Organi državne uprave treba da stvore institucionalne okvire koji će omogućiti nesmetano udruživanje preduzetnika i da u vidu zakona, poreskih olakšica, podsticajnih sredstava stimulišu razvoj klastera, ocijenjeno je iz Privredne komore (PKCG).
Iz Stručne službe PKCG saopšteno je agenciji Mina-business da je organizovanje malih i srednjih preduzeća (MSP) u klastere svakako pitanje preduzetničke inicijative, međutim u procesu formiranja klastera veoma bitnu ulogu ima i država.
“Politika razvoja klastera može igrati jednu od važnijih uloga u restrukturiranju crnogorske privrede i unaprijeđenju njene konkurentnosti na ubrzanom putu ka Evropskoj uniji (EU)”, smatraju predstavnici PKCG.
Klasteri su u EU, kako su naveli, оznačeni kao jedan od najvažnijih faktora koji utiče na razvoj konkurentnosti, inovativnosti i regionalni razvoj. U EU skoro 40 odsto zaposlenih radi u okviru preduzeća koja su članice nekog klastera. Najuspješniji industrijski klasteri su u Italiji, Španiji, Velikoj Britaniji, Njemačkoj, Belgiji i Skandinaviji.
Prema Izvještaju Svjetskog ekonomskog foruma (WEF) za 2014-15. godinu, koji je obuhvatio 144 zemlje, Crna Gora se po konkurentnosti privrede našla na 67. mjestu, što je čini bolje plasiranom od zemalja regiona, ali ipak daleko od najrazvijenih zemalja EU od kojih neke zauzimaju vodeće pozicije na listi.
“Pravo pitanje koje treba postaviti kada govorimo o konkuretnosti nije pitanje konkurentnosti zemlje ili regiona, odnosno makrokonkurentnosti, već pitanje mikrokonkuretnosti odnosno poslovne ili konkurentnosti preduzeća”, ocijenjeno je iz PKCG.
Iz Komore su naveli da proizvodi crnogorskih kompanija uglavnom nijesu konkurentni na globalnom tržištu, kako u pogledu cijene tako i u pogledu kvaliteta što predstavlja značajno ograničenje za povećanje izvoza.
“Osnovni razlog zbog kojeg bi Crna Gora trebalo da pospješi aktivnosti na formiranju klastera je niska konkurentnost privrede imajući u vidu da je rast konkurentnosti pretpostavka ukupnog privrednog razvoja”, smatraju u PKCG.
Takođe, regionalni razvoj je, kako se dodaje, tijesno povezan sa nivoom snage klastera. Uspješni klasteri omogućavaju preduzećima povećanje proizvodnje i zaposlenosti, a na nacionalnom nivou mogu doprinijeti rastu izvoza i podizanju životnog standarda stanovništva.
“Koncept klastera predstavlja model ekonomskog razmišljanja koji je zasnovan na sistemskim vezama između preduzeća. Te veze mogu biti građene na zajedničkim ili komplementarnim proizvodima, procesima proizvodnje, suštinskim tehnologijama, potrebama za prirodnim resursima, zahtjevima za određenim kvalifikacijama i/ili distributivnim kanalima”, rekli su iz PKCG.
Klaster, kako su objasnili, podrazumijeva geografski koncentrisan skup međusobno povezanih kompanija, specijalizovanih snabdjevača, davalaca usluga i institucija povezanih unutar određene oblasti, prisutne unutar nacionalnog tržišta ili regije. Čitav koncept klastera bazira se na pretpostavci da se konkurentske prednosti bolje razvijaju unutar klastera nego unutar istog broja nepovezanih preduzeća.
Klasteri podstiču konkurentnost nacionalne industrije na međunarodnom tržištu na tri načina: rastom produktivnosti, inovativnošću i osnivanjem novih preduzeća. MSP tranzicionih ekonomija zbog malih proizvodnih kapaciteta i potencijala ne mogu biti konkurenti globalnim kompanijama i izlaziti na velika tržišta pa se rješenje upravo pronalazi u formiranju klastera koji preduzećima pružaju niz prednosti kao što su povećanje fleksibilnosti, osiguranje novih tržišta i lakši nastup na njima, poboljšanje kvaliteta i produktivnosti, pristup novim tehnologijama, razmjena iskustva, zajednički rad na inovacijama, olakšan pristup finansijskim sredstvima.
„Klaster inicijative mogu doprinijeti nastojanjima za unaprijeđenje konkurentnosti na nacionalnom nivou koji uključuju reformu politike, jačanje tržišta, privatno-javni dijalog, regionalni ekonomski razvoj i usavršavanje radne snage“, naveli su iz PKCG.
Osnovni ciljevi koje formiranje klastera treba da podstakne su podrška privredi u promociji njenih interesa, implementacija novih tehnologija, postupaka i novih materijala u cilju dobijanja proizvoda po EU standardima, podizanje nivoa svijesti o značaju MSP u privredi i olakšani pristup stranim tržištima.
Iz Komore su podsjetili da je Vlada u 2012. godini usvojila Strategiju za održivi ekonomski rast kroz uvođenje klastera za period do naredne godine čiji je opšti cilj da doprinese ravnomjernijem regionalnom društveno-ekonomskom razvoju povećanjem konkurentnosti i kapaciteta zapošljavanja preduzetnika i MSP, naročito u manje razvijenim opštinama.
„Strategija je usmjerena na pružanje doprinosa u postizanju četiri cilja: povećanje izvoza, lokalno porijeklo proizvoda i supstitucija uvoza, otvaranje novih preduzeća i radnih mjesta i zadržavanje nivoa zaposlenosti“, dodali su iz PKCG.
Trenutno, uz podršku projekta Jačanje konkurentnosti domaćih malih i srednjih preduzeća u Crnoj Gori kroz razvoj klastera koji finansira EU, kofinansira i implementira UNIDO, za potrebe Ministarstva ekonomije, osnovani su i funkcionišu četiri klastera, odnosno klaster proizvođača slatkovodne akvakulture na sjeveru, klaster proizvođača maslinovog ulja, klaster proizvođača vina u centralnoj regiji i klaster proizvođača i prerađivača metala iz Nikšića.
„Pored tih klastera, već dvije godine postoji i IT klaster koji obuhvata šest vodećih IT kompanija u Podgorici, a u februaru je osnovan i klaster zdravstvenog turizma“, kazali su iz PKCG.
Kada su u pitanju programi finansiranja koji se odnose na Crnu Goru, kako su zaključili, nudi se značajna prilika koje crnogorski klasteri mogu da iskoriste kako kroz nacionalne tako i kroz fondove EU i međunarodnih finansijskih institucija.
Bonus video:
