Prve efekte novog Zakona Zakona o legalizaciji bespravnih objekata vidjećemo sredinom naredne godine kada svi činioci procesa legalizacije bespravnih objekata budu potpuno operativni u primjeni zakonskog rješenja, kazali su “Vijestima” u Ministarstva prostornog planiranja, urbanizma i državne imovine.
U ovom trenutku, objašnjavaju u resoru Slavena Radunovića, radi se na usvajanju Izmjena i dopuna Zakona o državnom premjeru i katastru, kao i na Izmjenama i dopunama Zakona o državnoj imovini, kako bi se ova dva zakona uskladila sa važećim Zakonom o legalizaciji objekata. Imajući u vidu da će ova dva zakona dodatno urediti proces legalizacije, ova prepreka će biti uklonjena.
Zakon je usvojen 31. jula, a ministar prostornog planiranja, urbanizma i državne imovine je pojasnio da se ovaj zakon odnosi na više od 100.000 objekata, da je riječ o komplikovanom procesu, te da ovaj zakon pokušava gradnju da uvede u legalne tokove. Ponovio je da je od 2017. godine legalizovano svega 5,5 odsto objekata za koje su predati zahtjevi, odnosno od 61.647 zahtjeva donijeto je 3.397 rješenja o legalizaciji.
Zaključno sa oktobrom je stiglo 2.000 zahtjeva za upis ovih objekata u katastarsku evidenciju, a najveći broj je evidentiran u glavnom gradu i u opštinama Bar, Ulcinj, Kotor, Žabljak, Budva, Danilovgrad, Herceg Novi, Nikšić i Rožaje, kazao je Marko Bulatović, direktor Uprave za nekretnine.
Još je rano govoriti o efektima Zakona o legalizaciji bespravnih objekata, s obzirom na to da je primjena Zakona otpočela sredinom avgusta tekuće godine, a da je u međuvremenu rađeno na usklađivanju ostale zakonske regulative i obezbjeđivanja osnovnog uslova za legalizaciju, a to je obezbijeđivanje satelitskog i aerofotogrametrijskog snimka, objašnjavaju u nadležnom ministarstvu.
“Jedino vremensko ograničenje koje je definisano Zakonom o legalizaciji bespravnih objekata dato je u članu 48, gdje je vlasnik bespravnog objekta dužan da u roku od šest mjeseci od stupanja na snagu Zakona pokrene postupak upisa objekta u katastarsku evidenciju. U narednom periodu doći će do usklađivanja dva zakonska rješenja sa ovim Zakonom i time će se zaokružiti neophodne izmjene i dopune zakona u sklopu procesa legalizacije”, ističu u Ministarstvu prostornog planiranja, urbanizma i državne imovine.
Prema njihovim rečima, očekivati rezultate prije sredine sljedeće godine je nerealno očekivati, imajući u vidu kompleksnost procesa legalizacije i potrebu da se svi neophodni činioci uključe u vođenje ovog procesa na adekvatan način. Rješavanjem problema legalizacije urediće se u značajnoj mjeri i katastarska evidencija.
U opštinama Bijelo Polje, Tivat i Bar situacija je slična kad je u pitanju sprovođenje Zakona o legalizaciji bespravnih objekta.
U Bijelom Polju 65 zahtjeva za legalizaciju
Sekretarijatu za planiranje i uređenje prostora Bijelog Polja podneseno je 65 zahtjeva za legalizaciju, međutim po istima nije moguće sprovesti postupak legalizacije, odnosno donijeti pravosnažna rješenja o legalizaciji bespravno izgrađenih objekata.
To je u odgovoru “Vijestima” naveo sekretar Sekretarijata za planiranje i uređenje prostora Haris Šahman, podsjećajući da su organi lokalne uprave nadležni za sprovođenje postupaka legalizacije objekata bruto površine do 500 m².
“Razlog leži u nemogućnosti upisa bespravno izgrađenih objekata u Upravi za nekretnine, shodno uputstvu Ministarstva prostornog planiranja, urbanizma i državne imovine, što predstavlja prepreku već u početnoj fazi postupka, usljed čega započeti postupci ne mogu biti okončani”, kazao je Šahman.
Dodatne prepreke u daljem postupanju, istakao je on, odnose se na zakonom propisane uslove, prije svega na obavezu poštovanja minimalne udaljenosti objekta od granice susjedne parcele od 1 metar, odnosno pribavljanje saglasnosti vlasnika susjedne parcele.
“Imajući u vidu da su objekti već izgrađeni, te da se značajan broj njih nalazi na udaljenosti manjoj od 1 metra, u slučajevima kada saglasnost susjeda nije moguće pribaviti, legalizacija takvih objekata nije moguća”, pojasnio je on.
Dalje, naveo je sekretar u odgovoru, Zakonom je predviđeno formiranje komisija koje izlaze na teren radi utvrđivanja da li je objekat stabilan i bezbjedan za upotrebu, o čemu sačinjavaju zapisnik.
“Smatramo da se stabilnost objekta ne može utvrđivati paušalno, isključivo na osnovu vizuelnog pregleda i izgleda objekta. Stabilnost objekta se, po pravilima struke, utvrđuje sprovođenjem sondiranja, ispitivanja nosivosti tla, analizom temelja, izradom geotehničkog elaborata, statičkim proračunom objekta, kao i vizuelnim pregledom (pojava pukotina, naginjanje objekta i slično)”, naglasio je Šahman.
Imajući u vidu navedene ključne prepreke, Šahman je kazao da Sekretarijat za planiranje i uređenje prostora nije donio nijedno rješenje o utvrđivanju naknade za urbanu sanaciju, niti rješenje o legalizaciji bespravno izgrađenih objekata, u skladu sa važećim Zakonom o legalizaciji.
“Iz navedenih razloga smatramo da su neophodne izmjene i dopune Zakona, kako bi se omogućilo efikasnije postupanje organa lokalne uprave, sprovođenje započetih postupaka i njihovo uspješno okončavanje”, zaključio je Šahman.
U Tivtu još nije usvojen novi PUP
Od stupanja na snagu novog Zakona o legalizaciji bespravnih objekata 15. avgusta do danas, Sekretarijatu za uređenje prostora i planiranje Opštine Tivat podneseno je 70 novih zahtjeva vlasnika takvih objekata za njihovo uvođenje u legalne tokove.
To je osjetno više nego što je zahtjeva za legalizaciju bespravnih objekata u Tivtu bilo tokom cijele 2024. godine, kada ih je podneseno ukupno 50.
Iz Sekretarijata za urbanizam, međutim, nisu odgovorili na pitanja “Viesti” koliko je po osnovu do sada podnesenih novih zahteva za legalizaciju, vlasnicima takvih objekta obračunato naknade za komunalno opremanje građevinskog zemljišta, odnosno naknade za urbanu sanaciju.
Nije odgovoreno ni na pitanje kakva je struktura nelegalnih objekata čiji su vlasnici podnijeli zahtjeve nakon stupanja na snagu aktuelnog zakona, odnosno da li se radi većinom o stambenim ili nekoj drugoj vrsti obekata. Bez konkretnog odgovora nadležnih u lokalnoj upravi Tivta je ostalo i naše interesovanje da saopšte koje su, po njihovom viđenju, do sada identifikovane prepreke i teškoće za primjenu ovog zakona na teritoriji najmanje bokeljske opštine.
Jedna od ključnih prepreka svakako je činjenica da je Prostorno-urbanistilki plan Tivta istekao još 2020. godine, a da država kojoj je to donedavno bilo u nadležnosti, u međuvremenu nije izradila i donijela novi osnovi lokalni prostorno-planski dokument za tivatsku opštinu.
Inače, Opština Tivat je u ovu godinu bila ušla sa ukupno 1.257 neriješenih zahtjeva za legalizaciju koji su joj podneseni u periodu od 2017. do kraja 2024. Prema posljednjim dostupnim podacima za stanje iz ove oblasti, tokom 2024. godine, Sekretarijat za urbanizam je donio 69 rješenja o prekidu postupka legalizacije bespravnih objekata do donošenja Plana generalne regulacije (od kojeg se međuvremenu odustalo od strane države koja je trebalo da ga donese), odnosno do donošenje novih lokalnih planskih dokumenata, dok je za jedan zahtjev postupak obustavljen do rješavanja imovinsko-pravnih odnosa.
Lani je u Tivtu donijeto ukupno 25 rješenja o legalizaciji (18 za stambene i 7 za pomoćne objekte), te dva rješenja o obustavi postupka.
U Baru izdato 40 građevinskih dozvola
Za legalizaciju objekta ili dijela objekta Sekretarijatu za urbanizam i prostorno planiranje Opštine Bar predato je 11.800 zahtjeva tokom ove godine, a ta služba izdala je oko 40 građevinskih dozvola, a do kraja decembra odobriće još 20.
To je “Vijestima” kazao vršilac dužnosti sekretara tog sekretarijata Ognjen Leković.
“U barskom Sekretarijatu se trenutno nalazi oko 20 zahtjeva za objekte infrastrukture koji su u radu i velika većina će biti ubrzo riješena”, kazao je Leković, i dodao da u tim slučajevima uvijek najveći problem predstavlja rješavanje imovinsko-pravnih odnosa jer za građevinsku dozvolu treba da se dostavi pravo svojine.
Eksproprijacija ili saglasnost vlasnika parcele najveća je prepreka s kojom se suočavaju prilikom izdavanja ove vrste dozvole. Objekti po Detaljnom ubanističkom planu (DUP) najviše se vezuju za eksproprijaciju, a oni od opšteg interesa se koriste i principom o davanju saglasnosti jer vlasnici parcela treba da daju takvo odobrenje.
Sekretarijat je izdao 40 građevinskih dozvola ove godine a, po riječima Lekovića, nadaju se da će ostatak (oko 20 zahtjeva) biti riješen do kraja godine.
Još jedna prepreka s kojom se susreću u tom domenu, kako je naveo, jeste to što projektanti nisu dovoljno upoznati s novim pravilnikom od kako je izglasan novi zakon. Leković poručuje da su oni navikli da rade projekte bez kontrole institiucije, što sada dovodi do velikog broja ispravki projekata.
Zbog toga oni planiraju da u bliskom periodu naprave sastanak za lokalne projektante, na kojem bi istakli koji su problemi koji bi olakšali Sekretariju da izdaje građevinske dozvole, a i projektantima daju mogućnost da iskažu probleme s kojima se susreću u odnosu na administraciju. To su uglavnom protivpožarne i elektrosaglasnosti koje se dugo čekaju, saobraćajne saglasnosti koje se izdaju po nekim novim normativima…
“Da ne dolaze u situaciju da ne prođu saglasnost glavnog gradskog arhitekte, jer ako dobiju njegovu ili saglasnost glavnog državnog arhitekte, to ne znači da će dobiti saglasnost Sekretarijata za građevinsku dozvolu jer to možda znači da je došlo do davanja saglasnosti prema prošlom zakonu, gdje se nije gledala površina zelenila, broj parking mjesta, namjena objekta i broj stambenih jedinica”, pojasnio je.
Leković je ispričao da je usvajanjem novog Zakona o legalizaciji bespravnih objekata, koji je stupio na snagu u avgustu ove godine, donio brojne promjene koje treba predstaviti građanima na način da ih oni razumiju.
“Recimo, starim zakonom nije bilo moguće legalizovati objekat ukoliko nije uklopljen u planski dokument, ili ukoliko ne ispunjava četiri parametra iz DUP-a koji su morali da budu ispunjeni, koje su oni u sekretarijatu kontrolisali a to su ujedno bili i zahtjevi koje veliki broj objekata nije zadovoljavao. Novim zakonom je to ukinuto i omogućena je legalizacija objekata koji su do regulacione linije prema saobraćajnici, i do metar prema susjedu za objekte do 200 kvadrata, odnosno dva metra za objekte preko 200 kvadrata. Tu se stvorio novi problem. Vlasnici susjednih parcela mogu biti nepoznati vlasnici u listu nepokretnosti, mogu biti strani državljani, može biti komšija s kojim ne razgovara i namjerno neće da mu da saglasnost”, kazao je Leković.
Softver za legalizaciju
Informacije o broju podnijetih zahtjeva poslije stupanja na snagu Zakona, Ministarstva prostornog planiranja, urbanizma i državne imovine imaće u januaru 2026. godine.
“Ministarstvo na polugodišnjem nivou prikuplja podatke od jedinica lokalnih samouprava. Kako bi imali jasniju, pouzdaniju i tačniju evidenciju, Ministarstvo će u toku 2026. godine pokrenuti proces izrade softverskog rješenja koje će nam pomoći da u realnom vremenu pratimo proces legalizacije bespravnih objekata predatih jedinicama lokalnih samouprava i proces legalizacije bespravnih objekata koji će voditi Uprava za legalizaciju bespravnih objekata”, ističu u ovom Ministarstvu.
Bonus video:
