Zajednica opština (ZO), koja ne podržava Plan generalne regulacije (PGR) države, smatra da taj dokument, kad već ne postoji mogućnost da se ukloni iz pravnog poretka, treba donijeti što je prije moguće jer od njega zavisi legalizacija velikog broja bespravnih objekata, a i početak primjene nove zemljišne politike.
Na predlog Vlade u parlamentu su izglasane izmjene i dopune Zakona o planiranju prostora i izgradnji objekata kojim je rok za donošenje PGR-a prolongiran za kraj oktobra 2023. godine, odnosno, godinu dana duže u odnosu na prvobitno definisani zakonski rok. Odluka o izradi PGR-a je donijeta 2018. godine.
Usporen razvoj opština
”ZO je u procesu priprema Zakona o planiranju prostora i izgradnji objekata bila protiv ukidanja lokalnih planskih dokumenata, koji svi treba da budu zamijenjeni PGR-om. Ukazali smo na uzročno-posljedičnu vezu između lokalnog ekonomskog razvoja i nemogućnosti vođenja prostornih politika čija rješenja su u direktnoj vezi sa realizacijom razvojnih inicijativa na lokalnom nivou. Samim tim, moglo bi se reći da ZO nije uopšte pobornik donošenja PGR-a jer će se njegovim donošenjem ukinuti svi prostorno-urbanistički, detaljni i drugi lokalni planovi”, ocijenjeno je iz ZO za “Vijesti”.
Ministarstvo ekologije, prostornog planiranja i urbanizma pokrenulo je proceduru za izmjenu Zakona o planiranju prostora i izgradnji objekata, a za te izmjene, smatraju u ZO, postoji dosta prostora. Odbor za prostorno planiranje ZO je na osnovu predloga iz opština uradi sugestije za izmjenu tog zakona.
”Iz svega bismo posebno izdvojili potrebu da se proces legalizacije bespravnog izgrađenih objekata pojednostavi, kako bi vlasnici bespravnih objekata konačno mogli da riješe svoj status, dok bi opštine došle do značajnog iznosa novca neophodnog za komunalno opremanje zona u kojima se nalaze legalizovani objekti. Time bi se povećao kvalitet življenja stanovništva na tim prostorima”, istakl isu iz ZO.
Drugi značajan problem sa kojim se opštine suočavaju odnosi se, kako kažu, na nemogućnost da mijenjaju postojeću lokalnu plansku dokumentaciju.
”Članom 218 zakona je propisano da će tu plansku dokumentaciju, do donošenja PGR-a donositi Vlada. Centralizacija poslova u ovoj oblasti pokazala se veoma neefikasnom jer kadrovski kapaciteti resornog ministarstva su nedovoljni da proprate intenzivne zahtjeve za izmjene važeće lokalne planske dokumentacije i donošenje nove. To za posljedicu ima nemogućnost sprovođenja razvojnih inicijativa i stagnaciju lokalnog ekonomskog razvoja”, naglasili su iz ZO.
Centralizacija neefikasna
U usvojenim Smjernicama za izmjene krovnog zakona, ZO naglašava da je njihov stav da im se vrati nadležnost u izradi i donošenju lokalnih planskih dokumenata prethodne generacije.
”Centralizacija poslova u ovoj oblasti od 2017. godine, donošenjem Zakona o planiranju prostora i izgradnji objekata, pokazala se veoma neefikasnom. Dokaz za tu tvrdnju leži u činjenici da su u periodu od centralizacije poslova prostornog planiranja opštine pokrenule inicijative za izmjene više od 120 lokalnih planskih dokumenata, a da je Vlada sprovela nekih 30-ak inicijativa.To je značajno usporilo lokalni i ukupni ekonomski razvoj. Činjenica je da različite opštine imaju i različite potrebe, te centralizovana izrada planova nije dala, niti je mogla dati adekvatne rezultate”, naglasili su iz ZO koja ostaje pri stavu da resorno ministarstvo treba da im omogući da osnuju svoje institucije za izradu planskih dokumenata.
Opštine traže i da se zakonom izvrši podjelu nadležnosti između njih i ministarstva u vezi izdavanja urbanističko-tehničkih uslova.
”Razlozi centralizacije poslova izdavanja urbanističko-tehničkih uslova su upitni, imajući u vidu i činjenicu da je, shodno podacima iz Izvještaja o stanju uređenja prostora za 2019. godinu, resorno ministarstvo izdalo 255 UT uslova, dok su u tom istom periodu opštine izdale 2.807 UT uslova. Potrebno je pojednostaviti proceduru izrade i donošenje programa privremenih objekata i načina postavljanja pokretnih i montažno-demontažnih privremenih objekata. U toku izrade programa privremenih objekata, resorno ministarstvo, na osnovu nadležnosti da daje saglasnost na njih, insistiralo je da se većina lokacija za privremene objekte iz programa grafički prikažu. To u praksi ima za posljedicu veliki broj zahtjeva za izmjene i dopune programa”, pojasnilu su u ZO.
ZO predlaže i da se doda novi stav u zakonu kojim će se utvrditi da u slučaju da je vlasnik nepoznat ili se ne može utvrditi, odnosno ako nije poznata njegova adresa stanovanja, troškovi izrade elaborata i troškovi uklanjanja objekta obezbjeđuju u budžetu, odnosno snosi ih podnosilac inicijative za uklanjanje objekta
Lokalna vlast ističe da se moraju detaljno razmotriti odredbe zakona koje su u korelaciji sa donošenjem PGR-a i da treba stvoriti preduslove da se omogući uvođenje naknade za korišćenje prostora za bespravne objekte.
”Opštine su u postupku utvrđivanja liste bespravnih objekata koja je osnov za uvođenje naknade, naišle na sljedeći problem - bespravni objekti za koje nije podnijet zahtjev za legalizaciju, a nijesu upisani u katastar nepokretnosti, ne mogu se identifikovati na osnovu raspoloživih podataka sa orto-foto snimka.To znač i da se ne može utvrditi vlasništvo, površina objekta i druge potrebne informacije od značaja za utvrđivanje naknade. Iz ovih razloga, opštine su u nemogućnosti da sprovedu odredbe zakona kojima im je utvrđena obaveza za sačinjavanje liste bespravnih objekata”, navode iz ZO.
Imajući u vidu kompleksnost problematike i preplitanje, odnosno nedovoljno jasno utvrđene nadležnosti više organa i institucija (organ lokalne uprave, Uprava za katastar i državnu imovinu, ovlašćene geodetske organizacije, inspekcijski organ), neophodno je, smatraju u ZO, dodatno sagledati ovo pitanje i utvrditi primjenjivo rješenje jer je to od presudnog značaja za uspješnost postupka legalizacije i sprečavanja dalje bespravne gradnje.
Vratiti građevinsku dozvolu umjesto prijave građenja
Iz ZO ukazuju da je zamjenom građevinske dozvole sa prijavom građenja ukinut kontrolni mehanizam zaštite zakonitosti postupanja investitora, te teret sprovođenja imperativnih normi u pogledu ispunjenosti uslova za građenje prenijet na inspekcijski organ.
”Zbog nedovoljnosti kapaciteta inspekcijskih organa, značajno je prošireno manipulativno polje bespravnim graditeljima. To je dovelo praktično do onemogućavanja praćenja stanja u prostoru. Zato je potrebno jačati kapacitete nadležnog inspekcijskog organa i u saradnji sa opštinama napraviti povratnu spregu za razmjenu dostupnih informacija do kojih opštine dođu u obavljanju poslova iz svoje nadležnost”, stav je lokalnih vlasti.
Bonus video:
