske, revolucionarne i progresivne pobjede u Drugom svjetskom ratu u Kolašinu kao ratnoj prijestonici”.
Iz UBNOR-a će, najavljuju, insistirati “da se kroz aktuelnu rekonstrukciju Spomen-doma, koja je u toku, obezbijedi prostor koji će opremom i sadržajima svjedočiti zašto se ta originalna arhitektonska građevina zove Spomen-dom i kojim povodom je izgrađena u Kolašinu”.
Amandmanima na Zakon o budžetu Socijaldemokratske partije (SDP) prije par godina obezbijeđeno je 66.000 eura iz državne kase za izradu projektne dokumentacije i rekonstrukciju objekta. Iz Uprave za kapitalne projekte “Vijestima” su tada kazali da je rekonstrukcija tog objekta planirana kroz program “Izgradnja, rekonstrukcija i adaptacija objekata kulture”. No, u tom trenutku Upravi nije dostavljeno ništa od dokumentacije u vezi sa projektom rekonstrukcije.
Bonus video:
