Menadžment firme šest privatizacionih fondova nastalih prije više od deceniju, tokom vaučerske privatizacije, po osnovu naknada za upravljanje naplatili su više od 73,7 miliona eura, dok su malim akcionarima - građanima, nakon višegodišnje krize na tržištu kapitala, danas ostale samo mrvice. Za iznos od oko 73,6 miliona eura, koliko su gazde zaradile samo od provizija, danas se na berzi mogu kupiti skoro sve akcije šest fondova nastalih tokom vaučerske privatizacije: Eurofonda, Monete, HLT, Atlas Monta, ali i Trenda u likvidaciji i MIG koji više nije fond, nego akcionarsko društvo.
Premijer Milo Đukanović u pisanom odgovoru na pitanje šefa poslaničke grupe Pozitivne Crne Gore Mladena Bojanića, u koje su „Vi j e s t i“ imale uvid, saopštio je da su ukupne obračunate provizije šest fondova u 2002. godini iznosile 2,8 miliona eura, u 2007. godini 19,41 milion eura, a u 2012. godini 861.626 eura.
Bojanić je tražio informaciju i podatke o vrijednosti portfelja nekadašnjih PIF-ova koji su se, u međuvremenu, transformisali u otvorene i zatvorene fondove, kao i informaciju o ukupno obračunatim i naplaćenim provizijama za upravljanje menadžment firmi.
Prema podacima koje je dao premijer, najviši iznos provizije po osnovu naknada, tokom protekle decenije, naplatio je Eurofond i to 21,73 miliona eura. Podsjetimo, radi se o fondu u kojem je upravo Đukanović tokom vaučerske privatizacije uložio svoj vaučer. Eurofond čitavu deceniju kontroliše Đukanovićev prijatelj Veselin Barović sa partnerima iz Crne Gore i susjedne Bosne i Hercegovine.
Vrijednost portfelja ovog fonda na kraju 2002. iznosila je 25,6 miliona, maksimalnu vrijednost je imao krajem 2007. godine 252,38 miliona, da bi 2012, nakon transformacije na otvoreni i zatvoreni fond, vrijednost portfelja iznosila 37,9 miliona eura. Posljednja isplata akcionarima iz otvorenog investicionog fonda Eurofonda iznosila je svega 16 eura po vaučeru, dok je najveći dio imovine 98 odsto i dalje ostao u zatvorenom investicionom fondu, u vlasništvu građana i investitora.
Podsjetimo, Eurofond gazduje kompanijama sa velikom imovinom, ali i problemima u poslovanju, kao što su ulcinjska Solana u stečaju, Bjelasica Rada i Izbor Bar. Atlas Mont fond, koji kontroliše Atlas grupa Duška Kneževića, na ime naknade za upravljanje za nešto više od deceniju naplatio je ukupno 11,93 miliona eura. Krajem 2002. portfelj Atlas Monta vrijedio je 11,69 miliona, krajem 2007. godine maksimalnih 94,15 miliona, a na kraju 2012. godine 38,13 miliona eura.
Nakon transformacije na otvoreni i zatvoreni dio fonda tokom 2012. godine u proporciji 44 odsto na prema 56 odsto imovine vrijednost dijela uloženog vaučera u otvoreni dio fonda mogla se unovčiti za 375 eura. Menadžeri HLT fonda po osnovu provizije za upravljanje ukupno su naplatili 9,29 miliona eura. Ovaj fond, međutim, kao i menadžm e nt dr uštvo za upravljanje napravili su stara Hipotekarna banka, slovenački Triglav i Lovćen osiguranje.
Vrijednost portfelja fonda na kraju 2002. iznosila je 11,46 miliona, na kraju 2007. godine 48,26 miliona, a nakon transformacije na kraju 2012. godine 24,62 miliona eura
Prije 6-7 godina upravljanje tim fondom preuzela je kompanija Prima, koju su vlasnički kontrolisali biznismeni Vladan Vujović i Denis Mandić. Vrijednost portfelja HLT-a na kraju 2002. iznosila je 14,45 miliona, na kraju 2007. čak 95 miliona, a deset godina kasnije svega 4,4 miliona eura. Ovo je privatizacioni fond kojem su građani tokom vaučerske privatizacije ukazali svojim ulozima najveće povjerenje, ali su od te investicije upravo oni imali najmanje koristi.
Poslije transformacije u zatvoreni investicioni fond ostalo je 66 odsto portfelja starog HLT-a, a u otvoreni 34 odsto. Nezadovoljni akcionari mogli su da napuste otvoreni fond uz isplatu svega 35 eura po uloženom vaučeru. Menadžeri fonda Moneta, koji su najprije osnovali CKB i slovenački partneri naplatili su ukupno po osnovu provizija 8,08 miliona eura.
Vrijednost portfelja fonda na kraju 2002. iznosila je 11,46 miliona, na kraju 2007. godine 48,26 miliona, a nakon transformacije na kraju 2012. godine 24,62 miliona eura. Prije nešto više od dvije i po godine menadžment firmu Moneta, kao i fond od prvih osnivača preuzela regionalna St Hamer grupacija iz Slovenije.
Prilikom isplate nezadovoljnih akcionara koji su napustili otvoreni investicioni fond Moneta, oni su dio svog uloženog vaučera mogli unovčiti po cijeni od 216 eura. Njihov dio vlasništva od 69 odsto uloženog vaučera i dalje se nalazi u zatvoreno, investicionom fondu Moneta koji većinski gazduje ulcinjskim preduzećem Otrankomerc, kao i ambicioznim projektom Lipska pećina blizu Cetinja, koji tek treba da se realizuje.
Menadžeri KD Monta društva, koje je upravljalo fondom MIG, na ime provizije za upravljanje obračunali su ukupno 10,76 miliona eura. Taj fond, koji je osnovala slovenačka KD grupacija sa crnogorskim partnerima, krajem 2011. i početkom 2012. godine, transformisao se u menadžm e nt akcionarsko društ vo . Krajem 2002. vrijednost portfelja MIG-a je iznosila 11 miliona, krajem 2007. godine 46,9 miliona, a na kraju 2011. godine 25,74 miliona eura. Menadžment firma Trend, koja je upravljala istoimenim fondom, naplatila je ukupno 11,93 miliona eura na ime naknade za upravljanje.
Fond koji je osnovao Mihailo Madžarović sa slovačkim partnerima danas je u likvidaciji voljom akcionara i uprkos protivljenju KHOV-a. Portfelj Trenda na kraju 2002. vrijedio je 19,3 miliona, a na kraju 2010. godine, 58,9 miliona eura. Maksimalnu vrijednost portfelj ovog fonda je dostigao krajem 2007. godine i to 110,25 miliona eura. Osnivači i gazde menadžm e nt firmi koji su više od decenije upravljali fondovima, novac iz tih institucija često su izvlačili transakcijama sa povezanim pravnim licima, na koje regulator Komisija za hartije od vrijednosti (KHOV) nikada na adekvatan način nije reagovala i sankcionisala te zloupotrebe.
To je posebno došlo do izražaja u drugoj polovini 2009. godine nakon što su manjinski paketi akcija Elektroprivrede Crne Gore iz portfelja fondova prodati italijanskoj kompaniji A2A za 143 miliona eura. Koliko je za posljednjih tri i po godine izvučeno ili neracionalno potrošeno novca na štetu akcionara, a od menadžment firmi, najbolje pokazuje podatak da je keša na računima svih navedenih fondova na kraju 2012, bilo ukupno svega oko 15 miliona eura.
Samo je Eurofond, kojem je premijer povjerio svoj vaučer, iako se nikada nije pojavio na skupštini akcionara, od prodaje akcija EPCG inkasirao svojevremeno 44 miliona eura, ali je račun tog fonda mjesecima u blokadi.
Đukanović se nada u KHOV
Premijer Đukanović u pisanom odgovoru Mladenu Bojaniću vjeruje da će primjena novog Zakona o investicionim fondovima „doprinijeti oži v l j av a n j u ovog segmenta finansijskog tržišta, povećanju stepena zaštite vlasničkioh prava, kao i pokretanju privredne aktivnosti u kompanijama u vlasništv u postojećih fondova“.
„Vlada očekuje da KHOV kao nezavisan regulatoran organ i supervizor tržišta kapitala preduzme pravovremene i konkretne korake ka sankcionisanju dr uštava za upravljenje investicionim fondovima koji svoje aktivnosti i poslovanje nijesu upodobili zakonskoj regulativi i koji izigravanjem zakona pokušavaju da za sebe steknu materijalnu korist na šte t u drugih akcionara, investitora, kompanija kojima upravljaju, a time i na štetu ukupne ekonomije“, istakao je, između ostalog, Đukanović u odgovoru poslaniku.
Korist samo malom broju privilegovanih
Mladen Bojanić za “Vijesti” kaže da je trenutno stanje nekadašnjih fondova rezultat zakonske regulative i njene primjene koji su uvijek i bez izuzetka bili kreirani i tumačeni u korist male grupe privilegovanih lica.
“Manjinski akcionari - građani su sve vrijeme bili prepušteni sami sebi, a KHOV se rijetko miješala u svoj posao. Drskost najodgovornijeg nema granica, pa se premijer nada baš u KHOV da će pravovremenim i konkretnim mjerama sankcionisati društva za upravljanje koja se ne ponašaju u skladu sa zakonom, a od ovih drugih čujemo da čekaju da se zakon promijeni jer je ovaj aktuelni neprimjenjiv”, istakao je Bojanić.
On je napomenuo da su društva za upravljanje pojela fondove, a njihove naplaćene “provizije za upravljanje su se izjednačile sa tržišnim vrijednostima fondova”.
“Kao krajnji rezultat imamo dva fonda su nestala sa tržišta, dva su pred stečajem, a dva su odavno preuzeta od njihovih upravljača. A premijer se i dalje nada... I što je najtragičnije, niko nije snosio nikakvu odgovornost za ovako udruženo djelovanje na štetu ogromnog broja građana-akcionara”, zaključio je Bojanić.
Galerija
Bonus video:
