U prostorijama Odjeljenja bezbjednosti u Beranama ne postoji tekuća voda, a umivaonici su polomljeni, što može negativno uticati na dostojanstvo i zdravlje osoba lišenih slobode, a nedostatak funkcionalnih sanitarnih objekata ukazuje na potrebu sistemskog rješavanja infrastrukturnih problema, kako bi se osigurao minimum standarda u skladu sa propisima i međunarodnim konvencijama o ljudskim pravima.
To je konstatovao Tim nacionalnog mehanizma za prevenciju torture (NPM) zaštitnika ljudskih prava i sloboda, tokom redovnog obilaska beranskog Odjeljenja bezbjednosti u julu ove godine.
“Prostorije u pogledu površine i dimenzija uglavnom zadovoljavaju standarde CPT-a. Međutim, prostorije za zadržavanje su opremljene fiksiranim stočićima i stolicama. Ustanovljen je nedostatak posteljine i higijenski neupotrebljivih madraca sa dušecima. U prostorijama za zadržavanje lice obezbijeđena je ćebad na krevetima, međutim, ne postoji posteljina koja bi se mogla redovno i efikasno prati. Lica često spavaju direktno na dušecima koji su vidno prljavi, što predstavlja higijenski rizik. Prostorije za zadržavanje u trenutku obilaska nisu bile čiste i uredne. Higijena sanitarnih čvorova nije bila zadovoljavajuća”, stoji u izvještaju.
Ljekarski pregledi u beranskom Odjeljenju bezbjednosti, ističe se u izvještaju, obavljaju se prilikom prijema i tokom zadržavanja, po zahtjevu osoba, kao i kada policijski službenici ocijene da je potrebno.
“Medicinska pomoć pruža se u Hitnoj pomoći i opštoj bolnici u Beranama. Policijski službenici na ljekarskim pregledima uključuju i prisustvo NPM-a, ali u većini slučajeva prisustvuju i policijski službenici, što se ne smatra dobrom praksom. NPM je ukazao na značaj privatnosti ljekarskog pregleda i ljekarske tajne, te istakao da prisustvo policijskih službenika ljekarskom pregledu ne bi trebalo da bude pravilo, već izuzetak, primjenjiv samo u situacijama kada postoji poseban bezbjednosni razlog”, konstatuje se u izvještaju.
Tim NPM naglašava da privatnost ljekarskog pregleda predstavlja jedan od osnovnih aspekata zaštite ljudskog dostojanstva i prava na zdravstvenu zaštitu, kao i da prisustvo policijskih službenika može narušiti povjerenje između osoba lišenih slobode i zdravstvenog radnika.
Još primjećuje i da u OB Berane ne postoji posebna prostorija koja služi za saslušanje i informativne razgovore.
“Razgovori se obavljaju u kancelarijama službenika. Ovakva situacija je uobičajena i u većini centara i odjeljenja bezbjednosti širom zemlje. Ombudsman kontinuirano ponavlja preporuku da se obezbijedi posebna prostorija za ove aktivnosti, s obzirom na njenu ključnu ulogu u zaštiti prava lica lišenih slobode. Postojanje posebne prostorije doprinosi profesionalnijem i nepristrasnom postupanju službenika, omogućava vođenje razgovora u odgovarajućim uslovima, uz poštovanje dostojanstva lica koja se saslušavaju”, precizirano je u izvještaju.
Navodi se i da je u periodu od 1. do 22. jula “ukupno lišeno slobode 205 osoba, dok je zadržano bilo 29.
“Metodom slučajnog uzorka izvršen je uvid u nekoliko predmeta koji su formirani prilikom zadržavanja lica odnosno lišenja slobode, sa akcentom na kontrolu ostvarivanja prava zadržanih i lica lišenih slobode. Prilikom vršenja uvida u evidenciju ulazaka iz prostorija OB Berane, tim je zapazio da su u evidenciji lica koja su pristupila u prostorije OB Berane nejasno i bez jasnih zapisa o posjeti. Zaštitnik je u preventivnom mandatu i ranije dao preporuku OB Berane, kada je u pitanju vođenje evidencija za lica koja ulaze/izlaze iz OB-a odnosno koja pristupaju u OB Berane po pozivu”, stoji u izvještaju.
Tim NPM je uočio i da se pravo na branioca “obezbjeđuje naročito u slučajevima kada je u pitanju krivično djelo sa elementima nasilja, dok kod drugih slučajeva ovo pravo nije u potpunosti obezbijeđeno”.
Tim NPM preporučuje da se obezbijedi posteljina u prostorijama za zadržavanje, kao i dušeci na krevetima.
“…Da se sanitarni čvorovi u prostorijama za zadržavanje dovedu u funkcionalno stanje i obezbijedi redovno održavanje higijene, da se obezbijedi posebna prostorija za saslušanja i informativne razgovore, da se prisustvo policijskih službenika ljekarskim pregledima svede na izuzetke, uz puno poštovanje prava na privatnost i ljekarsku tajnu, da se unaprijedi vođenje evidencija o lišenju slobode, zadržavanju i radnji dovođenja, kroz uspostavljanje jedinstvenih i preglednih registara, da se obezbijedi dosljedno ostvarivanje prava zadržanih lica, naročito prava na branioca i obavještavanje trećih lica”, preporuke su tima NPM.
Prema Ustavu i zakonu, zaštitnik ljudskih prava i sloboda Crne Gore vrši poslove Nacionalnog preventivnog mehanizma (NPM) u cilju prevencije mučenja i drugih oblika surovog, nečovječnog ili ponižavajućeg postupanja ili kažnjavanja, u skladu sa Opcionim protokolom uz Konvenciju protiv torture i drugih surovih, nečovječnih ili ponižavajućih kazni ili postupaka.
NPM preduzima mjere za sprečavanje mučenja i drugih oblika surovog, nečovječnog ili ponižavajućeg postupanja ili kažnjavanja nad licima lišenim slobode i licima koja imaju ograničeno kretanje, u skladu sa međunarodnim standardima.
Bonus video:
