Kažu da nigdje na balkanskom poluostrvu mreža kamenih mostova nije tako gusta kao u Nikšiću.
Uprkos tome, većina tamošnjih mostova zatrpana je smećem, zidovi se obrušavaju, a metalni djelovi su pokidani...
Jedino na Rimskom mostu počeli su konzervatorski radovi, a to je planirano je i za Carev most.
Ostale nikšićke ćuprije još čekaju na novi sjaj.
Carev most
Za njega kažu da je najljepši i najimpozantniji most u Crnoj Gori. Bio je najveći građevinski poduhvat vremena u kome je građen, a trebao je da se zove most cara Aleksandra III, jer je on finansijski pomogao njegovu gradnju.
Izgrađen je 1896. godine na rijeci Zeti, na samom izlazu iz Nikšića, starim putem preko Pandurice. Po nalogu kralja Nikole plan za gradnju mosta preko Slivlja, dugog 269 metara, a na sredini visokog 13 metara, uradio je dr Josip Slade iz Trogira.
Most je izgrađen od tesanog kamena, sa 18 okana.
U pozdravnom govoru na dan njegovog otvaranja kralj Nikola je predložio da se most nazove po caru Aleksandru III “u znak zahvalnosti i ljubavi prema velikom bolesniku i dobrodjelatelju, ruskom imperatoru Aleksandru III, koji je ovih dana na umoru”.
Narod je predlog prihvatio, ali je pojednostavio naziv, pa je most nazvan Carev.
Rimski most
Nije samo Carev most ponos Nikšića i Crne Gore. Rame uz rame s njim je i najstariji most u državi - Rimski, koji se nalazi na Moštanici.
Taj jedinstveni infrastrukturni objekat na području Crne Gore građen je u III vijeku i povezivao je rimske gradove Skadar, Nikšić, Cavtat i Narona (današnji Vid kod Metkovića).
Ima pet velikih otvora i četiri mala, za slučaj kada rijeka nadođe, mada se za vrijeme velikih poplava u nikšićkom polju most zna naći i tri metra ispod površine vode. Građen je od grubo tesanog kamena, spojenog debljim slojem krečnog maltera sa životinjskom dlakom, a savršenstvo linija Rimljani su postizali primjenom grafostatike.
Most je više puta djelimično rušen i obnavljan. Pretpostavlja se da je prvi put oštećen u srednjem vijeku, što se zaključuje po uzidanom srednjovjekovnom stećku u bazi mosta, a posljednji 1941. kada su partizani srušili dva zapadna volta, da bi neprijateljima onemogućili prolaz.
Obnovljen je 1957. godine pod nadzorom Zavoda za zaštitu spomenika Crne Gore. Tada je most dobio novu kaldrmu i nisku kamenu ogradu sa naglašenim vijencem. Taj posao bio je povjeren arhitekti Đorđiju Minjeviću. Prilikom rekonstrukcije mosta Minjević je uradio i “malu prevaru” koja je otkrivena tek objavljivanjem njegove knjige “Nikšić u sjećanjima”.
“Most je rađen za karavane i vojne rimske dvokolice njegova je upotrebljivost u savremenim uslovima bila nedovoljna i služila bi samo pješacima, pa sam uradio proširenje za 50 santimetara, sa svake strane po 25. Od samih stopa temelja, po šablonima, most se širio tako da se obezbijedio prolaz zaprežnih vozila i manjih automobila. Dosjetka je ostala nezapažena na prijemu radova, ali se i danas može teško primijetiti zahvaljujući vještim majstorima”, zapisao je arhitekta.
Vukov most
Uz magistralni put Nikšić - Trebinje nalazi se Vukov most, čiju gradnju je 1888. godine naredio kralj Nikola.
Prije njega na tom mjestu se nalazio se Begov most koji je srušen 1807. godine. Vukov most izgrađen je od klesanog kamena, sa pet otvora. Po želji kralja Nikola ta građevina koja je bila oličenje ljepote i dostojanstva, dobila je ime po Vuku Mićunoviću, proslavljenom crnogorskom junaku, opjevanom i u Njegoševom “Gorskom vijencu”.
Pored Vukovog mosta, izgradnjom magistralnog puta, podignut je i novi betonski most.
Hadži Ismailov most
Kameni most na Duklu nekadašnji je glavni karavanski prelaz, na kom se danas ne odvija saobraćaj. Izgradio ga je 1807. godine bogati turski trgovac Hadži Ismail Mehmednikić.
Most je dug 110 metara, ima osam otvora različitih visina i spada u grupu većih građevina ove vrste. Most je više od jednog vijeka u narodu bio poznat kao Hadžov most.
Hadži Ismail nije samo most darivao Onogoštu. Tu je i džamija u Grudskoj mahali koja nosi njegovo ime, jedina koja je opstala od četiri koliko ih je bilo u starom Onogoštu.
Gordin most
Gorda Filipović - dobrotvorka sa kraja XIX i početka XX vijeka 1902. godine je napravila most koji se nalazi iza Pivare „Trebjesa“.
Taj most nekada je povezivao stanovnike užeg dijela grada i naselja Dragova Luka. Ploča na kojoj je uklesano Gordino ime i godina izgradnje mosta je okrnjena. Njemo ime izbrisano je.
Gorda, rodom iz Dobrskog sela kraj Cetinja, u Nikšiću je, u današnjoj Ulici Novaka Ramova, držala jednu od najurednijih gostionica u Nikšiću.
Bila je udata za pečalbara Filipovića koji je život izgubio u američkom rudokopu, a Gorda od njega naslijedila penziju i od firme za koju je radio dobila, u to doba, bogatu otpremninu. Drugi muž joj je bio Mićo Sjekloća, ratni invalid i nosioc Obilića medalje, boem i kavaljer na račun svog i ženinog imetka.
"Predanje kaže da mu je Gorda jednoga jutra rekla da više ne može biti njegova žena, jer je noću progoni lik prvog muža i potom se zaputila na Cetinje da od knjaza Nikole traži dozvolu za razvod braka. Knjaz je njenoj želji udovoljio, a Gorda mu je obećala da će podići most na Bistrici, kupiti zvono za crkvu u Dragovoj Luci i postaviti česmu ispred prve osnovne škole u Nikšiću”, stoji u knjizi Maksima Vujačića “Zbornik zanimljivosti”.
Kako je rekla, tako je i uradila - kupila zvono, napravila most i postavila česmu ispred škole. I škola i česma srušene su u bombardovanju Nikšića aprila 1944. godine.
Zbog njene plemenitosti i nesebičnosti da pomaže onima koji nemaju, knjaz Nikola je zvao Gorda Dobrotvorka, a u narodu je bila poznata kao Gorda Dobrska, zbog naziva sela u kom je rođena.
Galerija
Bonus video:
